Wchodzisz i wiesz

Administracja prezydenta USA Donalda Trumpa obcięła we wtorek 13 maja finansowanie Uniwersytetu Harvarda o dodatkowe 450 mln dolarów. Prezydent oskarża ją o antysemityzm i zagrożenie dla demokracji.

Trump oskarża prestiżowe uniwersytety o antysemityzm

Donald Trump oskarża Harvard i inne renomowane amerykańskie uniwersytety, takie jak Columbia, o antysemityzm z powodu zezwolenia władz tych uczelni na rozwój ruchów studenckich, sprzeciwiających się śmiercionośnym atakom Izraela w Strefie Gazy. W drugiej połowie kwietnia Biały Dom zamroził ponad 2 mld dolarów grantów dla Uniwersytetu Harvarda, a w odpowiedzi władze uczelni pozwały administrację Trumpa do sądu.

13 maja Zespół ds. Antysemityzmu, powołany przez administrację Trumpa, ogłosił, że osiem federalnych agencji USA „cofnęło około 450 mln dolarów (dodatkowych) dotacji dla Harvardu”. Argumentowano, że uniwersytet jest „niezdolny” do zwalczania „antysemickiego zastraszania” na terenie kampusu.

Nowy atak administracji Trumpa na Harvard nastąpił dzień po tym, gdy władze uniwersytetu wysłały list do minister edukacji Lindy McMahon, w którym domagają się ponownego nawiązania dialogu na „wspólnych” podstawach, takich jak walka z antysemityzmem i obrona „wolności myśli i wypowiedzi”.

W liście prezes Harvardu Alan Garber stwierdził, iż podjął kroki w celu zapewnienia, żeby żydowscy i izraelscy studenci oraz pracownicy nie czuli się wykluczeni lub zastraszani na terenie kampusu i argumentował, że działania rządu federalnego „podważają” i „zagrażają” wolności akademickiej.

„Harvard nie zrezygnuje ze swoich fundamentalnych, prawnie chronionych zasad tylko ze strachu przed bezpodstawnymi represjami ze strony rządu federalnego” – napisał szef najstarszej i najbogatszej amerykańskiej uczelni w liście. W ubiegłym miesiącu prezydent USA powiedział, że Harvard to „kpina, gdzie pracują lewicowi przygłupi”, dlatego – w jego ocenie – uniwersytet nie powinien otrzymywać funduszy federalnych.

Czytaj także: Trump kontra Harvard. Biały Dom: Żądamy przeprosin

Za nami majowa pełnia Księżyca. Jak przepowiadają astrolodzy i przygotowane przez nich horoskopy jeden ze znaków zodiaku czeka ogromne szczęście. Już w drugiej połowie maja w życiu osób, które są spod tego znaku zodiaku, zapanuje wielka radość. To będzie dla nich naprawdę szczególny czas. O który znak zodiaku dokładnie chodzi? Marta Kawczyńska

O tym, że polska ortografia do łatwych nie należy, wiadomo nie od dziś. Sprawdźmy więc, jak dobrze sobie z nią radzicie. Tym razem zabawimy się w ornitologów i zapytamy o to, jak należy napisać nazwy ptaków. Gotowy? Do dzieła! Pamiętajcie, pytamy o nazwy ptaków! Beata Zatońska

Co na obiad? To pytanie zadajemy sobie codziennie i czasem trudno znaleźć na nie odpowiedź. Domownicy twierdzą np. "co zrobisz, będzie dobre". Podpowiadamy, jak przygotować pyszne i tanie dania obiadowe. Do zrobienia w kilka chwil. Na wtorek proponujemy krupnik. Maj jest zimny, przyda się więc rozgrzewająca zupa na obiad. Pracy przy niej niewiele, a danie jest sycące i zachwyca smakiem. Tak robi go Ewa Wachowicz. Spróbujcie, a nie pożałujecie. Beata Zatońska

Prezydent Francji wykorzystał tę okazję, by zarysować aktualną strategię Paryża wobec najważniejszych wyzwań geopolitycznych oraz wzmocnić swój głos w europejskich i globalnych negocjacjach.

