Wchodzisz i wiesz

Prezydent Francji Emmanuel Macron odrzucił w poniedziałek wezwania do ustąpienia z urzędu, powtarzając, że będzie go pełnił do końca kadencji. Obarczył też siły polityczne odpowiedzialnością za obecny kryzys rządowy. Aneta Malinowska

Te zmiany w przepisach ucieszą kierowców. Ministerstwo Cyfryzacji wprowadza prawo, które umożliwi wydziałom komunikacji wymianę danych o pojazdach z innymi państwami członkowskimi Unii Europejskiej. Dzięki temu łatwiej będzie uniknąć oszustwa przy zakupie używanego auta... Tomasz Sewastianowicz

We wtorek 14 października w Jastrzębiu-Zdroju związek zawodowy Sierpień 80 organizuje demonstrację w obronie Jastrzębskiej Spółki Węglowej (JSW).

- Nie podjęliśmy jeszcze wiążących decyzji dotyczących zakupu Przedsiębiorstwa Komunalnego Therma. (…) Jeżeli miasto Bielsko-Biała jako wspólnik dominujący zdecyduje o sprzedaży swoich udziałów, na pewno złożymy stosowną ofertę - mówi  Marcin Staniszewski, prezes zarządu Tauron Ciepło.

Fundacja DKMS zajmuje się rejestracją potencjalnych dawców komórek macierzystych i szpiku oraz zwiększaniem świadomości na temat nowotworów krwi, a także innych chorób układu krwiotwórczego. Oprócz Polski działa w Niemczech, Indiach, RPA, USA i Wielkiej Brytanii.

– Święto jest częścią całego miesiąca świadomości idei dawstwa szpiku, który przypada w październiku. Jest ono dla dawców faktycznych oraz wszystkich osób, które są w gotowości, żeby pomagać i dać cząstkę siebie – wyjaśnił Michał Wasielewski.

W Polsce jest zarejestrowanych ponad 2 mln 100 tys. potencjalnych dawców. Według DKMS jest to piąta baza na świecie, a trzecia w Europie. To jednak, jak podkreślają specjaliści, cały czas za mało. – Bliźniaków genetycznych dla pacjentów potrzebujących przeszczepienia nadal brakuje. Co piąty polski pacjent nie znajduje swojego bliźniaka genetycznego – powiedział.

Ogólnopolski Dzień Dawcy Szpiku. Co 14. dawca na świecie pochodzi z Polski

Przedstawiciel DKMS dodał, że znalezienie odpowiedniego szpiku dla danego chorego jest jak szukanie „igły w stogu siana”. – Jest kilka milionów kombinacji ludzkiego genotypu, dlatego bliźniaków genetycznych szukamy na całym świecie. Dzięki światowej bazie dawców korzystają z tego też polscy pacjenci. Po drugie – dawców na całym świecie jest 42 miliony. Nie jest to dużo – podkreślił. Osoby po 60. roku życia nie mogą zostać dawcami.

– Dawcy z całego świata i z Polski są dostępni dla wszystkich pacjentów na całym świecie. Wszyscy oni w formie zanonimizowanej trafiają do światowej bazy potencjalnych dawców – dodał Wasielewski. W tej chwili co 14. dawca komórek macierzystych i szpiku pochodzi z Polski.

Czytaj także: Edukacja zdrowotna – szansa czy zagrożenie? „Nie odbierajmy dzieciom tej wiedzy”

Mity dotyczące dawstwa szpiku

Zapytany o mity na temat dawstwa szpiku, Michał Wasielewski odpowiedział, że są trzy główne: po pierwsze, że pobranie sprawia ból, po drugie, że jest ono z kręgosłupa, a po trzecie, że tatuaże stanowią przeszkodę.

– Tatuaże nie wykluczają, piercing również. Jeśli chodzi o pobranie z kręgosłupa, to również jest to mit, w 90 proc. przypadków jest to pobranie z krwi obwodowej. Przez 4 godziny siedzimy na fotelu i przypomina to dawstwo krwi. Jesteśmy podpięci do separatora, gdzie oddzielane są komórki macierzyste, które wytworzyły się w naszym organizmie przez ostatnie 4 dni po zażyciu czynnika wzrostu. Pozostałe 10 proc. to jest pobranie z talerza kości biodrowej. Jest to zabieg pod narkozą, gdzie 2-3 dni jesteśmy hospitalizowani. Pooperacyjne konsekwencje dawcy porównują do mocnego uderzenia o kant stołu lub wywrotki na łyżwach – wyjaśnił.

Według badań IMAS przeprowadzonych w 2025 roku na dawcach faktycznych, w 94 proc. przypadków dawcy ocenili procedurę pobrania komórek macierzystych z krwi obwodowej jako mało bolesną lub bezbolesną, a przy pobraniu szpiku z talerza kości biodrowej 48 proc. wskazało tę metodę jako całkowicie bezbolesną, a 39 proc. jako mało bolesną.

