Wchodzisz i wiesz

Żyrardów odbuduje Pomnik 30-lecia, czyli kompleks odkrytych basenów, które w czasach PRL były wielką atrakcją dla mieszkańców.

Pobyt w sanatorium to nie tylko sposób na relaks, ale również forma rehabilitacji i profilaktyki zdrowotnej. Szczególnie chętnie seniorzy korzystają z tej opcji, często za pośrednictwem NFZ. Istotnym szczegółem tej usługi jest konieczność zapłacenia za niewykorzystane dni, jeśli kuracjusz zdecyduje się opuścić sanatorium przed zakończeniem turnusu.

Sejmowa podkomisja nadzwyczajna przyjęła harmonogram prac nad nowelizacją ustawy o składce zdrowotnej. Nowe przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2026 roku.

Josip Dabro, wicepremier oraz minister rolnictwa, leśnictwa i rybołówstwa z prawicowego Ruchu Ojczyźnianego podał się do dymisji po tym, jak ujawniono film z jego udziałem.

„Chwila bezmyślności”

W nagraniu opublikowanym przez dziennik „Jutarnji List” widać roześmianego polityka, który na oślep strzela z pistoletu przez okno samochodu w zaludnionej okolicy. Wszystko dzieje się w czasie jazdy, a Dobro jest pasażerem auta.

„Składam nieodwołalną rezygnację ze stanowiska ze względów moralnych” – napisał w nocy z piątku na sobotę Dabro na Facebooku. Polityk przeprosił też za swoje zachowanie, twierdząc, że była to chwila bezmyślności.

5 minut sławy „w prezencie”

Cała afera przyniosła nieoczekiwany skutek. Chorwaci zaczęli masowo wyszukiwać w sieci utwór, którego słuchał w aucie Josip Dabro. Okazało się, że to piosenka „Karanfil se na put sprema” śpiewana przez artystkę z Bośni i Hercegowiny Zehrę Bajraktarević. Sama wokalistka postanowiła wykorzystać niespodziewaną reklamę i zamieściła klip w swoich mediach społecznościowych z dopiskiem: „A mówią, że to nie jest dobra piosenka...”.

Wicepremier posiada broń legalnie. Jak donoszą chorwackie media, prokuratura zbada teraz, czy strzelając z jadącego samochodu, polityk stworzył zagrożenie.

CZYTAJ TEŻ: Słonie za samoloty. Niecodzienna transakcja z udziałem Rosjan

Apple i Google usunęły TikToka ze swoich sklepów na terenie Stanów Zjednoczonych - donosi CNBC.

Parlament Europejski chce wymusić większą frekwencję europosłów na debatach plenarnych. Nowe zasady zostaną przetestowane po raz pierwszy podczas poniedziałkowej sesji w Strasburgu. Aneta Malinowska

Pomimo, że PE liczy 720 europosłów z 27 państw członkowskich, podczas wielu debat na sesjach w Strasburgu i Brukseli sala plenarna świeci pustkami.

Listy deputowanych zabierających głos są ustalane wcześniej, w efekcie każdy z parlamentarzystów wie, o której godzinie będzie zabierał głos.

O tym, ile zarabiają europosłowie dowiesz się czytając ten artykuł: Wszystko, co musisz wiedzieć o Parlamencie Europejskim

Mówią do pustej sali i wychodzą 

Często europosłowie pojawiają się na kilka minut przed czasem ich zaplanowanego wystąpienia i tuż po zabraniu głosu opuszczają salę. W efekcie przemawiają więc bardzo często do praktycznej pustej sali.

Władze PE chcą to zmienić. Z informacji przekazanych przez Politico wynika, że eksperyment mający na celu zmuszenie posłów do uczestnictwa w debatach rozpocznie się w przyszłym tygodniu.

ZOBACZ TAKŻE: Wyniki wyborów do PE. Pochód prawicy po Europie

– To próba zwiększenia atrakcyjności plenarnych debat Parlamentu Europejskiego. Konferencja Przewodniczących, czyli liderzy grup politycznych, przychylili się do propozycji przewodniczącej, aby przetestować nowy format niektórych debat – przekazało źródło w PE.

Pomysł polega na tym, aby nie publikować i nie przekazywać europosłom planowanej listy głosów w debacie z dokładnym czasem. Przewodnicząca lub jeden w wiceprzewodniczących zamiast tego będą wywoływali europosłów, którzy zapisali się na debatę, bez ustalonej kolejności. W efekcie wszyscy będą musieli być obecni od początku debaty, na którą otrzymali czas na przemówienie.

CZYTAJ TAKŻE: Na bogato. Europosłowie dorobili się nie tylko nowych mieszkań i samochodów

Młodzi europosłowie chcą zwiększyć frekwencję

Dwie debaty podczas przyszłotygodniowej sesji plenarnej w Strasburgu będą podlegały tym zasadom. Pierwsza we wtorek i będzie dotyczyła egzekwowania unijnego prawa o usługach cyfrowych przeciwko zagranicznym ingerencjom. Druga to dyskusja na temat grudniowej Rady Europejskiej, czyli szczytu 27 przywódców UE.

