Wchodzisz i wiesz

Saatse to niewielki, liczący 115 hektarów skrawek rosyjskiego terytorium przy południowo-wschodniej granicy Estonii, który przypomina kształtem but.

Z jednego miasta do drugiego... przez Rosję

Na jego końcu biegnie droga szybkiego ruchu łącząca estońskie miejscowości, przecinająca na odcinku około 800 metrów terytorium Rosji. Kierowcy mogą się tam poruszać bez wizy, lecz surowo zabronione jest zatrzymanie – reguła ta obowiązuje już od czasów radzieckich.

To właśnie tam w ostatnich dniach estońska straż graniczna zaobserwowała uzbrojony oddział nieposiadający żadnych oznaczeń. Miejscowe służby oceniły sytuację jako opanowaną, jednak transgraniczny odcinek drogi pozostaje zamknięty.

But Saatse nie jest już bezpieczny

Minister spraw wewnętrznych Igor Taro podkreślił, że dopóki droga przebiega przez terytorium Federacji Rosyjskiej, nie da się w pełni zagwarantować bezpieczeństwa mieszkańcom i osobom korzystającym z trasy.

– Chcemy tak znowelizować przepisy o ochronie środowiska, by umożliwić szybszą budowę obwodnicy, ze względu na bezpieczeństwo narodowe, a w takim przypadku ocena oddziaływania na środowisko projektu budowlanego nie będą potrzebne – powiedziała minister infrastruktury Kuldar Leis.

Przyspieszenie budowy obwodnicy

Z uwagi obecność tzw. zielonych ludzików rząd Estonii zamierza zrezygnować z części procedur środowiskowych, by przyspieszyć budowę obwodnicy omijającej rosyjski odcinek. Choć pierwotnie planowano ją dopiero na lata 2027–2028, teraz projekt ma otrzymać status inwestycji priorytetowej.

Władze w Tallinnie uznają, że w obliczu coraz częstszych prowokacji ze strony Moskwy „but Saatse” przestał być tylko geograficzną ciekawostką, a stał się punktem zapalnym na mapie bezpieczeństwa Estonii i całego NATO.

Czytaj również: Estonia zamyka granicę. „Rosyjskie służby są nieprzewidywalne”

Wystarczy szczypta dziennie. Ta przyprawa chroni komórki przed uszkodzeniami prowadzącymi do rozwoju nowotworów. Choć zazwyczaj kojarzy się z zimową aurą niewiele osób wie, że ma potężne właściwości prozdrowotne. Paula Nowak

Polimery Police to największa po przełomie 1989 roku inwestycja w polskiej branży chemicznej. Problem w tym, że obecnie stała się dla Grupy Azoty ogromnym obciążeniem. O tym, co w sprawie inwestycji się dzieje, mówi portalowi WNP.PL prezes chemicznego potentata Andrzej Skolmowski.

W sobotę, 11 października, Jastrzębska Spółka Węglowa podała, że jej zarząd podjął uchwałę ws. rozpoczęcia przygotowań do procesu restrukturyzacji. Zgodnie z komunikatem JSW do 31 stycznia ma zostać wypracowane porozumienie ze stroną społeczną dotyczące dostosowania kosztów wynagrodzeń do obecnej sytuacji spółki, wypracowania nowych warunków finansowania z instytucjami oraz opracowania możliwych form wsparcia ze strony Skarbu Państwa. Zdaniem zarządu spółki te działania pozwolą ustalić kolejne kroki naprawcze lub restrukturyzacyjne oraz ramy funkcjonowania JSW w perspektywie długoterminowej.

– Zrobimy wszystko, żeby tak przekształcić JSW, żeby ratować tę firmę, a przynajmniej istotną jej część. Ten plan jest precyzyjny, to jest kwestia finansów i dobrowolnych odejść z pracy – powiedział premier Donald Tusk we wtorek na konferencji prasowej w Raciborzu.

Premier: Działania zostały już podjęte

Szef rządu podkreślił, że plan dotyczący naprawy JSW będzie niedługo zaprezentowany przez ministra aktywów państwowych oraz ministra energii. – Będą oni prezentować to wszystko, co da się zrobić z JSW, i nie wykluczam, że także Polska Grupa Zbrojeniowa, czy szerzej, polski przemysł obronny, też będzie mógł tutaj odegrać pozytywną rolę, także w przypadku JSW, a przynajmniej części aktywności – mówił premier. Podkreślił, że pewne działania zostały już podjęte, lecz nie podał szczegółów.       

