Wchodzisz i wiesz

"Trwa spotkanie premiera Donalda Tuska z prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim"– poinformowała Kancelaria Premiera. Do rozmów doszło w Brukseli. Lena Ratajczyk

Stołeczny Ratusz uruchomił nowy, miejski projekt o nazwie "Szkolne Strefy Ciszy". Inicjatywa ma pomóc uczniom wyciszyć się, zrelaksować i odzyskać motywację do nauki, skutecznie odcinając się od nadmiaru bodźców i hałasu. Na ten cel Warszawa przeznacza 11,5 mln zł, a każda miejska szkoła otrzyma 30 tys. zł na urządzenie takiej przestrzeni. Zastępczyni prezydenta miasta, Renata Kaznowska, podkreśla, że projekt ma tworzyć "przestrzenie sprzyjające koncentracji oraz wewnętrznej równowadze". Olga Papiernik

Airbus, Thales i Leonardo podpisały porozumienie o połączeniu swoich działów kosmicznych i stworzeniu wspólnego europejskiego przedsiębiorstwa Bromo. W zamyśle ma to być przeciwwaga dla obecnej dominacji Starlinka Elona Muska.

Wykłady, widowiskowe pokazy i doświadczenia chemiczne poświęcone roli gazu dla bezpieczeństwa energetycznego państwa oraz w procesie transformacji energetycznej – to atrakcje, które czekają na uczestników nowego cyklu warsztatów edukacyjnych. Pierwsze zajęcia pod hasłem „Misja: Transformacja! Akademia GAZ-SYSTEM” właśnie się rozpoczęły.

18-latek ma ok. 180-190 cm wzrostu, szczupłą budowę ciała, ciemne blond włosy. W chwili zaginięcia ubrany był w ciemną kurtkę z białymi rękawami, jasne spodnie jeansowe, czerwone buty sportowe typu adidas.

Osoby mogące pomóc w ustaleniu miejsca przebywania osoby zaginionej, proszone są o kontakt z funkcjonariuszami prowadzącymi sprawę 47 85 832 55 lub najbliższą jednostką policji, dzwoniąc pod numer alarmowy 112.

Źródło: KPP Lubliniec

Aktor został pochowany 20 lat temu na Powązkach. Teraz urna z prochami Marka Perepeczki, przez wiele lat związanego z częstochowskim teatrem, zostanie przeniesiona na cmentarz św. Rocha.

Autorzy badania, dr W. David Hill oraz prof. Ian Deary z Uniwersytetu w Edynburgu, doszli do takich wniosków po przeanalizowaniu danych z tzw. asocjacyjnych badań całego genomu. Metoda ta polega na skanowaniu całego genomu różnych osób w celu znalezienia wariantów genetycznych (SNP), które są częściej obserwowane u osób z daną cechą czy chorobą. Badanie prowadzone pod kątem wariantów powiązanych ze sprawnością poznawczą w dzieciństwie objęło 12 441 uczestników, a badanie dotyczące długowieczności rodziców przeprowadzono wśród 389 166 osób.

Pozwoliło to uniknąć potencjalnych błędów, które mogłyby wystąpić, gdyby funkcje poznawcze były mierzone w wieku dorosłym. Chodzi na przykład o wpływ chorób związanych z wiekiem na funkcje poznawcze i ryzyko zgonu.

Okazało się, że korelacja genetyczna między funkcjami poznawczymi w dzieciństwie a długością życia wynosiła 0,35, co wskazuje na istotne wspólne podłoże genetyczne. Dziedziczność oparta na wariantach genetycznych (SNP) wyniosła 27,3 proc. dla funkcji poznawczych w dzieciństwie i 28,9 proc. dla długowieczności rodziców. Jak podkreślają autorzy pracy, potwierdza to, że obie cechy są w dużym stopniu uwarunkowane genetycznie.

Osoby inteligentniejsze w dzieciństwie żyją dłużej

Ich zdaniem oznacza to istotny postęp w zrozumieniu od dawna obserwowanej korelacji, tj. że osoby inteligentniejsze w dzieciństwie przeważnie żyją dłużej.

