Wchodzisz i wiesz

Rozpoczyna się XIX edycja Międzynarodowego Festiwalu "Lalka Też Człowiek". Festiwal pozostaje jedynym w Polsce międzynarodowym przeglądem teatralnej animacji skierowanym wyłącznie do dorosłej publiczności. Gdzie i kiedy odbędą się spektakle? Jak dostać bezpłatne wejściówki na przedstawienia? Marta Kawczyńska

Strzembosz był nestorem polskich prawników, profesorem nauk prawnych, nauczycielem akademickim, związanym głównie z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim.

Nie żyje profesor Adam Strzembosz

Był także wiceministrem sprawiedliwości w rządzie Tadeusza Mazowieckiego, pierwszym prezesem Sądu Najwyższego, przewodniczącym Trybunału Stanu, a ponadto przewodniczącym Krajowej Rady Sądownictwa.

Profesor Strzembosz to też autor licznych publikacji naukowych, w tym książek, m.in. „Nieletni sprawcy kradzieży w środowisku wielkomiejskim” (1971), „Zapobieganie niedostosowaniu społecznemu dzieci i młodzieży” (1979), „System sądowych środków ochrony dzieci i młodzieży przed niedostosowaniem społecznym” (1985), „"Sędziowie warszawscy w czasie próby 1981-1988 (współautor z Marią Stanowską, 2005). W 2017 r. ukazały się jego rozmowy ze Stanisławem Zakroczymskim „Między prawem i sprawiedliwością”.

Za swoją działalność społeczną oraz na polu nauki został uhonorowany najwyższymi odznaczeniami państwowymi.

W 2008 roku otrzymał z rąk prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski.

W 2012 roku prezydent Bronisław Komorowski uhonorował go Orderem Orła Białego „w uznaniu znamienitych zasług dla Rzeczypospolitej Polskiej, a w szczególności dla przemian demokratycznych w Polsce, za obronę zasad praworządności, godności i niezależności sędziowskiej w czasach PRL-u, za tworzenie państwa prawa w wolnej Rzeczypospolitej Polskiej”.

W 2025 roku, w Sejmie odbyła się uroczystość, podczas której prof. Strzembosz został ogłoszony Laureatem Nagrody Głównej Fundacji Służby Rzeczypospolitej za 2024 roku Fundacja, która działa od 2016 roku, honoruje w ten sposób ważne postaci polskiego życia publicznego.

Przed rokiem pojawił się w programie „Rozmowy niesymetryczne”, gdzie był gościem Doroty Wysockiej-Schnepf.

W wywiadzie poruszono wątki ówczesnych zmian w polskim systemie sądowniczym. Wtedy profesor Strzembosz apelował o rozsądek.

Mówił też o swojej walce o praworządność i sposobach na przywrócenie ładu w polskim sądownictwie.

„Prawo, konstytucja nie ma własnych batalionów”

Nie miał jednak złudzeń, że walka o przestrzeganie konstytucji nie kończy się na wprowadzeniu reform. 

– Prawo, konstytucja nie ma własnych batalionów, które by ją chroniły, bo jedynymi batalionami są obywatele. Jeżeli obywatele zaakceptują takich ludzi, którzy będą nie tylko łamać konstytucję, ale może ją w ogóle zlikwidują, to na to nie ma rady. Nie znajdzie pani żadnej recepty na to, by bez demokratów można było mieć system demokratyczny – podkreślił.

Przypominamy rozmowę z niedawno zmarłym profesorem.

Czytaj też: Nie żyje legenda niezależnego wydawnictwa w PRL

Jezdnia w kierunku Łodzi jest zablokowana po zdarzeniu z udziałem samochodów osobowych oraz pojazdu ciężarowego na częstochowskim odcinku Autostrady A1. Ruch w kierunku Łodzi odbywa się pasem awaryjnym. Utrudnienia mogą potrwać jeszcze kilka godzin.

Jako pierwszy prezes Sądu Najwyższego III RP (1990–1998) oraz przewodniczący Trybunału Stanu, odegrał kluczową rolę w kształtowaniu niezależności polskiego wymiaru sprawiedliwości po 1989 roku. Za zasługi w dziedzinie prawa i sprawiedliwości profesor otrzymał liczne wyróżnienia, w tym Nagrodę Rzecznika Praw Obywatelskich im. Pawła Włodkowica w 2017 roku oraz Nagrodę Służby Rzeczypospolitej przyznaną przez Fundację Służby Rzeczypospolitej w 2025 roku.