JSW jest największym w Europie producentem węgla koksowego, wykorzystywanego do produkcji stali. Od końca 2024 r. spółka wdraża Plan Strategicznej Transformacji na rzecz m.in. zwiększania wydobycia i podnoszenia efektywności. Według władz spółki aktualny pozostaje plan wydobycia w tym roku ponad 13 mln ton węgla, wobec 12,5 mln w ubiegłym roku.

Czytaj też: „Minerał krytyczny” Trumpa. „Wart 100 razy więcej niż całe nasze złoto”

W 2028 roku sprzedaż samochodów elektrycznych w Europie będzie większa niż z silnikami spalinowymi - wynika z prognoz firmy doradczej EY. Zgodnie z przewidywaniami EY presja gospodarcza w Europie, zmniejszenie zachęt i łagodniejsze kary za emisje spowolnią do 2027 r. wzrost popularności BEV.

Do 2031 r. wszyscy odbiorcy energii w Polsce muszą zainstalować inteligentne liczniki, co pozwoli na rzeczywisty odczyt i kontrolę jej zużycia przez aplikację eLicznik.

Fundacja Aktywizacji Zawodowej Osób Niepełnosprawnych oraz Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych oficjalnie ogłosiły rozpoczęcie XX edycji Konkursu Lodołamacze. To prestiżowe wydarzenie, które od lat promuje zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami oraz tworzenie dla nich odpowiednich warunków pracy.

Pracodawcy aktywizujący zawodowo osoby z niepełnosprawnościami

Konkurs Lodołamacze skierowany jest do pracodawców, którzy podejmują działania na rzecz aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnościami. To nie tylko wyraz społecznej odpowiedzialności, ale także szansa na podzielenie się dobrymi praktykami i innowacyjnymi rozwiązaniami w zakresie integracji w miejscu pracy.

Co roku statuetki Lodołamacza trafiają do firm, instytucji oraz organizacji, które wykazują się zaangażowaniem, otwartością i nowatorskim podejściem w zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Nagrody te podkreślają znaczenie równości, dostępności oraz wsparcia na rynku pracy, zachęcając innych pracodawców do podobnych działań.

Konkurs Lodołamacze to nie tylko wyróżnienie, ale również ważny głos w dyskusji o integracji społecznej i zawodowej osób z niepełnosprawnościami w Polsce.

Czytaj także: Osoby z niepełnosprawnością protestowały przed Kancelarią Premiera

Kategorie konkursu Lodołamacze

Nagrody zostaną przyznane w dziewięciu kategoriach:

• Pracodawca Wrażliwy Społecznie – Mikro i Małe przedsiębiorstwa,

• Pracodawca Wrażliwy Społecznie – Średnie przedsiębiorstwo,

• Pracodawca Wrażliwy Społecznie – Duże przedsiębiorstwo,

• Rehabilitacja Społeczno-Zawodowa, Lider Przyszłości: Młode Firmy na Rzecz Społecznej Wrażliwości,

• Instytucja Wspierająca Osoby z Niepełnosprawnościami,

• Pracodawca Odpowiedzialny Społecznie – Zrównoważony Rozwój (CSR/ESG),

• Przyjazna Przestrzeń/Dostępność Cyfrowa

• Dziennikarz Bez Barier.

Ponadto niezależne kapituły przyznają dwie nagrody specjalne:

• Super Lodołamacz – dla przedsiębiorcy, instytucji lub zakładu, który wyróżnia się w działaniach na rzecz osób niepełnosprawnych.

• Lodołamacz Specjalny – dla osoby, która dokonała wybitnych osiągnięć w promowaniu integracji zawodowej osób niepełnosprawnych.

Konkurs został podzielony na dwa etapy: regionalny – wyłaniający laureatów w poszczególnych rejonach kraju i centralny – w którym finaliści zmierzą się w walce o laur Lodołamaczy 2025.

Inauguracja konkursu Lodołamacze 2025 w formie konferencji prasowej oraz towarzyszące im warsztaty w poszczególnych regionach odbędzie się w dniach od 1 kwietnia do 30 czerwca 2025 roku.

Gala konkursowa Lodołamaczy 2025

Zgłoszenia do XX edycji Konkursu były przyjmowane od 15 maja 2025 roku do 15 sierpnia 2025 roku. Rozstrzygnięcia regionalne odbyły się we wrześniu, a ogólnopolskich laureatów poznamy 16 października 2025 roku podczas uroczystej gali ma Zamku Królewskim w Warszawie.

Powołana przez Organizatora Kapituła konkursu nominuje kandydatów do tytułu Lodołamacza w poszczególnych kategoriach oraz będzie czuwać nad przebiegiem zawodów, a także decydować o przyznaniu statuetki w poszczególnych kategoriach.

