Wchodzisz i wiesz

Na rynki finansowe wróciło ryzyko eskalacji wojny handlowej pomiędzy USA i Chinami, inwestorzy w piątek ponieśli duże straty, a dziś mogą je odrabiać. Straty mogą też odnotować banki w strefie euro po wprowadzeniu cyfrowej odmiany tej waluty. Zaś większość firm korzystających z AI twierdzi, że to się nie opłaca. W Polsce trwa debata o kolejnych obniżkach stóp procentowych. W oczekiwaniu na nie drożeć mogą polskie obligacje. Oto pięć wydarzeń w gospodarce, na które warto zwrócić uwagę.

– Minister Czaputowicz to była duża nasza pomyłka personalna. Na przyszłość będziemy musieli bardziej uważać, kogo powołujemy na stanowiska – powiedział w „Gościu poranka” poseł PiS Jacek Sasin.

W 2026 roku do Polski ma napłynąć łącznie prawie 48 mld euro w ramach Krajowego Planu Odbudowy i bieżącej perspektywy finansowej UE. Środki te trzeba będzie rozsądnie i szybko wydać, a jak wiemy, z tym w ostatnich miesiącach bywało różnie.

Szef prezydenckiego BBN Sławomir Cenckiewicz jest w skrajnym konflikcie ze Służbą Kontrwywiadu Wojskowego. Jego elementem było wstrzymywanie promocji na pierwszy stopień oficerski w SKW.

Donald Tusk nie należy do ulubieńców polskich kibiców. Premier wybrał się do Kowna na eliminacyjny mecz biało-czerwonych z Litwą. Szef rządu na żywo z loży honorowej oglądał zwycięstwo naszych piłkarzy. Nastrój mogły mu jednak popsuć nieprzychylne okrzyki rodaków, którzy głośno wyrazili swoją dezaprobatę dla niego. Na trybunach pojawi się też skandaliczny transparent. Michał Ignasiewicz

W niedzielę był pyszny rosół. Zazwyczaj gotowany jest na mieszanym mięsie - na wołowinie i kurczaku. Co zrobić z mięsem z rosołu? Na poniedziałek proponujemy pyszną zapiekankę z farszem z mięsa z rosołu. Pracy przy niej niewiele, a efekt jest bardzo smakowity. Beata Zatońska

Jak twierdzi Mazowiecki Wydział do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji Prokuratury Krajowej, niepozorny archiwista Tomasz L. przez pięć lat był rosyjskim szpiegiem. Szkody, jakie mógł poczynić, są trudne do oszacowania – informuje „Rz”.

„Pracując w Wydziale Archiwalnym Ksiąg Stanu Cywilnego, skopiował bowiem co najmniej kilkaset dokumentów i przekazywał je oficerowi prowadzącemu wywiadu – oficjalnie był to rosyjski urzędnik pracujący w Ambasadzie Federacji Rosyjskiej, wydalony w marcu 2022 r.” – pisze „Rz”, która poznała główne tezy aktu oskarżenia przeciwko L.

Szpieg w warszawskim ratuszu: Rosjanie mogli wykorzystać dane do tworzenia tożsamości 

Gazeta przypomniała, że zatrzymanie Tomasza L. w 2022 r. przez ABW pociągnęło za sobą wydalenie z Polski 45 rosyjskich agentów – dyplomatów, w tym prowadzącego go.

Według ustaleń dziennika archiwista wynosił akty stanu cywilnego obywateli polskich i cudzoziemców, korespondencję z placówkami dyplomatycznymi, urzędowe szablony oraz wytyczne. Kopiował je na prywatne nośniki i swój telefon komórkowy.

„Wykradzione przez L. dane personalne Rosjanie mogli wykorzystywać do tworzenia tożsamości – to tzw. wtórniki, które pozwalają uśpionym agentom formalnie i bezpiecznie działać na cudzych personaliach, z nowym życiorysem. To oficerowie wywiadu, którzy przyjmują inną tożsamość, specjalnie dla nich przygotowaną” – zaznaczyła gazeta. 

Czytaj też: Policjant zatrzymany za szpiegowanie dla Chin i Rosji

W poniedziałkowy poranek Hamas opublikował listę 20 izraelskich zakładników, którzy zostaną uwolnieni. Zakładnicy będą wypuszczani w dwóch turach: o godzinie 8:00 i 10:00 czasu lokalnego (czyli odpowiednio o 7:00 i 9:00 czasu polskiego). Izrael ma w zamian uwolnić m.in. 250 Palestyńczyków skazanych na dożywotnie pozbawienie wolności.