Słowa pożegnania i kondolencje

Wybitnego profesora we wpisie na platformie X pożegnał premier RP, Donald Tusk. „Adam Strzembosz, Pierwszy Sędzia Rzeczpospolitej, nie żyje. Twardo bronił Konstytucji i rządów prawa. 'Są i będą w Polsce przyzwoici ludzie' – mówił w 2019 roku. Dawał tym przyzwoitym nadzieję, którą tak łatwo było wtedy utracić” – napisał polityk.

Szef resortu sprawiedliwość Waldemar Żurek napisał na platformie X: „Prawdziwy obrońca wartości demokratycznych i Konstytucji. Sędzia, wzór dla wielu sędziów i wielu Polaków. Bohater naszych czasów”.

Czytaj także: Odszedł autorytet. Przypominamy rozmowę z profesorem Strzemboszem

Również były minister sprawiedliwości Adam Bodnar umieścił w mediach społecznościowych wpis o odejściu Adama Strzembosza: „(...) był dla mnie i dla wielu prawników w Polsce wielkim autorytetem moralnym, wzorem niezależności i odwagi. Całym swoim życiem udowadniał, że praworządność, prawa człowieka i sprawiedliwość nie są pustymi słowami, ale zobowiązaniem wobec wspólnoty i państwa”.

Z kolei europarlamentarzysta Bogdan Zdrojewski napisał o profesorze: „W czasach prób i napięć przypominał, że prawo ma służyć ludziom, nie władzy”.

Adama Strzembosza pożegnał w mediach społecznościowych także Stanisław Zabłocki, były prezes Izby Karnej Sądu Najwyższego: „Nie potrafię na razie zebrać myśli. Ogromny smutek i żal” – napisał.

Polska zbuduje drugą Fabrykę Sztucznej Inteligencji - zdecydowało unijne konsorcjum Euro HPC JU. Budżet to 70 mln euro. Połowę wyłoży Komisja Europejska, a połowę - Polska. Projekt skoncentruje się na wsparciu obliczeń z dziedziny ochrony zdrowia, sektora kosmicznego oraz rozwoju dużych modeli językowych (LLM).

Do polskich kin powrócił kultowy thriller "Harry Angel" Alana Parkera z jedną z najlepszych ról Mickeya Rourke'a i ekscentrycznym występem Roberta De Niro. Hit epoki VHS zobaczymy w odnowionej wersji 4K. Dystrybutorem filmu jest specjalizujący się w klasyce kina Reset, który wprowadzał już na ekrany wybitne dreszczowce, jak "Pod skórą", "Opętanie" czy "Mulholland Drive". Piotr Kozłowski

Radni z Otwocka zawnioskowali do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z konstytucją przepisów wprowadzających w 2018 r. dwukadencyjność wójtów i burmistrzów. W ocenie radnych Konstytucja RP nie przewiduje możliwości ustawowego ograniczania liczby kadencji władz lokalnych.

Do zdarzenia doszło ok. godz. 10. W wyniku zderzenia czterech samochodów osobowych i ciężarówki cztery osoby zostały przewiezione do szpitala. Droga w kierunku Łodzi jest zablokowana. Wyznaczono objazdy. Utrudnienia mogą potrwać nawet kilka godzin.

Na miejscu pracują policjanci z częstochowskiej drogówki i Komisariatu Autostradowego z Gliwic.

Dokładne szczegóły, przyczyny i okoliczności tego zdarzenia będą wyjaśniać policjanci.

Źródło: KMP Częstochowa

Spółka Arlen podpisała umowę na rozbudowę zakładu produkcyjnego w Żyrardowie. Wartość kontraktu wynosi 4,6 mln zł netto.

Masz szansę na dodatkowe 654,48 zł miesięcznie. Jest to świadczenie wypłacane przez ZUS, przysługujące osobom uprawnionym, które spełnią określone warunki formalne. Prawo do otrzymania tej kwoty jest niezależne od posiadanego dochodu i utrzymuje się tak długo, jak spełnione są wymagania dotyczące głównego świadczenia (renty). Aby otrzymać pieniądze, należy złożyć wniosek na formularzu ERRD. Weronika Papiernik

Rzecznik Prokuratury Okręgowej w Gdańsku prok. Mariusz Duszyński przekazał, że zgodnie z wnioskiem prokuratury 33-letni Marcin R. został aresztowany na trzy miesiące.