Kandydaci mogą również zgłosić się samodzielnie poprzez formularz zgłoszeniowy, który znajduje się na stronie internetowej www.lodolamacze.info.pl.

Czytaj także: Staże muszą być płatne i bezpieczne. Krok PE w stronę młodych

Pod koniec września, jak zauważa agencja AP, podczas obrad komisji parlamentarnej ds. środowiska, stwierdzono, że stosowany obecnie program sterylizacji kotów jest zbyt ograniczony i nie powstrzymuje rosnącej populacji mruczków.

– To dobry program, ale musi zostać rozszerzony – powiedziała komisarz ds. środowiska Antonia Theodosiou, tłumacząc, że w na wyspie przeprowadza się rocznie zaledwie około 2 tys. sterylizacji, a budżet programu wynosi tylko 100 tys. euro.

Koci problem Cypru. Według szacunków na każdego obywatela przypada jedno zwierzę

Choć nie ma oficjalnych danych porównawczych, Theodosiou oceniła, że Cypr zyskał reputację kraju, w którym populacja kotów jest wyjątkowo duża w porównaniu do tej ludzkiej. Na początku października ministra środowiska Maria Panayiotou ogłosiła, że przekaże na sterylizację futrzaków dodatkowe 200 tys. euro rocznie.

Czytaj także: Wyhodował 900-kilogramową dynię. Rekordzista zdradza swój sposób

Charalambos Theopemptou, przewodniczący parlamentarnej komisji ds. środowiska, zaznaczył, że samo dosypywanie pieniędzy nie wystarczy. – Musi być jakiś plan. Nie możemy po prostu przeprowadzać sterylizacji bez planu – podkreślił.

Klasztor św. Mikołaja od Kotów

Koty są przyjaznymi i mądrymi zwierzętami, ale ich drapieżna natura sieje spustoszenie w wyspiarskim ekosystemie. Futrzani myśliwi z coraz większym trudem zdobywają też pożywienie, bo jest coraz większa konkurencja, a do tego narażają się na urazy w wyniku wypadków drogowych.

Koty na Cyprze są głęboko zakorzenione w historii i kulturze. 20 lat temu francuscy archeolodzy odkryli w neolitycznej wiosce liczącej 9,5 tys. lat to, co uważa się za najwcześniejsze ślady udomowionego kota. Znaleźli kości zwierzęcia w pobliżu szczątków człowieka, co sugeruje, że pochowano ich razem.

O długiej relacji między ludźmi a kotami na Cyprze należy legenda z IV wieku o świętej Helenie, która po znalezieniu Prawdziwego Krzyża w Ziemi Świętej, przywiozła kilka łodzi pełnych zwierząt, aby uporać się z plagą węży. Klasztor św. Mikołaja od Kotów, będący bezpieczną przystanią dla cypryjskich mruczków, istnieje do dziś.

Koty na Cyprze jak ludzie: przesiadują w restauracjach

Turystyka jest kluczowym elementem gospodarki Cypru, a koty są jednocześnie wielką atrakcją dla milionów wczasowiczów, którzy co roku przybywają na wyspę. Dobrze odżywione koty to częsty widok. Można zobaczyć, jak zajadają się resztkami pozostawionymi przez gości w licznych restauracjach, w których lubią się „stołować”.

Demetris Epaminondas, prezes Stowarzyszenia Weterynaryjnego, przypisuje gwałtowny wzrost populacji niekontrolowanemu rozmnażaniu, szczególnie w obszarach miejskich, a także większej liczbie kociąt przeżywających poród dzięki opiece ze strony mieszkańców. Epaminondas ocenił, że przy dobrze zaplanowanej sterylizacji nad populacją kotów udałoby się zapanować w ciągu czterech lat.

Czytaj także: Szkocka wyspa na sprzedaż. Jest tańsza niż małe mieszkanie w Warszawie

- Gmina nie może ustawić w urzędzie butelkomatu do zbiórki opakowań w ramach systemu kaucyjnego. Ustawa stanowi, że jedynym miejscem, gdzie samorząd może prowadzić zbiórkę opakowań kaucyjnych, jest PSZOK - przypomina mecenas Maciej Kiełbus w rozmowie z Portalem Samorządowym.

Międzynarodowa Agencja Energetyczna w kolejnym miesięcznym raporcie wskazała, że do końca 2025 r. podaż ropy naftowej będzie przewyższała popyt o ok. 4 mln baryłek dziennie. To wpływa bezpośrednio na duży spadek notowań na światowych giełdach.