Kobiety oblały farbą „Pierwszy hołd dla Kolumba” z 1892 r., po czym zostały zatrzymane przez ochronę muzeum, a następnie przekazane policji. Aktywistki zostały aresztowane pod zarzutem przestępstwa przeciwko dziedzictwu kulturowemu. Do zdarzenia doszło w niedzielę w dniu święta państwowego, upamiętniającego odkrycie Ameryki przez Kolumba w 1492 r.

Protesty aktywistów klimatycznych w Hiszpanii

Jak stwierdził kolektyw w serwisie X, obchody 12 października to „świętowanie wieków ucisku, wyzysku i ludobójstwa rdzennej ludności” obu Ameryk.

To kolejny głośny protest aktywistów Futuro Vegetal w ostatnim czasie. Pod koniec sierpnia pomazali oni farbą fasadę słynnego kościoła Sagrada Familia w Barcelonie w celu zwrócenia uwagi na problem pożarów lasów w Hiszpanii. Z kolei w 2022 r. przykleili się do obrazów Francisco Goi w Muzeum Prado w Madrycie, zarzucając rządowi premiera Pedro Sancheza brak działań przeciwko zmianom klimatu.

Organizacja, która powstała w 2022 r., liczy – według szacunków – kilkaset osób. W obławie policyjnej na początku 2024 r. zatrzymano 22 jej członków.

W niedzielę w stolicy Hiszpanii miał również miejsce protest przed słynnym obrazem Pabla Picassa „Guernica”, który znajduje się w Muzeum Królowej Zofii. Około 20 aktywistów z grupy Marea Palestina usiadło przed obrazem z napisem „Stop ludobójstwu” i palestyńskimi flagami, zmuszając ochronę do wyproszenia zwiedzających z sali.

Czytaj także: Historyczna brama oblana farbą. Aktywistom grozi długa odsiadka

Litwini nie oszczędzali Roberta Lewandowskiego. Od pierwszego gwizdka sędziego ostro traktowali kapitana reprezentacji Polski. 37-letni napastnik już w pierwszej połowie mocno oberwał w mięsień w dwugłowy. Mimo bólu dograł mecz do końca, a nawet strzelił gola. Biało-czerwoni w eliminacyjnym meczu do mistrzostw świata pokonali w Kownie gospodarzy 2:0. Michał Ignasiewicz

1966 więźniów palestyńskich, wszyscy, którzy mają być uwolnieni przez Izrael, przeszło do autobusów – informuje agencja Reutera. 

To ostatni pozostający przy życiu zakładnicy z grupy 251 osób, uprowadzonych podczas ataku Hamasu na Izrael 7 października 2023 roku. Ich zwolnienie jest częścią obowiązującej od piątku pierwszej fazy rozejmu w Strefie Gazy.

Zakładnicy wracają do Izraela

Pierwsza grupa porwanych została uwolniona po godzinie 7:00 czasu polskiego ze środkowej części Strefy Gazy, druga ma zostać wypuszczona o godzinie 9:00 z położonego na południu miasta Chan Junus. Takie wieści przekazała stacja „Kanał 12”.

Porwanych odbiera Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża (MKCK) i przekaże izraelskiej armii.

W grupie 20 pozostających przy życiu porwanych są sami mężczyźni. Niektórzy z nich to żołnierze izraelskiej armii, inni zostali uprowadzeni z przygranicznych kibuców lub odbywającego się w pobliżu Strefy Gazy festiwalu muzycznego 7 października 2023 roku.

Izrael ma w zamian uwolnić 250 Palestyńczyków skazanych na dożywotnie pozbawienie wolności i 1700 mieszkańców Strefy Gazy zatrzymanych po wybuchu wojny dwa lata temu.

Wśród nich nie ma wyższych dowódców Hamasu i innych palestyńskich grup, m.in. Marwana Barghutiego, których uwolnienia domagał się Hamas.

Czytaj też: Iran stawia warunki w sprawie programu jądrowego. „Sprawiedliwa oferta”

Hamas opublikował w poniedziałek rano listę 20 żyjących izraelskich zakładników, którzy mają zostać wkrótce zwolnieni. Według izraelskich mediów Hamas wypuści porwanych w dwóch partiach, o godz. 8 i 10 czasu miejscowego (godz. 7 i 9 w Polsce). Aneta Malinowska

Catherine Vautrin stanie na czele ministerstwa obrony Francji, które w pierwszym rządzie Lecornu objął Bruno Le Maire, co wywołało wiele protestów. Vautrin była dotąd szefową resortu zdrowia i pracy.