Macron potwierdził, że kluczowym celem dyplomacji francuskiej pozostaje doprowadzenie do trzydziestodniowego zawieszenia broni na lądzie, morzu i w powietrzu, co umożliwiłoby rozpoczęcie rozmów o statusie terytoriów okupowanych i przyszłej architekturze bezpieczeństwa. Zaznaczył jednak, że należy realistycznie oceniać sytuację: „Ukraina sama przyznaje z wielką dozą realizmu, że nie odzyska wszystkich terytoriów zajętych przez Rosję od 2014 roku.” To rzadka i wyważona deklaracja ze strony zachodniego przywódcy, która wpisuje się w coraz częstsze głosy o potrzebie redefinicji celów wojennych Kijowa i Zachodu.

Nowe sankcje na Rosję

Prezydent Francji zapowiedział, że jeśli Moskwa nie zgodzi się na rozejm, „w ciągu najbliższych dni” Unia Europejska – w ścisłej koordynacji z Waszyngtonem – nałoży nowe sankcje na Rosję. Wśród rozważanych środków są tzw. sankcje wtórne, uderzające w pośredników oferujących Rosji usługi finansowe i sprzedających produkty naftowe z ominięciem restrykcji. Macron podkreślił, że siłą Zachodu pozostaje „koalicja ochotników” – sojusz Francji, Niemiec i Wielkiej Brytanii – który, jak zapewnił, nie zamierza angażować się w wojnę totalną: „My i nasi partnerzy nie chcemy doprowadzić do wybuchu trzeciej wojny światowej.” To jednoznaczna odpowiedź dla tych, którzy obawiają się, że rosnące zaangażowanie militarne może wymknąć się spod kontroli.

Czytaj też: Trzęsienie ziemi w Grecji. Ostrzeżenie dla turystów

Francuski prezydent sprzeciwił się jednak idei zajęcia 235 miliardów euro rosyjskich aktywów. „Nie mamy do tego ram prawnych” – oświadczył, zaznaczając, że już teraz zysk z tych środków jest wykorzystywany do finansowania pomocy dla Ukrainy.

„Haniebne działania Izraela”

Równolegle do działań w sprawie Ukrainy, Macron poruszył temat dramatu humanitarnego w Strefie Gazy. Opisał działania izraelskiego rządu jako „niedopuszczalne” i „hańbiące”, zarzucając premierowi Benjaminowi Netanjahu brak wysiłków na rzecz zakończenia operacji wojskowej. Wprost stwierdził, że blokowanie dostępu pomocy humanitarnej od marca jest „niewybaczalne”, a plan Izraela dotyczący „zdobycia Gazy” i przesiedlenia większości z 2,4 miliona jej mieszkańców nazwał „absolutnie nie do przyjęcia”. Jednocześnie nie posunął się do użycia słowa „ludobójstwo”, choć wyraźnie skrytykował politykę Tel Awiwu i zasugerował możliwość rewizji umów o współpracy między UE a Izraelem. „To tragedia. Ale nie do mnie, jako politykowi, należy używanie tego typu pojęć. To zadanie dla historyków” – zaznaczył.

Macron przypomniał również, że Europa nie posiada środków nacisku porównywalnych z tymi, którymi dysponują Stany Zjednoczone, w tym dostawy broni, od których Izrael jest bezpośrednio zależny. Zasugerował więc, że to przede wszystkim rola Waszyngtonu, by wymóc na Tel Awiwie zmianę kursu.

Choć jego wypowiedzi były tonowane i ostrożne, nie zabrakło też mocnych akcentów. Zapytany o ewentualną obecność Władimira Putina na planowanym szczycie w Stambule z udziałem Zełenskiego i Donalda Trumpa, Macron odpowiedział, że nie posiada takich informacji, ale przypomniał o konieczności kontynuowania presji dyplomatycznej.