Policja otrzymała zgłoszenie o chłopcu, który bez opieki dorosłego, w samej piżamie i skarpetkach przebiegł przez jezdnię ul. Gdańskiej w Bytowie (woj. pomorskie). Zauważyły go przejeżdżające kobiety. Próbowały zawołać malucha, jednak ten się nie zatrzymał. Kobiety pojechały za dwulatkiem, w końcu udało im się wziąć dziecko na ręce. Pomimo chłodnego wieczoru, chłopiec nie miał na sobie butów ani kurtki. Był ubrany jedynie w piżamę i zupełnie przemoczone skarpetki. Twierdził, że biegnie do mieszkającej niedaleko babci.

Funkcjonariusze ustalili adres zamieszkania chłopca. W domu zastali jego matkę, która była wyraźnie zaskoczona wizytą mundurowych. Jak się okazało, nawet nie zauważyła, że dwulatka nie ma w mieszkaniu. Badanie wykazało, że ona i jej partner byli trzeźwi. 

Dwulatek w piżamie sam na ulicy. To nie pierwsza taka sytuacja w tej rodzinie

Do podobnej sytuacji, jak się okazało, doszło już kilka dni wcześniej. Wówczas chłopiec wybiegł z domu w ciągu dnia. Chłopca z misiem w ręku zauważył na chodniku jeden z kierowców.

Sytuacji dziecka przyjrzy się teraz sąd rodziny, dzielnicowy oraz MOPS. O obu sprawach poinformowano Sąd Rodzinny i Nieletnich. Osoba sprawująca opiekę nad chłopcem może usłyszeć zarzuty dotyczące narażenia dziecka na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia. Grozi za to kara nawet do pięciu lat pozbawienia wolności.

„Warto pamiętać, że nawet krótka chwila nieuwagi może wystarczyć, by dziecko oddaliło się z domu lub podwórka. Dlatego zawsze odpowiednio zabezpieczajmy drzwi przed samowolnym wyjściem dziecka oraz uczmy, że ulica to miejsce, gdzie zawsze trzeba być z dorosłym” – przypomina pomorska policja. 

Czytaj też: Po wypadku zostawił rannego ojca w samochodzie. Jest wyrok

W przypadku tego rodzaju przestępstwa "narzędziem" jest psychologia i moment zaskoczenia. Na tę metodę oszustwa narażeni są nie tylko seniorzy. Na czym polega ten rodzaj kradzieży? Paula Nowak

Hydraulika siłowa odgrywa kluczową rolę w wielu gałęziach przemysłu, zapewniając prawidłowe działanie maszyn i urządzeń. Wie o tym doskonale firma HYDRO ZNPHS Sp. z o.o. z Bielska-Białej, która jest czołowym polskim producentem i dostawcą elementów hydrauliki siłowej. Dzięki wdrożeniu nowoczesnych technologii od Comarch, firma usprawniła procesy logistyczne i rozbudowała kanał sprzedaży B2B przez internet, również na rynki zagraniczne.

Jaki jest najlepszy kolagen na urodę?

W masie dostępnych ofert łatwo dać się zwieść obietnicom. Prawda jest jednak taka, że najlepszy kolagen na urodę to nie ten z najgłośniejszą reklamą, ale ten, którego forma i skład zostały zaprojektowane z myślą o maksymalnej efektywności. Kluczem jest biodostępność – czyli to, w jakim stopniu organizm jest w stanie przyswoić i wykorzystać dostarczony mu składnik. To właśnie ten czynnik, a nie sama ilość w porcji, decyduje o realnym wsparciu.

Dlaczego warto postawić na kolagen morski?

Gdy przyjrzymy się różnym typom kolagenu, szybko okaże się, że ten pozyskiwany z ryb ma asa w rękawie. Struktura aminokwasowa, z której zbudowany jest kolagen morski, jest uderzająco podobna do tej, którą posiada nasz własny kolagen. Co to oznacza? Organizm łatwiej go „rozpoznaje” i wykorzystuje.

Dodatkowo, w dobrej jakości preparatach jest on poddany hydrolizie – procesowi, który „tnie” duże cząsteczki na mniejsze, łatwiej przyswajalne peptydy. To jak podanie organizmowi gotowych cegiełek do budowy nowej, mocniejszej struktury skóry.

Dream team dla skóry – co powinno znaleźć się obok kolagenu?

Sam kolagen to potężny zawodnik, ale nawet najlepszy napastnik potrzebuje wsparcia drużyny. Aby suplementacja miała sens, szukaj w składzie tych sprzymierzeńców:

• Witamina C: To absolutny must-have. Bez niej organizm nie jest w stanie efektywnie produkować własnego kolagenu.
• Kwas hialuronowy: Działa jak magnes na wodę, pomagając utrzymać optymalny poziom nawilżenia skóry od wewnątrz.
• Cynk i selen: Ten duet minerałów dba nie tylko o skórę, ale też pomaga zachować zdrowe włosy i paznokcie.
• Biotyna: Nazywana witaminą piękna, jest niezbędna dla zdrowia skóry i włosów.