Przedstawiciel DKMS dodał również, że polskie prawo przewiduje możliwość wymiany korespondencji pomiędzy dawcą a biorcą po dwóch latach od przeszczepu. Muszą jednak na to obydwoje wyrazić zgodę. Z kolei sytuacja spotkań międzynarodowych jest zależna od prawodawstwa danego kraju i nie zawsze dawca z Polski będzie mógł poznać swojego bliźniaka genetycznego.

Według danych Fundacji DKMS co 40 minut ktoś w Polsce słyszy diagnozę nowotworu krwi, co w skali roku daje 13 tys. pacjentów. Ponad 800 jest kwalifikowanych do przeszczepienia komórek macierzystych lub szpiku od niespokrewnionego dawcy.

CZYTAJ TEŻ: Poważna choroba byłego prezydenta. Leczenie wchodzi w kluczową fazę

„Dzieciom w takich warunkach jest naprawdę bardzo ciężko. Nie mają prawa mówić po ukraińsku, a tym bardziej uczyć się języka ukraińskiego i literatury. Wiedzą, że za to mogą zostać ukarane same lub ucierpią ich rodzice. Często za takie nieposłuszeństwo dzieci są bite, izolowane, przymusowo podaje się im środki psychotropowe – znam osobiście takie przypadki. I niestety to tylko część tego, co się dzieje. I to jest coś, o czym nie mamy prawa milczeć” – powiedziała Herasymczuk w wywiadzie dla agencji Interfax-Ukraina.

Dzieci wojny

Jednocześnie zaznaczyła, że dzieci na okupowanych terenach nie mają komu poskarżyć się na łamanie swych praw przez Rosjan.

„Jeśli dorośli przynajmniej czasami znajdują jakąś możliwość poinformowania, na przykład na portalu 'Dzieci wojny', że posiadają informacje o jakimś przestępstwie wobec ukraińskiego dziecka, to dzieci najczęściej nie znajdują takiego sposobu komunikacji” – wyjaśniła rzeczniczka.

Specjalny portal

Herasymczuk podkreśliła jednak, że jeśli dziecko ma dostęp do internetu, może wejść na portal „Dzieci wojny” i opowiedzieć o tym, co się z nim stało. Dzięki temu można dowiedzieć się o takich przypadkach i pomóc.

W czwartek szef biura prezydenta Ukrainy Andrij Jermak poinformował, że 23 ukraińskich dzieci i nastolatków zostało uratowanych z okupowanych przez Rosję obszarów Ukrainy i przewiezionych na terenach znajdujących się pod kontrolą Kijowa.

Pomoc Trumpa

W piątek pierwsza dama USA Melania Trump ogłosiła, że dzięki współpracy z Rosją w odpowiedzi na jej list dotyczący wywiezionych do Rosji ukraińskich dzieci w ciągu ostatniej doby ośmioro dzieci powróciło do rodzin. Małżonka prezydenta USA oceniła, że przywódca Rosji Władimir Putin wykazał gotowość do współpracy.

List pierwszej damy USA do Putina na temat ukraińskich dzieci został przekazany rosyjskiemu przywódcy podczas szczytu prezydentów USA i Rosji na Alasce. Wcześniej Melania Trump poruszała ten temat również w rozmowach z żoną ukraińskiego prezydenta Ołeną Zełenską.

Władze Ukrainy informowały, że Rosjanie nielegalnie deportowali lub przymusowo przesiedlili do Rosji i Białorusi ponad 19,5 tys. dzieci wbrew konwencjom genewskim. Finansowane przez władze badania wskazywały, że liczba deportowanych dzieci może być bliższa 35 tys. – podała Agencja Reutera.

Czytaj też: Chiny i Korea Płn. chcą wspólnie „zadbać o sprawiedliwość na świecie”

Na ten moment nie ma doniesień o ofiarach śmiertelnych. Na miejscu pracują służby, które wciąż wydobywają ludzi z pociągów.

Słowacka stacja TA3 przekazała, że pobliskie szpitale wdrożyły procedury kryzysowe, przygotowując się na „przyjęcie licznych poszkodowanych”. Do zderzenia dwóch pociągów pospiesznych, w których znajdowało się kilkaset pasażerów, doszło w gminie Joblonov nad Tourniou w powiecie Rożnawa.

Z kolei agencja Reutera informuje, że na miejsce wysłano śmigłowiec oraz kilkanaście karetek pogotowia.

Czytaj również: Katastrofa lotnicza w USA. Samolot spadł na parking pełen ciężarówek

Izraelskie wojsko potwierdziło, że Hamas przekazał Czerwonemu Krzyżowi 13 zakładników. To ostatnie osoby porwane 7 października 2023 r., które pozostały przy życiu i były nadal więzione w Strefie Gazy. Zakładnicy spędzili w niewoli 738 dni. Aneta Malinowska

Zakończył się kolejny etap XIX Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina. W niedzielę późnym wieczorem jury ogłosiło, kto z uczestników przeszedł do III etapu Konkursu Chopinowskiego. Wśród nich są Polacy. Ilu z nich zagra w kolejnych przesłuchaniach? Marta Kawczyńska

Za niespełna rok, od września 2026 r., w życie mają wejść zmiany w prawie budowlanym. Nowe przepisy określające warunki techniczne dla budynków wprowadzają m.in. aktualizacje dotyczące wymogów przy budowie ogrodzeń. Wyjaśniamy, jakie przepisy wejdą w życie i jak wpłyną na inwestorów oraz właścicieli nieruchomości.