Czytaj też: Nie żyje trzykrotny laureat Oscarów. Reżyser miał 92 lata

Czy przyszły prezydent powinien zatwierdzić ustawę przywracającą handel w niedzielę? Taki scenariusz może wrócić na polityczną agendę – a najnowszy sondaż Opinia24 dla Radia ZET pokazuje, że temat wciąż wzbudza silne emocje. Aneta Malinowska

W badaniu Instytutu Badań Rynkowych i Społecznych IBRiS przeprowadzonym na zlecenie „Polityki” najwięcej, bo 33,7 proc. badanych, wskazało na kandydata KO Rafała Trzaskowskiego. Ponad 12 punktów procentowych niżej znalazł się kandydat popierany przez PiS Karol Nawrocki, dla którego poparcie wyniosło 21,6 proc. Podium zamknął kandydat Konfederacji Sławomir Mentzen, na którego zagłosowałoby 11,8 proc. respondentów.

Sondaż przedwyborczy – na kogo 18 maja zagłosują Polacy?

Kandydat Trzeciej Drogi Szymon Hołownia uzyskałby 7,1 proc. głosów. Kandydatkę Nowej Lewicy Magdalenę Biejat popiera 5,8 proc. badanych, a kandydata Razem Adriana Zandberga 5,6 proc. ankietowanych.

Na europosła Grzegorza Brauna zagłosowałoby 3,4 proc. badanych; poparcie dziennikarza Krzysztofa Stanowskiego i b. posłanki SLD, ekonomistki Joanny Senyszyn wyniosło tyle samo - 1,2 proc. Poseł Wolnych Republikanów Marek Jakubiak uzyskałby 1,1 proc. głosów, ekonomista Artur Bartoszewicz zdobyłby 0,8 proc. poparcia, z kolei na Macieja Maciaka i Marka Wocha zagłosowałoby po 0,2 proc. ankietowanych. Odpowiedź „trudno powiedzieć” wskazało 6,3 proc. badanych.

Na pytanie IBRiS, kogo badani poparliby w drugiej turze wyborów, wybierając między Rafałem Trzaskowskim a Karolem Nawrockim, 54,5 proc. osób zadeklarowało oddanie głosu na kandydata KO. Poparcie dla Nawrockiego wyniosłoby 37,7 proc. Blisko 5 proc. wyborców z pierwszej tury nie wybrałoby żadnego z tej dwójki kandydatów.

Zobacz też: Najnowszy sondaż partyjny. „Najciekawiej jest poza podium”

IBRiS zapytało także ankietowanych, czy zagłosowaliby w wyborach prezydenckich, gdyby odbyły się w ostatnią niedzielę 11 maja - 61,1 proc. badanych potwierdziło udział, z czego zdecydowaną obecność zadeklarowało 45,6 proc. osób. W wyborach nie zagłosowałoby 37,1 proc. ankietowanych, z czego 24,8 proc. badanych zdecydowanie nie poszłaby na wybory. Odpowiedź „nie wiem” zaznaczyło 1,8 proc. badanych.

W pytaniu sondażowym IBRiS, jak badani oceniają dotychczasową kampanię prezydencką, najlepiej oceniono Rafała Trzaskowskiego – jego aktywność doceniło 46 proc. ankietowanych. Pozytywnie kampanię Karola Nawrockiego oceniło 33 proc. badanych. Aprobatą na poziomie powyżej 20 proc. głosów cieszą się Sławomir Mentzen, Szymon Hołownia i Magdalena Biejat. Pozytywnie o aktywności Grzegorza Brauna i Adriana Zandberga myśli ponad 10 proc. ankietowanych.

Jak informuje IBRiS, badanie zostało przeprowadzone w dniach 7-10 maja na grupie 2 tys. osób metodą CATI (wywiadów telefonicznych). 