Cierpliwość popłaca – kiedy spodziewać się efektów?

Jeśli oczekujesz cudów po tygodniu, możesz się rozczarować. Suplementacja kolagenem to proces, który wymaga czasu i regularności. Pierwsze efekty, takie jak poprawa nawilżenia i elastyczności skóry, pojawiają się zazwyczaj po 8-12 tygodniach codziennego stosowania. Kluczem jest systematyczność – jedna porcja (zgodnie z zaleceniami producenta) dziennie, rozpuszczona w wodzie i wypita na ok. 30 minut przed posiłkiem, to nawyk, który może przynieść wymierne korzyści.

Podsumowanie – inwestycja w fundamenty

Wybór hydrolizowanego kolagenu morskiego, wspartego kompleksem witamin i minerałów, to inteligentna inwestycja w fundamenty Twojej urody. Pamiętaj jednak, że to tylko jeden z elementów układanki. Zdrowa dieta, nawodnienie, ochrona przeciwsłoneczna i odpowiednia ilość snu to podstawa, której żaden suplement nie zastąpi. Działając kompleksowo, grasz do jednej bramki ze swoim organizmem.

Produkt jest przeznaczony dla osób dorosłych. Suplement diety nie może być stosowany jako substytut zróżnicowanej diety. Przed rozpoczęciem suplementacji zaleca się konsultację z lekarzem.

Źródło: Artykuł sponsorowany

Szef rządu po wizycie w spółce RFK w Raciborzu zapowiedział, że na podwoziach, które będą powstawały w Raciborzu i które są niezbędne z punktu widzenia polskiego wojska, będą montowane rakiety i radary.

– To miejsce w jakimś sensie ratuje Jelcza, który powinien produkować więcej, niż jest w tej chwili w stanie – podkreślił Donald Tusk.

Raciborska Fabryka Komponentów (RFK) to spółka utworzona przez Agencję Rozwoju Przemysłu (ARP), Towarzystwo Finansowe „Silesia” oraz Polimex Mostostal w celu przejęcia aktywów upadającej spółki Rafako. Przedsiębiorstwo to przez lata dostarczało specjalistyczne rozwiązania dla sektora energetycznego, ciepłownictwa oraz branży ropy i gazu – zarówno w Polsce, jak i za granicą.

Czytaj też: Polska stawia na drony. Te maszyny niedługo trafią do naszej armii

Sąd Okręgowy w Lublinie odmówił przyznania listu żelaznego Patrykowi M., znanemu jako „Wielki Bu”. Decyzja ta oznacza, że po powrocie do Polski mężczyzna zostanie zatrzymany i osadzony w areszcie tymczasowym.

Który z krajów ma więcej niż jedną stolicę? A który jest enklawą? Przez jakie kraje przechodzi południk zero? 10/10 tylko dla mistrzów. Kinga Olszacka

Poseł Prawa i Sprawiedliwości Łukasz Mejza został zatrzymany przez policję na drodze ekspresowej S3 koło Polkowic na Dolnym Śląsku, gdy jechał z prędkością 200 km/godz. „Źle się zachowałem i nie mam zamiaru pie***yć głupot, bo nic tego nie tłumaczy. Przepraszam. Taka sytuacja nie powtórzy się więcej” – tłumaczy polityk w oświadczeniu przesłanym portalowi TVP.Info.

Przybywa młodych Europejczyków, którzy zostają w domach rodzinnych znacznie dłużej, niż miało to miejsce jeszcze dekadę temu. Według danych Eurostatu z 2024 roku średni wiek wyprowadzki w Unii Europejskiej wyniósł 26,2 roku. Różnice między poszczególnymi państwami są jednak ogromne. Najwcześniej usamodzielniają się Finowie, którzy opuszczają rodzinne domy średnio w wieku 21,4 lat, natomiast najpóźniej robią to Chorwaci – w wieku aż 31,3 lat.

Za tymi liczbami kryją się zarówno różnice kulturowe, jak i realne problemy ekonomiczne. W krajach południowej i wschodniej Europy młodzi ludzie często borykają się z niestabilnym rynkiem pracy, niskimi zarobkami oraz brakiem dostępu do przystępnych cenowo mieszkań. W wielu przypadkach to właśnie sytuacja mieszkaniowa, a nie chęć pozostania w rodzinnym domu, staje się głównym czynnikiem decydującym o późniejszym starcie w dorosłe życie.