Potwierdzały to wcześniejsze badania epidemiologiczne. Na przykład autorzy systematycznego przeglądu 16 badań z udziałem ponad miliona uczestników wykazali, że osoby mające wyższe wyniki w testach poznawczych w dzieciństwie miały mniejsze ryzyko przedwczesnego zgonu. Zależność tę obserwowano w różnych krajach, w tym w Wielkiej Brytanii, Danii, Izraelu i Szwecji. Nie udało jej się w pełni wytłumaczyć poprzez społeczno-ekonomiczne warunki życia w dzieciństwie, ani poziom wykształcenia w wieku dorosłym.

Nowe odkrycie dostarcza dowodów molekularnych potwierdzających te obserwacje epidemiologiczne. Sugeruje ono, że wspólne geny odpowiadają przynajmniej częściowo za związek między funkcjami poznawczymi a długowiecznością.

Czytaj też: Innowacyjna metoda leczenia alzheimera. Działa... podczas snu

Jak tłumaczą naukowcy, być może mamy tu do czynienia z tzw. plejotropią poziomą, w której dany wariant genetyczny niezależnie wpływa na różne – pozornie niezwiązane ze sobą cechy, np. na funkcje poznawcze, jak i na długość życia. Wspierałoby to teorię „integralności systemu”, sugerującą, że czynniki genetyczne kształtują ciała i mózgi lepiej przygotowane do radzenia sobie z wyzwaniami środowiskowymi przez całe życie.

Nie jest jednak wykluczone, że genetycznie uwarunkowane funkcje poznawcze w dzieciństwie wpływają przyczynowo na długowieczność. Wyższa inteligencja w dzieciństwie może bowiem prowadzić do lepszych wyników w nauce, zdrowszego stylu życia i korzystniejszej pozycji społeczno-ekonomicznej, co przyczynia się do dłuższego życia.

To nie koniec badań 

Zdaniem naukowców konieczne jest wyjaśnienie, które specyficzne regiony DNA odpowiadają za tę korelację i jakie systemy biologiczne są tu zaangażowane. Dalsze badania są niezbędne, aby zidentyfikować te specyficzne regiony, z kolei analizowanie, jak ta zależność różni się pomiędzy populacjami, może dać wgląd w oddziaływanie czynników środowiskowych z genetycznymi.

Badanie to rodzi również pytania z zakresu ewolucji człowieka – na przykład, dlaczego dobór naturalny miałby faworyzować warianty genetyczne, które wzmacniają zarówno zdolności poznawcze, jak i długość życia? Naukowcy oceniają, że zrozumienie tej dynamiki ewolucyjnej może zapewnić głębszy wgląd w rozwój i starzenie się człowieka.

W ich ocenie odkrycie to może mieć w praktyce pomóc w rozwoju medycyny personalizowanej oraz w opracowaniu interwencji prozdrowotnych w populacji, które przełożą się na zdrowsze starzenie się i utrzymanie sprawności poznawczej w podeszłym wieku.

Najnowsza praca potwierdza też znaczenie wspierania rozwoju poznawczego w dzieciństwie – korzyści z tego mogą wykraczać daleko poza osiągnięcia akademickie, wpływając na zdrowie i długowieczność przez całe życie. Może to przynieść szersze korzyści dla zdrowia publicznego, niż dotychczas sądzono. 

Czytaj też: NASA zbadała przyszłość Ziemi. Zna termin końca świata

Zioła mają wielką moc. Ziołowe napary i ekstrakty od bardzo, bardzo dawna stosowane są w lecznictwie. Zioła nadają smaku wszystkim daniom. Znacie ich właściwości? Warto się z nimi zaznajomić i stosować je. A najpierw rozwiążcie nasz quiz i dopasuj zdjęcie do nazwy rośliny. Beata Zatońska

Podczas uroczystości w Urzędzie Stanu Cywilnego życzenia jubilatom złożyli prezydent Częstochowy Krzysztof Matyjaszczyk oraz kierownik USC Rafał Bednarz.