– Po tym teście wynik zostanie oceniony przez przewodniczącego i liderów grup politycznych – przekazało źródło w PE.

CZYTAJ RÓWNIEŻ: Immunitety europosłów PiS zagrożone. Ruszyła machina w PE

Pilotaż, na który zgodziła się przewodnicząca Parlamentu Roberta Metsola i przewodniczący każdej rodziny politycznej podczas zamkniętego spotkania w środę, jest kontynuacją działań grupy 60 młodych europosłów, którzy próbują zwiększyć frekwencję podczas debat.

Inne propozycje – jak podało Politico – obejmują obowiązkowe kwoty obecności dla każdej grupy politycznej oraz umożliwienie posłom do PE zasiadania w pierwszych rzędach izby obecnie zarezerwowanych dla liderów grup.

20 stycznia 2025 r. Donald Trump, wraz z nominacją prezydencką, stanie się głównodowodzącym najsilniejszej na świecie armii i floty Stanów Zjednoczonych, a także otrzyma zestaw kodów do atomowego arsenału oraz tzw. nuklearnej futbolówki (nuclear football) i stanie się jednym z najważniejszych i najpotężniejszych ludzi na świecie.

Bezwarunkowy dochód podstawowy to jeden z najbardziej dyskutowanych pomysłów na świecie, który mógłby odmienić sposób, w jaki państwa wspierają swoich obywateli. W Polsce pojawiła się propozycja uruchomienia programu pilotażowego, który zakłada wypłatę świadczenia w wysokości 1700 zł miesięcznie.

W 2024 r. już co drugi beneficjent programu Czyste Powietrze inwestował w instalację kotła na biomasę. Zachęca do tego m.in. cena pelletu, która wróciła do poziomów sprzed kryzysu energetycznego. Ale to niestety może się zmienić gdy wejdzie w życie rozporządzenie dotyczące norm jakości pelletu i brykietu.

Określenie „kredyt walutowy” ma w Polsce jednoznaczne skojarzenia. Chodzi oczywiście o ofertę banków sprzed lat dotyczącą finansowania nieruchomości mieszkaniowych kredytami waloryzowanymi we franku szwajcarskim. Sytuacji nie zmienia fakt, że wartość spornych kredytów mieszkaniowych szybko maleje na skutek wyroków sądowych i ugód. Pod koniec 2014 r. wartość wspomnianych „hipotek” wynosiła około 8 proc. PKB naszego kraju. Obecnie analogiczny wynik jest mniejszy niż 0,7 proc. PKB. Warto jednak pamiętać, że kredyty walutowe (głównie w euro) posiada wiele rodzimych firm. Sytuacji przyjrzał się portal RynekPierwotny.pl, prezentując rzadko omawiane statystyki. 

Klienci banków spoza Strefy Euro mocno zadłużeni w walucie

W rodzimych mediach raczej rzadko analizowane są informacje, które publikuje Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego (European Systemic Risk Board). Szkoda, bo dane i wykresy prezentowane przez ESRB bywają ciekawe. Przykład może stanowić poniższy wykres, na którym widzimy udział kredytów walutowych dla przedsiębiorstw finansowych oraz niefinansowych (NFCs) i gospodarstw domowych w całym portfelu kredytowym. Dane z tego wykresu wskazują, że we wrześniu 2024 r. kredyty walutowe dla polskich konsumentów oraz firm stanowiły około 15 proc. wartości wszystkich kredytów udzielonych polskim klientom banków (firmowym i prywatnym).

Zobacz też: Odwilż w kredytach. Polacy znów luzują pasa

Analizując dane z innych krajów Europy, widzimy, że wysokim odsetkiem walutowego zadłużenia oprócz Polski wyróżniają się cztery inne kraje spoza Strefy Euro. Mowa o Węgrzech, Rumunii, Bułgarii oraz Czechach. Miejsce krajów nieposiadających europejskiej waluty na poniższym wykresie (porównującym 27 państw Starego Kontynentu), raczej jest nieprzypadkowe. Klienci banków w państwach spoza „Eurozony” chętnie szukają bowiem tańszego finansowania - najczęściej poprzez zaciąganie kredytów w euro cechujących się mniejszym oprocentowaniem niż krajowa waluta. 

Przedsiębiorcy przodują w walutowym zadłużeniu

Poniższy wykres informuje nas również o tym, jacy klienci z poszczególnych krajów Europy zadłużają się w obcych walutach. Główna zależność jest dobrze widoczna. Mianowicie, walutowe zadłużenie w bankach jest domeną przedsiębiorstw niefinansowych (non-financial corporations/NFCs). Taka sytuacja dotyczy zarówno krajów z wysokim udziałem zadłużenia walutowego w portfelu kredytowym (Bułgaria, Rumunia, Czechy, Węgry, Polska), jak i pozostałych analizowanych państw. Specyficzny przypadek stanowi Luksemburg z dominującym udziałem instytucji finansowych w zadłużeniu walutowym. Warto też zwrócić uwagę na Grecję, gdzie walutowy dług mają praktycznie tylko konsumenci. Wielu rodaków może nie wiedzieć, że w Helladzie dość popularne były „frankowe” kredyty mieszkaniowe. Mowa o sytuacji z pierwszej dekady bieżącego stulecia.   