Czytaj także: Były urzędnik ZUS i NFZ zatrzymany za pedofilię. Śledztwo po sygnale z Ukrainy

Gniazdownicy w Polsce

Popularne w ostatnich czasach określenie „gniazdowników” dotyczy osób w wieku 25–34 lata mieszkających z rodzicami, nieposiadających współmałżonka i niebędących rodzicem. Populacja gniazdowników nie obejmuje osób rozwiedzionych oraz wdów/wdowców.

Według przeprowadzonego badania eksperymentalnego Głównego Urzędu Statystycznego w roku 2022 w Polsce z przynajmniej jednym ze swoich rodziców mieszkało ponad 1,7 mln osób w wieku od 25 do 34 lat. W odniesieniu do ogólnej liczby ludności w tym wieku odsetek gniazdowników wyniósł 33 proc.

Udział gniazdowników ogólnej liczbie ludności

Zjawisko jest zróżnicowane przestrzennie. Największy udział gniazdowników w ogólnej liczbie ludności w wieku 25-34 lata występował w województwie świętokrzyskim (41 proc.), podkarpackim (39 proc.) i lubelskim (39 proc.), a najniższy – nieprzekraczający 30 proc. – odnotowano w województwach: mazowieckim i pomorskim (28 proc.) oraz dolnośląskim (29 proc.).

Wysokie ceny i brak mieszkań utrudniają start w dorosłość

W ostatniej dekadzie w całej Europie koszty zakupu i wynajmu mieszkań wzrosły w sposób bezprecedensowy. Ceny nieruchomości w UE zwiększyły się średnio o 53 proc., a w niektórych krajach – jak Węgry (+209,5 proc.), Litwa (+135 proc.) czy Portugalia (+124,4 proc.) – nawet kilkukrotnie. W tym samym czasie czynsze wzrosły średnio o 27,8 proc., przy czym w Estonii, na Litwie i Węgrzech tempo wzrostu przekroczyło 100 proc. .

Wynajem w UE również stał się droższy. Między 2010 a pierwszym kwartałem 2025 roku ceny wynajmu wzrosły średnio o 27,8 proc. Czynsze wzrosły we wszystkich krajach UE z wyjątkiem Grecji (-11 proc.). Największe wzrosty odnotowano w Estonii (+220 proc.), na Litwie (+184 proc.), na Węgrzech (+124 proc.) i w Irlandii (+115 proc. ).

Wynika to częściowo ze wzrostu liczby wynajmów krótkoterminowych, co spowodowało wycofanie się domów i mieszkań z rynku. Wzrosty te mają bezpośredni wpływ na młodych ludzi, którzy coraz częściej odkładają decyzję o zakupie lub nawet wynajmie mieszkania. Dla wielu z nich pierwszym etapem dorosłości staje się nie wyprowadzka, lecz długie lata współdzielenia przestrzeni z rodzicami lub znajomymi.

Czytaj także: Nastolatek skonstruował broń. Pistolet eksplodował przy wystrzale

Cenowa przystępność mieszkań w Europie

W 2024 roku 9,8 proc. gospodarstw domowych w miastach Unii Europejskiej przeznaczało na koszty mieszkaniowe ponad 40 proc. swojego dochodu rozporządzalnego – granicę uznawaną przez Eurostat za próg przystępności. Przekroczenie tego progu oznacza, że gospodarstwa domowe borykają się z problemami mieszkaniowymi.

W Grecji, która od lat zmaga się z problemami gospodarczymi, odsetek ten sięgał aż 29 proc., podczas gdy na Cyprze – zaledwie 2,3 proc.

Rekordowy wzrost cen mieszkań w Polsce

 

W Polsce w 2024 r. ceny mieszkań wyrażone w euro wzrosły przeciętnie o ponad 19 proc. rok do roku, co stanowi najwyższy wynik spośród analizowanych państw – wynika z raportu Deloitte. Średnie kwoty za metr kwadratowy osiągnęły 2 tys. 792 euro, czyli wciąż poniżej europejskiej średniej.

Ceny w Warszawie (wynoszące 3 tys. 849 euro za m²) i Krakowie (3 tys. 800 euro) są już porównywalne z Rzymem – 3 tys. 839 euro. Utrzymują się na podobnym poziomie co w innych miastach regionu, takich jak Budapeszt – 3 tys. 863 euro za m² czy Bratysława – 3 tys. 909 euro – i są zdecydowanie niższe w porównaniu m.in. z Pragą – 6 tys. 121 euro. Na czele zestawienia badanych miast pod względem wzrostu cen w 2024 r. uplasował się Kraków z wynikiem 28,1 proc.