Zachowali swoje stanowiska: Jean-Noel Barrot jako szef MSZ, Gerald Darmanin jako minister sprawiedliwości, a także ministra kultury Rachida Dati.

Największe zmiany nastąpiły w resorcie spraw wewnętrznych, gdzie do tej pory stanowisko pełnił lider Republikanów Bruno Retailleau, który doprowadził do upadku pierwszego rządu Lecornu. W drugim rządzie premiera stanowisko obejmie obecny prefekt policji Paryża Laurent Nunez. Był on odpowiedzialny m.in. za bezpieczeństwo podczas letnich Igrzysk Olimpijskich w Paryżu w 2024 roku.

Francja: roszady w rządzie

Lescure, który objął strategiczne stanowisko ministra gospodarki i finansów, jest deputowanym prezydenckiej partii Odrodzenie i uważany jest za przedstawiciela lewego skrzydła tej siły politycznej. Niegdyś należał do Partii Socjalistycznej, a w 2017 roku przeszedł do obozu politycznego Macrona. W latach 2022-24 był w resorcie gospodarki ministrem delegowanym ds. przemysłu. Nie zasiadał w następnych krótkotrwałych rządach, kierowanych przez Michela Barniera i Francois Bayrou.

Uważany jest za zwolennika probiznesowej polityki Macrona, otwartego na dialog z lewicą i za ostrego krytyka skrajnej prawicy. W najważniejszej kwestii – projektu budżetu na 2026 rok – Lescure będzie współpracował w swoim resorcie z Amelie de Montchalin. Utrzymała ona ważne stanowisko ministry ds. budżetu przy ministrze gospodarki.

Ministrem pracy został Jean-Pierre Farandou. Resortem ds. transformacji ekologicznej będzie kierować Monique Barbut, była szefowa organizacji ekologicznej WWF France. Ministerstwo edukacji obejmie Edouard Geffray.

Media podały, że Lecornu chciał rządu, który będzie się składał ze społeczeństwa obywatelskiego i osób z doświadczeniem, a także młodych parlamentarzystów.

Czytaj też: Francja ma „nowego” premiera

Sześciu Republikanów dołączyło do rządu 

Komentujący zwracają uwagę, że przegranym tego rządu jest partia Republikanów, której lider Retailleau zapowiedział, że jego formacja nie wejdzie do niego. Tymczasem w sumie sześciu członków Republikanów dołączyło do gabinetu Lecornu. Jeszcze w niedzielę partia Republikanów wydała komunikat, ogłaszając, że wyklucza ze swoich szeregów wszystkich tych, którzy dołączyli do nowego rządu.

Stacja BFMTV zwróciła uwagę, że dni nowego rządu mogą być policzone, ponieważ jedyny scenariusz, który może go uratować, to zawieszenie reformy emerytalnej z 2023 roku. Domaga się tego Partia Socjalistyczna, której głos będzie decydujący w przypadku głosowania nad wotum nieufności. Wniosek taki zapowiedziała skrajna prawica i skrajna lewica.

Expose premiera we wtorek 

Na wtorek zostało zapowiedziane posiedzenie rady ministrów, co jest konieczne ze względu na naglący termin przedstawienia projektu budżetu. Lecornu ma tego samego dnia wystąpić z expose w parlamencie.

Więcej ekspertów i przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego, wiele nieznanych twarzy, brak polityków z prezydenckimi ambicjami – tak można podsumować zmiany w nowym gabinecie Sébastiena Lecornu. Premier napisał w serwisie X, że jest to „rząd stojący ponad interesami osobistymi i partyjnymi”. Wskazał, że priorytetem będzie uchwalenie budżetu.

Skład nowej Rady Ministrów wywołał falę krytycznych komentarzy. Radykalne ugrupowania z lewej i prawej strony zapowiadają próbę obalenia rządu, a bardziej umiarkowane partie – od których zależeć będą losy premiera Lecornu – wyrażają niezadowolenie. 

Rząd może upaść już w czwartek w wyniku głosowania nad wotum nieufności. Wielu obserwatorów uważa, że w takiej sytuacji możliwe będą przyspieszone wybory parlamentarne.