W czwartek podejrzany został doprowadzony do Prokuratury Rejonowej w Wejherowie. Prokurator Iwona Wojciechowska-Kazub informowała podczas konferencji prasowej, że mężczyzna usłyszał zarzut spowodowania wypadku drogowego, w wyniku którego jedna osoba poniosła śmierć, jedna doznała ciężkich obrażeń ciała, a dwie średniego uszczerbku na zdrowiu.

Marcin R. aresztowany po wypadku z udziałem czterech nastolatków w Łebieńskiej Hucie

– Czynu tego dopuścił się pod wpływem środków odurzających oraz w stanie nietrzeźwości. Nadto zbiegł z miejsca zdarzenia. Kolejny zarzut dotyczył nieudzielenia pomocy medycznej ofiarom wypadku, natomiast kolejny dotyczy kierowania samochodem pod wpływem środków odurzających i w stanie nietrzeźwości – powiedziała prokurator.

Podejrzany przyznał się do spowodowania wypadku drogowego oraz nieudzielenia pomocy poszkodowanym, natomiast nie przyznał się do reszty zarzutów, zasłaniając się szokiem i niepamięcią. W chwili wypadku mężczyzna nie miał uprawnień do prowadzenia pojazdów. Grozi mu od 5 do 20 lat więzienia.

Tragedia w powiecie wejherowskim. Zginął 10-latek, trzej nastolatkowie zostali ranni

Do wypadku doszło we wtorek po godz. 19.30 na ul. Kartuskiej (DW 224) w Łebieńskiej Hucie w powiecie wejherowskim. Trzech chłopców jechało na rowerach, a jeden szedł pieszo. W grupę wjechał samochód osobowy, który następnie odjechał z miejsca zdarzenia.

Policja podawała, że byli to chłopcy w wieku 10, 12, 13 i 16 lat. Na miejscu zginął najmłodszy z nich. Jeden z chłopców, z amputowaną kończyną, został przetransportowany do szpitala śmigłowcem LPR. Dwóch kolejnych, z obrażeniami ręki, nogi i głowy, przewieziono karetkami.

Podejrzany uciekł z miejsca zdarzenia. Zatrzymano go tego samego dnia w Kościerzynie.

Czytaj także: Samochód potrącił trzy osoby. Wśród rannych dziecko

Do zdarzenia doszło ok godz. 10:00 w Wyrazowie (woj. łódzkie) na trasie A1 w kierunku Łodzi. Ze wstępnych ustaleń policji wynika, że samochód ciężarowy z niewyjaśnionych przyczyn najechał na poprzedzający go samochód osobowy, a ten na kolejny samochód i następne – poinformowała w rozmowie z portalem TVP.Info podkom. Barbara Poznańska, oficer prasowa Komendy Miejskiej Policji w Częstochowie.

W wyniku wypadku cztery osoby trafiły do szpitala, w tym trzy – kobieta, mężczyzna i dziecko – z jednego samochodu oraz mężczyzna kierujący drugim samochodem – poinformowała podkom. Poznańska. Na ten moment nie ma dokładnych informacji na temat stanu osób poszkodowanych.

Karambol na autostradzie. Utrudnienia na trasie A1 w kierunku Łodzi

Policja ustala jeszcze, jak doszło do wypadku.

Droga w kierunku Łodzi jest obecnie nieprzejezdna. Policja wyznaczyła objazdy w trzech punktach. Ruch kierowany jest na trasy: DK4, DK46 i DK91. Utrudnienia mogą potrwać jeszcze kilka godzin.

Czytaj także: Nie żyje profesor Adam Strzembosz. Miał 95 lat

PGE Energia Ciepła podpisała umowę na budowę gazociągu do nowej ciepłowni, która zapewni dostawy ciepła dla mieszkańców Gryfina i okolicznych miejscowości (woj. zachodniopomorskie). Inwestycja zostanie zrealizowana do końca czerwca 2026 r.