W przypadku najmu dysproporcje cenowe są tak samo duże. Najdrożej jest w Luksemburgu, gdzie opłaty sięgają 43,4 euro za m². Wysokie czynsze notowane są również w Paryżu i Dublinie – odpowiednio 32 i 31,7 euro. W Polsce najdroższa pozostaje Warszawa – 17,9 euro za m², co plasuje ją na 23 miejscu, pomiędzy Lizboną (18,1 euro) a Rzymem (17,4 euro). Z kolei Kraków (15,3 euro), Gdańsk (14,9 euro) i Wrocław (14,6 euro) utrzymują się w okolicach europejskiej średniej.

Niedobór mieszkań – przyczyna i efekt kryzysu

Jednym z kluczowych czynników pogłębiających problem jest niedobór mieszkań. Europejski Bank Inwestycyjny wskazuje, że po globalnym kryzysie finansowym z 2008 roku liczba nowych inwestycji mieszkaniowych znacząco spadła, a wiele państw do dziś nie powróciło do wcześniejszego poziomu budownictwa. Pandemia COVID-19 dodatkowo spowolniła sektor, a od 2021 roku liczba pozwoleń na budowę zmniejszyła się o ponad 20 proc. .

Skutki tego niedoboru są odczuwalne szczególnie w dużych miastach, gdzie popyt znacznie przewyższa podaż. Coraz częściej nowe mieszkania trafiają na rynek wynajmu krótkoterminowego, co jeszcze bardziej ogranicza dostępność lokali dla stałych mieszkańców. W efekcie młodzi ludzie znajdują się w sytuacji, w której brakuje mieszkań, a te dostępne są zbyt drogie.

Czytaj także: Wcale nie musi boleć. Pobranie szpiku kostnego krok po kroku

Unia Europejska wobec kryzysu mieszkaniowego

Zjawisko to stało się jednym z najpoważniejszych wyzwań społecznych w Europie. W 2021 roku Parlament Europejski przyjął rezolucję, w której wezwał państwa członkowskie do uznania prawa do godnego mieszkania za jedno z podstawowych praw człowieka. Posłowie podkreślili, że każdy obywatel powinien mieć dostęp do bezpiecznego, zdrowego i przystępnego cenowo lokum, z dostępem do wody pitnej, kanalizacji i energii.

W kolejnych latach kwestie mieszkaniowe zyskały jeszcze większe znaczenie. W 2024 roku Ursula von der Leyen, ubiegając się o drugą kadencję na stanowisku przewodniczącej Komisji Europejskiej, ogłosiła, że mieszkalnictwo stanie się jednym z priorytetów nowej Komisji.

W 2025 roku powołano pierwszego w historii komisarza ds. mieszkalnictwa – Dana Jørgensena, który rozpoczął szerokie konsultacje społeczne mające na celu opracowanie planu rozwoju mieszkań komunalnych w całej UE.

Równocześnie Parlament Europejski powołał specjalną komisję ds. kryzysu mieszkaniowego, której zadaniem jest analiza przyczyn problemu i opracowanie skutecznych rozwiązań. Jej mandat został wydłużony do połowy 2026 roku.

W marcu 2025 roku Komisja Europejska wspólnie z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym ogłosiły plan inwestycji o wartości 10 miliardów euro, przeznaczony na budowę przystępnych cenowo i zrównoważonych mieszkań. Kilka miesięcy później Parlament zatwierdził nowe przepisy umożliwiające przeznaczanie środków z funduszy spójności i finansowania socjalnego na cele mieszkaniowe.

Europosłowie apelują także do państw członkowskich, by podwoiły krajowe wydatki na budownictwo społeczne. Ich zdaniem tylko zdecydowane działania – inwestycje, regulacje rynku najmu i wsparcie młodych – mogą powstrzymać pogłębianie się nierówności i pozwolić nowym pokoleniom Europejczyków na rozpoczęcie dorosłego życia na własnych warunkach.

Czytaj także: Kokaina w organizmie niemowlęcia. Diler z rodziną ukrywał się w altanie

Europa w liczbach – jak mieszkają jej obywatele

Europa w liczbach:

·      Ponad dwie trzecie Europejczyków mieszka we własnych domach lub mieszkaniach;

·      Średnio na osobę przypada 1,7 pokoju;

·      W jednym gospodarstwie domowym mieszka przeciętnie 2,3 osoby;

·      17 proc. obywateli UE żyje w warunkach przepełnienia;

·      33 proc. zajmuje mieszkania o większej powierzchni niż minimalna potrzebna.