Czytaj też: Macronowi groził impeachment. Zgromadzenie Narodowe podjęło decyzję

Pod koniec września na platformie streamingowej SkyShowtime zadebiutował długo wyczekiwany trzeci sezon niezwykle popularnego serialu kryminalnego "Tulsa King" z Sylvestrem Stallone'em w głównej roli mafijnego bossa. Co jednak z widzami preferującymi tradycyjną telewizję? Czeka na nich świetna wiadomość – kultowy już serial jest emitowany na polskojęzycznym kanale FX! Dziś pojawi się drugi odcinek. O której godzinie? Piotr Kozłowski

Trump odniósł się do sprawy ewentualnej sprzedaży amerykańskich rakiet manewrujących podczas rozmowy z dziennikarzami na pokładzie samolotu Air Force One, w drodze do Izraela. Jak podkreślił, wcześniej rozmawiał na ten temat telefonicznie z prezydentem Ukrainy Wołdymyrem Zełenskim.

Trump o rakietach Tomahawk dla Ukrainy: „muszę porozmawiać z Putinem”

– Rozmawialiśmy o broni, której potrzebują, o rodzajach broni, której potrzebują, bardzo potrzebują Patriotów, bardzo chcieliby mieć Tomahawki. (...) Rozmawialiśmy o tym i tak dalej, zobaczymy. Szczerze mówiąc, będę musiał chyba porozmawiać z Rosją (...). Czy chcą, żeby Tomahawki zmierzały w ich kierunku? Nie sądzę – powiedział Trump. – Szczerze mówiąc, powiedziałem to prezydentowi Zełenskiemu, ponieważ Tomahawki to nowy etap agresji (...) Najpierw porozmawiałbym z Putinem i mógłbym powiedzieć: – Słuchaj, jeśli ta wojna nie zostanie rozstrzygnięta, wyślę im Tomahawki – dodał.

To już kolejna wypowiedź amerykańskiego prezydenta na ten temat. Wcześniej Donald Trump twierdził, że „w pewnym sensie podjął już decyzję” na temat transferu rakiet, dodając, że chciałby się dowiedzieć, jak Ukraińcy będą je wykorzystywali.

Zasięg rakiet Tomahawk na terytorium Rosji [MAPA]

W niedzielę w wywiadzie dla telewizji Fox News Zełenski zapewnił, że rakiety, które Ukraina być może uzyska – o ile USA wyrażą na to zgodę – będą wykorzystywane jedynie do atakowania celów wojskowych w Rosji. – To jest różnica między nami a Rosją – zaznaczył.

Rosja zapowiedziała z kolei ostrą odpowiedź, jeśli dojdzie do przekazania Ukrainie amerykańskich rakiet manewrujących.

Czytaj też: Chiny i Korea Płn. chcą wspólnie „zadbać o sprawiedliwość na świecie”

Piłkarska reprezentacja Polski zrobiła spory krok w kierunku awansu na mistrzostwa świata 2026. Biało-czerwoni w szóstym meczu eliminacji pokonali w Kownie Litwę 2:0. Po spotkaniu podopiecznych Jana Urbana w mediach społecznościowych pochwalili Cezary Kulesza i Zbigniew Boniek. Według obecnego i byłego prezesa PZPN są coraz bliżej mundialu. Michał Ignasiewicz

W poniedziałek przed południem poznamy laureata lub laureatów tegorocznej Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii. Wyróżnienie to zostanie przyznane po raz 57., dotychczas otrzymało je 96 osób. Zwycięzca otrzyma ok. 1 mln euro, złoty medal i kaligrafowany dyplom. Aneta Malinowska

Znamy je, słyszymy często i używamy. Ale czy na pewno wiemy, co znaczą. Związki frazeologiczne to utrwalone w języku połączenia wyrazów, których znaczenie jest inne, niż wydawać by się mogło. Wiele z nich związanych jest z mitologią grecką. Sprawdźcie swoją wiedzę. Beata Zatońska

Selekcjoner piłkarskiej reprezentacji Polski Jan Urban był zadowolony z postawy swojej drużyny w wygranym meczu z Litwą (2:0) w eliminacjach mistrzostw świata, choć przyznał, że wynik mógł być bardziej okazały. Gole dla biało-czerwonych strzelili Sebastian Szymański i Robert Lewandowski. Michał Ignasiewicz

W tym quizie zadajemy pytania z geografii świata. Czy wiesz, które z tych miast jest stolicą tego państwa? Łatwo nie będzie. Niektóre pytania są podchwytliwe a na ostatnie prawie nikt nie zna odpowiedzi. Sprawdź się w naszym quizie. Marta Kawczyńska