W ubiegłym tygodniu w USC swój jubileusz świętowali:

Wanda i Zbigniew Chrostowscy
Irena i Piotr Hertmanowie
Jadwiga i Jerzy Krawczykowie
Marianna i Jerzy Łataczowie
Irena i Kazimierz Mieczkowscy
Małgorzata i Zbigniew Strachowie
Krystyna i Marek Szymczakowie
Krystyna i Marek Tyfelowie
Ewa i Marek Cabanowie
Zenona i Ryszard Klekotowie
Zdzisława i Stanisław Kowalscy
Maria i Grzegorz Krawczykowie
Alicja i Wiesław Marczewscy
Eleonora i Zbigniew Miecińscy
Krystyna i Lech Nocuniowie
Anna i Zbigniew Pęzikowie
Bożena i Karol Wrońscy
Jolanta i Andrzej Koselowie
Anna i Włodzimierz Krawczykowie
Danuta i Henryk Krysikowie
Halina i Grzegorz Kubankowie
Ewelina i Andrzej Malinowscy
Teresa i Mieczysław Matlingiewiczowie
Jadwiga i Zdzisław Pędzikowie
Henryka i Jerzy Rydzykowie
Halina i Edward Szecówkowie

Źródło: UM Częstochowy, fot. Łukasz Stacherczak/Łukasz Kolewiński/UM

Obiekt został odkryty przez teleskop Pan-STARRS w Obserwatorium Haleakala na Hawajach. Pierwsze zdjęcia wykonano 29 sierpnia. Co ciekawe, starsze dane wskazują, że znajduje się on na orbicie Ziemi od... sześciu dekad.

Kelle Cruz, adiunkt fizyki i astronomii w Hunter College w Nowym Jorku, wyjaśniła, że teleskop co kilka nocy wykonywał wielokrotne zdjęcia nocnego nieba. „To odkrycie dowodzi, że nasz Układ Słoneczny składa się z czegoś więcej niż tylko znanych nam planet, o których uczymy się w szkole” – stwierdziła.

Asteroida wyzwaniem dla teleskopów

Jak wskazała NASA, obiekt 2025 PN7 jest niezwykle słaby, o jasności zaledwie 26 magnitudo co uniemożliwia jego dostrzeżenie przez zwykłe teleskopy.

„Ten obiekt jest zdecydowanie za mały, ciemny i odległy, abyśmy mogli go zobaczyć bez bardzo mocnych teleskopów. Przeciętny człowiek nie zobaczy więc drugiego księżyca na niebie” – przyznała Zoe Ponterio, kierowniczka ośrodka Spacecraft Planetary Image Facility na Uniwersytecie Cornell, w wywiadzie dla ABC News.

„Kwaziksiężyce są zazwyczaj dość małe i niewidoczne bez teleskopu” – tłumaczył Phil Nicholson, profesor astronomii na Uniwersytecie Cornella. Zaznaczył, że kwaziksiężyce nie są prawdziwymi księżycami i tak naprawdę nie krążą wokół Ziemi, choć czasami wydaje się, że robią to przez krótkie okresy czasu. Zamiast tego krążą wokół Słońca – jak typowe asteroidy – po trajektoriach „bardzo podobnych” do ziemskich.

Kosmiczny obiekt jak prehistoryczny wilk

„W rezultacie czasami 'towarzyszą' Ziemi latami, a nawet dekadami. Wyobraźmy sobie wilka, który podąża za obozowiskiem grupy prehistorycznych myśliwych, szukając resztek, ale tak naprawdę nie staje się częścią ich grupy i ostatecznie odchodzi” – tłumaczył obrazowo Nicholson.

Asteroida jest uważana za kwaziksiężyc, ponieważ „tylko z naszego punktu widzenia wygląda, jakby krążyła wokół Ziemi” – zwróciła uwagę Ponterio. „Gdy Ziemia i kwaziksiężyc mijają się na zmianę, kwaziksiężyc wydaje się krążyć wokół nas” – dodała.