W wieku 95 Zmarł prof. Adam Strzembosz w przeszłości m.in. wiceminister sprawiedliwości w rządzie Tadeusza Mazowieckiego, I prezes Sądu Najwyższego i przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa. Minister sprawiedliwości Waldemar Żurek nazwał prof. Strzembosza "legendą polskiego wymiaru sprawiedliwości". Aneta Malinowska

Nadchodzi fala arktycznego chłodu. Niebawem pojawią się przymrozki – kiedy i gdzie będzie najzimniej? Paula Nowak

Mirosław Chojecki urodził się w 1949 roku w Warszawie. Z wykształcenia był chemikiem.

Jako student w czasie wydarzeń marcowych w 1968 roku brał udział w strajku studentów Politechniki Warszawskiej, co doprowadziło do jego usunięcia z uczelni. 

Nie żyje Mirosław Chojecki. Miał 76 lat

Był członkiem Komitetu Obrony Robotników (KOR) – organizacji opozycyjnej, która pomagała represjonowanym robotnikom (m.in. z Ursusa i Radomia) i przeciwdziałała represjom władz. Chojecki odpowiadał także za produkcję biuletynów niezależnych („Komunikat KOR”, „Biuletyn Informacyjny”). 

Założył w 1977 r. wydawnictwo „NOWa” – jedno z największych wydawnictw funkcjonujących poza kontrolą cenzury komunistycznej. Wydawało literaturę, prace historyczne, polityczne i społeczne, także autorów zakazanych przez władzę. 

Podczas stanu wojennego Chojecki przebywał za granicą. Tam kontynuował działalność wydawniczą i wspierał opozycję w Polsce, przesyłając sprzęt, materiały, organizując publikacje emigracyjne. Prowadził pismo „Kontakt”. 

Za swoją działalność został uhonorowany wieloma odznaczeniami. Między innymi otrzymał Order Orła Białego w 2022 roku. 

Czytaj też: Nie żyje 19 dzieci. Producent syropu aresztowany

Profesor Adam Strzembosz zmarł w nocy z czwartku na piątek. - Miał swoje poglądy etyczne. Bardzo doświadczony w czasach komuny, stał się człowiekiem, który chciał zakopać wszystkie rowy, żeby nie było wojny polsko-polskiej - mówił o profesorze minister sprawiedliwości Waldemar Żurek.

Sztuczna inteligencja wchodzi coraz śmielej w kolejne dziedziny naszego życia, a obszar zawodowy jest jednym z tych najbardziej transparentnych. Wiele firm korzysta z nowej technologii nie tylko podczas konkretnych zadań, ale także już na poziomie rekrutacji. Dosyć szybko znaleźli się też tacy, który nauczyli się, jak ogrywać AI dla własnych korzyści. Przemysław Paterek

Mnożą się wrogie sygnały ze strony Kremla. Kraje bałtyckie zmierzają się z atakami hakerskimi, dezinformacją, a także naruszaniem ich przestrzeni powietrznej przez rosyjskie drony i samoloty. Choć Rosja zapewnia, że nie planuje ataku na kraje NATO, to zajęte i anektowane podczas II wojny światowe przez Rosję, Litwa, Łotwa i Estonia podwoiły od 2022 r. wydatki na zbrojenia – podkreśliła agencja.

W maju państwa bałtyckie uzgodniły współpracę w dziedzinie obrony cywilnej. Tworzone są plany na wypadek ewentualnej inwazji Kremla. Renatas Pozela, szef litewskiej straży pożarnej, uczestniczący w opracowywaniu planów, mówi, że należy liczyć się z różnymi scenariuszami.

– Możliwe, że zobaczymy potężną armię wzdłuż granic krajów bałtyckich, której oczywistym celem będzie zajęcie wszystkich trzech krajów w ciągu trzech dni do tygodnia – powiedział Pozela agencji. Inne możliwości to sabotaż środków komunikacji lub transportu, masowy napływ migrantów, niepokoje społeczne wśród mniejszości rosyjskojęzycznych lub fałszywe wiadomości, wywołujące masową ucieczkę.

Masowa ewakuacja

Planowana jest ewakuacja połowy ludności mieszkającej w promieniu 40 km od granic Rosji i Białorusi, około 400 tys. osób – powiedział Pozela.

Miasto Kowno planuje zakwaterowanie ok. 300 tys. osób w szkołach, uniwersytetach, kościołach i w hali widowiskowej, w której niedawno występowali Robbie Williams i Roger Waters. Podobne działania są podejmowane w innych miastach.