Zdarza się, że panele słoneczne same się wyłączają. W reakcji a właściciele instalacji próbują samodzielnie zmieniać ustawienia. To jednak może skończyć się bardzo źle. Grożą nie tylko kary, ale także wypowiedzenie umowy dystrybucyjnej.

Ministerstwo handlu USA zniesie ograniczenia na eksport chipów stosowanych w AI do większości krajów, także dla Polski, o co zabiegał nasz rząd. "Te nowe wymogi stłumiłyby amerykańską innowacyjność i obciążyłyby firmy uciążliwymi nowymi wymogami regulacyjnymi" - napisano w oświadczeniu resortu.

Środa 14 maja to dzień, który sprzyja podejmowaniu wyzwań i szukaniu nowych rozwiązań. Zobacz, co dla Ciebie przygotowały gwiazdy na ten dzień i jak najlepiej wykorzystać jego potencjał. Horoskop dzienny. Helena Tarotis

W wieku 92 lat zmarł w Nowym Jorku Robert Benton, ceniony amerykański scenarzysta i reżyser, znany z takich filmów jak „Sprawa Kramerów” oraz „Bonnie i Clyde” – poinformowała agencja AP. Był także laureatem Złotego Globu oraz dwóch nagród Brytyjskiej Akademii Sztuk Filmowych i Telewizyjnych (BAFTA).

Robert Benton był „reżyserem aktorów”.

Robert Benton był laureatem trzech Oscarów – dwóch za film „Sprawa Kramerów” z 1979 roku (najlepszy reżyser i najlepszy scenariusz) oraz jednego za scenariusz dramatu obyczajowego „Miejsca w sercu” (1984). Jego subtelne, oparte na postaciach opowiadanie historii przyniosło mu reputację „reżysera aktorów”. Występujące u niego gwiazdy: Meryl Streep, Dustin Hoffman, Paul Newman czy Sally Field, otrzymały nominacje do Oscara.

„Benton poświęca ogromną uwagę niuansom dialogu. Jego bohaterowie nie tylko rozmawiają, lecz także odkrywają siebie nawzajem, a widzowie mogą obserwować zachodzący w nich proces poznawania własnych motywacji. To właśnie sprawia, że „Sprawa Kramerów” jest tak wzruszającym filmem” – pisał w recenzji wybitny amerykański krytyk Roger Ebert, cytowany przez dziennik „Hollywood Reporter”.

Zmarły twórca filmowy był współautorem scenariusza obrazu „Bonnie i Clyde” (1967), przełomowego filmu kryminalnego, który wyznaczył kierunek nowego kina hollywoodzkiego. Miał także swój udział w powstaniu „Supermana” (1978) oraz komedii „No i co doktorku?” (1972). W XXI wieku Benton wyreżyserował wysoko cenione filmy, takie jak „Piętno” (2003) – adaptację powieści Philipa Rotha z Anthonym Hopkinsem i Nicole Kidman oraz „Smak miłości” (2007) z Morganem Freemanem i Radhą Mitchell.

Robert Benton urodził się w Teksasie w 1932 roku. W dzieciństwie został zdiagnozowany na dysleksję. Specyficzne trudności z nauką nie stanowiły przeszkody w jego edukacji. Strategią Bentona na poradzenie sobie z dysleksją było opowiadanie historii za pomocą filmu. Karierę rozpoczął w magazynie „Esquire”, gdzie poznał swojego wieloletniego współpracownika Davida Newmana. W jego twórczości często przewijały się tematy rodziny, tożsamości i ludzkiej odporności. Reżyser pozostawił po sobie syna. Jego żona, Sallie, zmarła w 2023 roku.

Czytaj także: Nie żyje „czeski Sean Connery”. Był szefem kultowego festiwalu

Wstrząsy były szeroko odczuwalne w regionie wschodniego Morza Śródziemnego – nie tylko na wyspach Kasos, Kreta, Karpatos i innych częściach Dodekanezu, ale także na greckim lądzie stałym. Doniesienia o odczuwalnych wibracjach napłynęły również z Izraela i Egiptu, co świadczy o dużym zasięgu tego zjawiska. Greckie władze ostrzegają przed możliwym nadejściem tsunami i wzywają mieszkańców do natychmiastowego opuszczenia wybrzeża. 