Według astrofizyków z Northeastern University, w pobliżu Ziemi zarejestrowano sześć innych częściowych, tymczasowych lub kwaziksiężyców. W ubiegłym roku taki obiekt towarzyszył nam przez około dwa miesiące. Asteroida 2025 PN7 zostanie z nami aż do 2083 roku.

Czytaj także: Kometa spoza Układu Słonecznego wzbudza emocje. Naukowcy studzą spekulacje

W obliczu zbliżającego się Dnia Wszystkich Świętych rośnie popularność usług specjalistycznych firm, które zajmują się porządkowaniem grobów na cmentarzach. Oferowane przez nie prace obejmują mycie pomników, grabienie terenu, zapalanie zniczy, a nawet modlitwę w intencji zmarłych. Jaki jest koszt jednorazowego serwisu? A ile kosztują roczne pakiety kompleksowej opieki? Oto szczegóły. Anna Kot

Masz problem z nieprzyjemnym zapachem w lodówce, za który odpowiadają sery, ryby lub cebula? Zanim wydasz pieniądze na chemiczne odświeżacze, wypróbuj ten prosty trik. Weronika Papiernik

Dzisiejszy świat cechuje niepewność. Niedawno przeżyliśmy pandemię, teraz mamy kryzys związany z wojną w Ukrainie. Dużo mówi się też o drastycznych zmianach klimatycznych. Dzieci zadają pytania, a czy umiemy na nie dobrze odpowiedzieć? Jak rozmawiać z nimi o wojnie, kryzysach i zagrożeniach klimatycznych? oprac. Emilia Panufnik

Na koniec września 2025 r. liczba ludności Polski wyniosła 37,376 mln osób – poinformował Główny Urząd Statystyczny. To o 158 tys. mniej niż rok wcześniej i o około 113 tys. mniej niż na koniec ubiegłego roku. To tak, jakby w ciągu roku Polska straciła tylu mieszkańców, ilu mniej więcej liczy Bytom.

Według danych GUS tempo ubytku rzeczywistego w pierwszych trzech kwartałach 2025 r. wyniosło około -0,30 proc. Oznacza to, że na każde 10 tys. mieszkańców ubyło 30 osób, podczas gdy przed rokiem wskaźnik ten wynosił 27 osób.

Ze wstępnych danych wynika, że w okresie od stycznia do września zarejestrowano około 181 tys. urodzeń żywych – o około 11 tys. mniej niż w analogicznym okresie 2024 r. Współczynnik urodzeń spadł w skali roku o 0,3 punktu procentowego i wyniósł 6,5 proc.

Według ekonomistów dane GUS potwierdzają, że niekorzystne tendencje demograficzne w Polsce utrzymują się, a liczba urodzeń wciąż pozostaje na jednym z najniższych poziomów w historii.

Czytaj też: Inflacja stanęła w miejscu. GUS podał nowe dane

Europejski pakt na rzecz wschodnich regionów przygranicznych nie będzie dotyczył miejscowości graniczących z Ukrainą. Władze samorządowe tych terenów uznają to za błąd lub niezrozumienie. Pakt ma określać specjalne działania, które należy podjąć na poziomie unijnym, aby chronić przed agresją Rosji. Agnieszka Maj

Polski operator stacji ładowania pojazdów elektrycznych zakończył pierwszą rundę podwyższenia kapitału od nowych inwestorów. Pieniądze potrzebne są na rozwój firmy.

Białoruski przywódca oświadczył ministrom, że stale monitoruje kwestię uporządkowania sektora gastronomicznego w placówkach oświatowych.

„Wielokrotnie ostrzegałem: okradanie dzieci i zatruwanie ich żywnością niskiej jakości to przestępstwo! I poleciłem wam opracowanie odpowiedniego systemu. Chciałbym usłyszeć, co zostało zrobione w tej sprawie” – grzmiał Alaksandr Łukaszenka.