Tuje to popularny wybór wśród osób chcących osłonić swój ogród przed wzrokiem sąsiadów. Gęsty i wysoki żywopłot prezentuje się bardzo efektownie, jednak może też prowadzić do sporów sąsiedzkich - zwłaszcza wtedy, gdy zacienia działkę lub zasłania widok. Dlatego warto znać przepisy określające dopuszczalną wysokość nasadzeń, by uniknąć nieporozumień.

Sześciu uczestników przetargu na okręty podwodne dla Polski ma jeszcze trzy tygodnie na udzielenie odpowiedzi na pytania Ministerstwa Obrony Narodowej. Odpowiedzi nie będą oceniane punktowo, co pozostawia pewną swobodę decyzyjną politykom. Ostateczny wybór dostawcy okrętu może zostać ogłoszony 28 listopada, w Święto Marynarki Wojennej.

Tuż przed lądowaniem Trumpa w Izraelu Hamas uwolnił pierwszych spośród 20 izraelskich zakładników, którzy mieli być wypuszczeni w poniedziałek. To ostatnie z 251 osób porwanych 7 października przez Hamas, a ich uwolnienie jest częścią obowiązującej od piątku pierwszej fazy rozejmu w Strefie Gazy. Porozumienie zawarto pod patronatem Trumpa.

Według służb prasowych Białego Domu prezydent USA oglądał na pokładzie Air Force One relację z przekazywania zakładników.

Trump: „Nie sądzę, żeby cokolwiek mogło mi zapewnić miejsce w niebie”

Po wylądowaniu amerykański przywódca udał się do Jerozolimy. Nie zabrakło też rozmowy z dziennikarzami, podczas której Donald Trump zaskoczył reporterów. Polityk ocenił, że nawet zakończenie wojny w Strefie Gazy może nie wystarczyć, żeby trafił do nieba.

– Nie sądzę, żeby cokolwiek mogło mi zapewnić miejsce w niebie. Myślę, że chyba nie jestem przeznaczony do nieba – powiedział Trump, który – mimo swojej prognozy – był w wyjątkowo dobrym humorze.

W izraelskim parlamencie, Knesecie, amerykański przywódca spotka się z rodzinami zakładników więzionych przez Hamas.

Trump wygłosi też przemówienie przed zgromadzeniem Knesetu. Oprócz niego podczas uroczystej sesji głos zabierze premier Benjamin Netanjahu, przewodniczący izby Amir Ochana i lider opozycji Jair Lapid.

Czytaj też: Katastrofa lotnicza w USA. Samolot spadł na parking pełen ciężarówek

Najem senioralny miał być rewolucją dla osób starszych, oferując im wygodne i lepiej dostosowane mieszkania komunalne w zamian za ich własne, większe lokale. Jednak Rzecznik Praw Obywatelskich bije na alarm. Stanisław Trociuk, zastępca RPO, w piśmie do KPRM krytykuje projekt ustawy, wskazując, że w obecnym kształcie nie chroni w pełni ani seniorów, ani podnajemców. Największym zagrożeniem jest ryzyko utraty dostępu do własnego lokalu po wygaśnięciu umowy i skomplikowany splot trzech stosunków prawnych, który grozi chaosem eksmisyjnym i finansowym. RPO domaga się pilnej zmiany regulacji, aby uwzględnić faktyczne potrzeby osób starszych i niepełnosprawnych. Olga Papiernik

Sobotni wieczór okazał się wyjątkowo szczęśliwy dla jednego z graczy Lotto. W losowaniu 11 października padła główna wygrana — ponad 3 miliony złotych trafiły do osoby, która poprawnie wytypowała wszystkie sześć liczb. Lena Ratajczyk

Kawa to jeden z tych produktów, który dosyć często pojawia się w promocji w sklepach dużych sieci. Tym razem taniej można kupić kawę marki Jacobs. Która sieć obniżyła jej cenę? Ile kosztuje i jakie są limity? Do kiedy można skorzystać z promocji? Marta Kawczyńska

Od 1 stycznia 2026 r. nauczyciele będą mieli prawo do nowej odprawy emerytalnej lub rentowej, a nowelizacja Karty Nauczyciela wprowadza także podwyższenie nagród jubileuszowych po 40 i 45 latach pracy. To oznacza realny zastrzyk gotówki i poprawę warunków finansowych po odejściu z zawodu.

Prezydent USA Donald Trump wylądował w poniedziałek rano na lotnisku Ben Guriona w Tel Awiwie, gdzie powitali go prezydent Izraela Icchak Hercog i premier Benjamin Netanjahu. Trump spędzi w Izraelu niecałe cztery godziny, w tym czasie m.in. wygłosi przemówienie przed parlamentem. Aneta Malinowska