Wstępne oceny wskazują, że umiarkowane wstrząsy wystąpiły na wyspach Kasos i Karpatos oraz wschodniej Krecie, natomiast słabsze drgania odczuli mieszkańcy innych wysp Morza Egejskiego oraz południowo-zachodniej Turcji. Do tej pory nie odnotowano żadnych ofiar ani poważnych zniszczeń.

Grecja należy do najbardziej aktywnych sejsmicznie regionów Europy, ponieważ leży na styku płyt tektonicznych afrykańskiej i eurazjatyckiej, w rejonie tzw. Łuku Helleńskiego. Obszar ten regularnie doświadcza silnych i czasem niszczycielskich trzęsień ziemi. Służby monitorujące sytuację kontynuują ocenę skutków najnowszego wstrząsu.

W środę rano maturzyści zmierzą się z egzaminem pisemnym z informatyki, a po południu – z historią sztuki. Oba przedmioty zdają wyłącznie uczniowie, którzy wcześniej je wybrali. Aneta Malinowska

Z badania IBRiS dla „Polityki” wynika, że gdyby wybory prezydenckie odbyły się dziś, najwięcej głosów – 33,7 proc. – zdobyłby Rafał Trzaskowski (KO). Na Karola Nawrockiego, wspieranego przez PiS, zagłosowałoby 21,6 proc. ankietowanych, a na Sławomira Mentzena z Konfederacji – 11,8 proc. W ewentualnej drugiej turze Trzaskowski mógłby liczyć na 54,5 proc. poparcia. Aneta Malinowska

We wtorek prezydent Francji Emmanuel Macron oznajmił, że państwa europejskie, we współpracy ze Stanami Zjednoczonymi, rozważają nałożenie sankcji na Rosję. Jak podkreślił, decyzja może zapaść „w najbliższych dniach”, jeśli Moskwa nie wdroży rozejmu. Aneta Malinowska

- Niech transformacja energetyczna się toczy, tylko nie przyspieszajmy jej, bo to w końcu wydrenuje nasze portfele - przypomnę, że nadchodzi ETS2, na co, przynajmniej na razie, nie ma remedium i stracimy kontrolę nad gospodarką i stanem naszych portfeli - uważa Wojciech Dąbrowski, prezes zarządu Fundacji Security Energy Technology - SET, w latach 2020-2024 prezes PGE Polskiej Grupy Energetycznej.

- Jeżeli Jastrzębskiej Spółce Węglowej uda się odzyskać opłatę
solidarnościową oraz opóźnić płatności ZUS dla pracowników, to do końca 2025 roku nie będzie upadłości JSW - przewiduje w rozmowie z WNP.PL Jakub Szkopek, analityk Erste Securities. A Bogusław Ziętek, szef związku zawodowego Sierpień 80 wskazuje, w jaki sposób może wyglądać plan ratunku dla JSW.

- Daleki jestem od demonizowania firm azjatyckich czy chińskich, bo to nam nic nie da. Musimy być otwarci na technologię, którą dysponują i która daje im przewagę konkurencyjną - mówi Paweł Jarski, prezes Elementalu, odpowiadając na pytanie, jak zwiększyć produktywność polskich przedsiębiorstw.

Aura w naszym kraju nadal pozostaje pod wpływem wyżu, co przynosi słoneczne dni, ale wiąże się też z napływem chłodniejszych mas powietrza. Nadchodzący dzień przyniesie deszcz, choć lokalnie słońce może przebić się przez chmury. Niewykluczone są także burze, którym towarzyszyć będzie porywisty wiatr. Jaka temperatura dzisiaj nas czeka? Oto prognoza pogody na środę, 14 maja 2025. Anna Kot