Źródło: Eurostat (2024)

Dane te dobrze pokazują kontrasty – podczas gdy część społeczeństwa korzysta z komfortowych warunków mieszkaniowych, coraz więcej młodych ludzi nie ma szansy na samodzielne lokum.

Czytaj także: „Polska na TAK!”. Adam Małysz wśród ambasadorów nowej akcji TVP

O święcie obchodzonym w szkołach 14 października najczęściej mówi się jako o Dniu Nauczyciela. Jest to jednak nazwa stara, a obecnie również zwyczajowa. Ta oficjalna to od 1982 roku Dzień Komisji Edukacji Narodowej. Jego data jest nieprzypadkowa: Komisja Edukacji Narodowej została powołana do życia właśnie 14 października – 1773 roku – przez Sejm Rozbiorowy z inicjatywy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. 

Komisja Edukacji Narodowej – co to była za organizacja?

Bezpośrednim powodem jej utworzenia było rozwiązanie zakonu jezuitów przez papieża Klemensa XIV w 1773 roku. Jezuici przez wieki prowadzili większość szkół w Polsce, dlatego likwidacja tego zakonu stworzyła ogromną lukę w systemie edukacji. Aby zapobiec chaosowi, władze Rzeczypospolitej postanowiły powołać instytucję, która przejęłaby majątek i zadania edukacyjne po zakonie. 

Komisja Edukacji Narodowej była więc odpowiedzią na potrzebę reformy szkolnictwa i dostosowania go do wymogów epoki Oświecenia. W jej skład weszli najwybitniejsi przedstawiciele ówczesnej elity intelektualnej i politycznej, m.in. Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj, Adam Czartoryski czy Andrzej Zamoyski. Pierwszym przewodniczącym tej organizacji został biskup wileński Ignacy Jakub Massalski.

Czytaj także: Każdy ma w sobie trochę Chopina. „Bohater narodowy, o którym nic nie wiemy”

Głównym celem Komisji było unowocześnienie i ujednolicenie systemu nauczania w całym kraju. Jej członkowie dążyli do stworzenia świeckiego, państwowego modelu edukacji, który kładłby nacisk na rozwój rozumu, wiedzy i patriotyzmu, a nie tylko wychowanie religijne.

KEN przejęła kontrolę nad wszystkimi szkołami w Rzeczypospolitej – od elementarnych po uniwersytety. W jej ramach powstało Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, które opracowywało nowe podręczniki i programy nauczania. Był to ogromny krok w stronę edukacji nowoczesnej i praktycznej – uczono matematyki, przyrody, historii, języka polskiego i nauk moralnych, co wcześniej było rzadkością. 

Komisja kładła też nacisk na kształcenie nauczycieli. Zwracano uwagę nie tylko na ich wiedzę, ale i postawę moralną, co miało gwarantować wysoką jakość nauczania. Szkoły podzielono na trzy stopnie: parafialne (podstawowe), podwydziałowe (średnie) i wydziałowe (wyższe). Podział ten zapoczątkował strukturę przypominającą współczesny system szkolny.  

Zobacz też: Poznaliśmy Nauczyciela Roku 2025. „Nie spodziewałam się”

Reformy Komisji Edukacji Narodowej

Działalność KEN napędzała rozwój polskiej kultury i tożsamości narodowej. W czasie, gdy kraj chylił się ku upadkowi, Komisja urosła do rangi symbolu troski o przyszłość narodu. Dzięki jej reformom edukacja stała się powszechniejsza, bardziej świecka i nowoczesna, a język polski – wcześniej spychany na margines przez łacinę i francuski – zyskał należne mu miejsce w szkołach.

Wpływ reform KEN sięgał także poza granice Polski. Jej rozwiązania organizacyjne i programowe stały się wzorem dla innych krajów europejskich. Historycy podkreślają, że KEN była pierwszym w Europie centralnym urzędem państwowym zajmującym się edukacją, a więc prekursorem współczesnych ministerstw oświaty. 

Działalność Komisji została przerwana przez rozbiory Polski. Po trzecim rozbiorze, w 1795 roku, gdy państwo polskie przestało istnieć, Komisja ostatecznie zakończyła swoją misję. 

Medal Komisji Edukacji Narodowej

Od 1956 roku „osobom zasłużonym dla oświaty i wychowania, w szczególności za działalność w zakresie piśmiennictwa, nauk pedagogicznych, programów, podręczników i pomocy naukowych” przyznawany jest Medal Komisji Edukacji Narodowej. W 2025 roku otrzymała go m.in. dziennikarka i podróżniczka Martyna Wojciechowska.