Czytaj także: Rosyjski dron znaleziony na plaży. Jest komunikat służb

W wielu miastach ustalono punkty zbiórek, wyznaczono pociągi i autobusy dla ewakuowanych oraz zgromadzono w magazynach zapasy, takie jak papier toaletowy i łóżka turystyczne. Osoby uciekające samochodami będą kierowane na drogi drugorzędne, aby zwolnić inne trasy dla nadciągającej armii. Dostępna jest już mapa pokazująca miasta, w których mogą szukać schronienia.

– To bardzo uspokajająca wiadomość dla naszego społeczeństwa, że jesteśmy gotowi i planujemy – powiedział Reutersowi litewski minister spraw zagranicznych Kestutis Budrys.

Bez ewakuacji poza granice

Żadne z państw bałtyckich nie planuje ewakuacji ludności za granicę. Trasa na Przesmyk Suwalski – wciśnięty pomiędzy Rosję i Białoruś pas ziemi, oddzielający Litwę od Polski – będzie przeznaczona dla wojska.

– Musimy uwzględniać ryzyko Przesmyku – powiedział agencji Ivar Mai estoński doradca ds. ewakuacji.

Estonia przygotowuje schroniska dla jednej dziesiątej ludności. Inni znaleźliby dach nad głową u krewnych. Wśród potencjalnych ewakuowanych znalazłoby się około dwóch trzecich miasta Narwa, zdominowanego przez ludność rosyjskojęzyczną. Władze przewidują, że należałoby zapewnić pomoc przynajmniej połowie tej grupy.

Czytaj więcej: Putinowi brakuje mięsa armatniego. Ściąga tysiące najemników z Kuby

„To cyniczny i przemyślany atak: ponad 450 dronów i ponad trzy dziesiątki rakiet przeciwko wszystkim elementom zapewniającym normalne życie, których Rosjanie chcą nas pozbawić. Na chwilę obecną w całym kraju odnotowano ponad 20 rannych osób – wszystkim udzielono niezbędnej pomocy. Niestety, w Zaporożu w wyniku ataku zginęło dziecko” – napisał Zełenski w komunikatorze Telegram.

Prezydent zaznaczył, że skutki ataku są likwidowane w dwunastu obwodach Ukrainy. Poinformował, że w Kijowie ekipy pracują nad przywróceniem dostaw energii elektrycznej i wody. Dodał, że brakuje prądu w obwodach kijowskim, donieckim, czernihowskim, czerkaskim, charkowskim, sumskim, połtawskim, odeskim i dniepropietrowskim. Po ataku przywracane jest również zasilanie w obwodach zaporoskim, kirowohradzkim i chersońskim.

„Razem możemy chronić ludzi przed tym terrorem. Potrzebne są nie puste słowa, ale zdecydowane działania Stanów Zjednoczonych, Europy, G7 w zakresie realizacji dostaw systemów obrony przeciwlotniczej, sankcji. Liczymy na reakcję na tę brutalność grupy G20, wszystkich tych, którzy w przemówieniach mówią o pokoju, ale powstrzymują się przed podjęciem rzeczywistych kroków” – podkreślił Zełenski.

„Prezydent Rosji odrzuca dyplomacje i wysiłki na rzecz pokoju”

Szef MSZ Ukrainy Andrij Sybiha wezwał partnerów do zdecydowanej reakcji na zmasowany atak Rosjan na obiekty o krytycznym znaczeniu dla infrastruktury cywilnej, w szczególności energetyki.

„Putin zrobił to 10 października – w rocznicę pierwszego zmasowanego ataku na infrastrukturę energetyczną Ukrainy w 2022 roku. To świadoma demonstracja, że przez trzy lata nie zmienił swoich agresywnych działań, terrorystycznych metod i ultimatum; nadal odrzuca wszelką merytoryczną dyplomację i pokojowe wysiłki” – napisał Sybiha na platformie X.

Czytaj także: Zmasowany atak Rosjan. Dziecko wśród ofiar

Dodał, że należy wywrzeć presję ekonomiczną w postaci surowych sankcji, presję militarną zwiększając dostawy dla Ukrainy oraz presję polityczną w postaci całkowitej izolacji. „Putin musi poczuć, że cena kontynuowania wojny przewyższa cenę jej zakończenia. Musi poczuć, że kontynuowanie tej wojny zagraża jego reżimowi” – oświadczył szef ukraińskiej dyplomacji.