Łukaszenka: Tego nie da się kontrolować!

Państwowa agencja BiełTA, będąca tubą propagandową reżimu, zwróciła uwagę na zapewnienia urzędników, twierdzących, że wszystko jest w porządku. Dyktator przekonywał jednak, że czasami trudno sobie wyobrazić, kto i jak przygotowuje jedzenie w szkołach oraz co jest serwowane uczniom. „Tego nie da się kontrolować!” – ocenił.

Łukaszenka przekonywał, że właśnie dlatego konieczne było opracowanie jasnego systemu karmienia w placówkach oświatowych, wobec kolosalnych kwot przeznaczanych przez państwo na ten cel.

Inną ważną kwestią w tym obszarze – zwróciła uwagę reżimowa agencja – jest stopień, w jakim same dzieci domagają się oferowanego jedzenia. „Połowa się marnuje. Czy to normalne? Co zrobiono, aby temu zapobiec? Jak będziemy karmić dzieci, żeby jedzenie było smaczne, zdrowe i ciepłe?” – dopytywał.

Czytaj także: Represje za naukę języka polskiego. Łukaszenka wziął na cel uczniów

PKP wyjaśnia, że celem restrukturyzacji jest uporządkowanie struktury i usprawnienie zarządzania zasobami. Tymczasem zdaniem związkowców i kolejarzy centralizacja struktur w regionie będzie prowadziła do przeniesienia kluczowych funkcji do Sosnowca, osłabiając znaczenie Częstochowy w systemie kolejowym. To może wpłynąć negatywnie na jakość obsługi pasażerów i utrzymania infrastruktury.

Podczas wizyty w Częstochowie minister infrastruktury Dariusz Klimczak zapewnił, że restrukturyzacji nie obejmie zwolnień pracowników.

– Nikt w żadnych z tych miast nie zostanie zwolniony, jedynie mogą na tym stracić związki zawodowe, ponieważ będą musiały połączyć dwa oddziały w jeden i z dwóch szefów związków zawodowych może być jeden – mówił minister infrastruktury. – Z drugiej strony realizujemy mnóstwo inwestycji, więcej niż w poprzednich latach. Mamy większy budżet na modernizację kolei. Tych zadań jest naprawdę bardzo dużo i potrzeba nam ludzi, więcej ekspertów, więcej osób działających w branży budowlanej i kolejowej. Sprawa zmian organizacyjnych wewnątrz spółki PKP PLK nie polega na jakichkolwiek zwolnieniach, a bardziej synchronizacji tej pracy. Poprosił wiceministra odpowiadającego za kolei i władze PKP PLK, aby jeszcze raz przeanalizowały, czy rzeczywiście w taki sposób należy te zmiany przeprowadzać.

Uczestnicy zorganizowanej w środę, 22 października konferencji prasowej przekonywali jednak, że obecność siedziby Zakładu Linii Kolejowych w mieście ma kluczowe znaczenie dla lokalnej gospodarki, zatrudnienia oraz dostępności usług transportowych dla mieszkańców i przedsiębiorców. Zakład przyczynia się do rozwoju społeczności, poprawy warunków życia i tworzenia więzi lokalnych.

Radny Lewicy Tomasz Blukacz, przewodniczący Rady Powiatowej OPZZ w Częstochowie, ostrzegał, że połączenie zakładów zmniejszy zdolność do zarządzania bezpieczeństwem i wydłuży czas reakcji w sytuacjach kryzysowych.

Uczestnicy konferencji prasowej przypomnieli również, że region częstochowski związany jest z kolejnictwem już od momentu powstania linii warszawsko – wiedeńskiej. Miasto Częstochowa od dekad pełni istotną rolę w systemie kolejowym Polski będąc ważnym węzłem: komunikacyjnym, turystycznym, pielgrzymkowym, logistycznym i technicznym.

Źródło: własne

Im dalej, tym trudniej. Sprawdź się. Kinga Olszacka