Zobacz też: Banki łagodzą warunki udzielania hipotek. Chcą zachęcić do zakupu nieruchomości

Przypadek Czech oraz Węgier wydaje się całkiem ciekawy

Wspomniana Grecja obok Polski i Rumunii była we wrześniu 2024 r. krajem z najwyższym udziałem walutowego zadłużenia gospodarstw domowych w całej wartości długów kredytowych konsumentów, przedsiębiorstw niefinansowych (NFCs) oraz przedsiębiorstw finansowych. Interesujący dla Polaków jest też przykład Czech, gdzie gospodarstwa domowe nigdy na większą skalę nie zaciągały kredytów obciążonych ryzykiem walutowym. Jak widać, sporo w walucie obcej (głównie euro) pożyczyły natomiast czeskie firmy. Sytuacja Węgier również może być ciekawa, jeśli przypomnimy sobie okoliczności przymusowego przewalutowania „frankowych” kredytów mieszkaniowych z połowy minionej dekady. Ta operacja skutecznie uwolniła węgierskich konsumentów z długu „frankowego”, który w III kw. 2014 r. wynosił aż 12 proc. PKB.

Według statystyk Urzędu Transportu Kolejowego średni wiek wagonów pasażerskich w Polsce w 2023 wyniósł blisko 35 lat. Analizując efekty realizacji strategii taborowej PKP Intercity obejmującą kilka ostatnich lat można zauważyć, że czas ten okazał się zapaścią inwestycyjną przewoźnika.

 

Janusz Malinowski, prezes PKP Intercity potwierdził w ubiegłym roku, że 40 proc. taboru w spółce nie nadaje się do jazdy. – Niestety część (taboru – red.) nie nadaje się do remontów, będzie trzeba go złomować. Nawet tego nie robiono w ostatnich latach i dotyczy to nie tylko wagonów, ale także lokomotyw – powiedział Janusz Malinowski.

Wielkie zakupy PKP

 

Wartość wszystkich umów, które PKP Intercity zawarło z wykonawcami remontów czy producentami nowych pojazdów, przekracza obecnie 16,5 mld zł. Inwestycje są mu potrzebne, by obsłużyć rosnącą liczbę pasażerów. Tylko w 2024 r. przewiózł 78,5 mln osób o 15 proc. więcej niż w 2023 r. Ponadto czuje na karku oddech konkurencji – możliwe jest wejście zagranicznych przewoźników na krajowe trasy kolejowe po 2030 r., czyli po pełnym uwolnieniu rynku dalekobieżnych przewozów kolejowych. Teraz przewoźnik ma monopol, po 2030 r. musiałby wygrać przetarg.

Zobacz też: Kompletny brak wyobraźni. PKP publikuje nagranie wypadku

Najwięcej kontraktów od PKP Intercity, na kwotę 7,7 mld zł, zgarnął nowosądecki Newag, który buduje dla PKP Intercity 78 lokomotyw wielosystemowych Griffin o prędkości maksymalnej 200 km/h, czyli taki, które mogą korzystać z różnych typów zasilania - eliminują tym samym konieczność zmiany lokomotywy na granicy. Pierwszych piętnaście sztuk ma dostać zielone światło pod koniec 2026 r.

 

Drugi kontrakt na 63 takich samych lokomotyw z możliwością domówienia kolejnych jest w trakcie realizacji i potrwa do co najmniej 2026 r. za 3,5 mld zł. Newag buduje również dla PKP Intercity 46 elektrycznych lokomotyw jednosystemowych mogących rozpędzić się do 160 km/h, z czego pierwsze sztuki już jeżdżą po polskich torach.

Wartość tego zamówienia to 1,17 mld zł. Zakupy uzupełnia produkcja 35 dwunapędowych zespołów trakcyjnych za 3,3 mld zł. Dwa napędy, czyli spalinowy i elektryczny, pozwolą na kursowanie pociągów na trasach, gdzie tylko część linii kolejowych jest wyposażonych w trakcję elektryczną. Pierwsze dwie jednostki mają być przekazane PKP Intercity w pierwszym kwartale 2027, a zakończenie wszystkich dostaw planowane jest do połowy 2029 r.   

 

Nowe wagony dla PKP

Blisko 5,4 mld zł PKP Intercity zapłaci istniejącej od XIX w. poznańskiej Fabryce Pojazdów Szynowych H. Cegielski za kontrakty obejmujące modernizację 172 wagonów. Cegielski buduje także dla PKP IC 300 fabrycznie nowych wagonów zdolnych pędzić do 200 km/h. To właśnie te wagony wzbudzały w ostatnich miesiącach duże zainteresowanie. Ich wnętrza mają opierać się o nowe standardy projektowania. Mają być bardziej przytulne i komfortowe, z nastrojowym oświetleniem, WiFi, klimatyzacją z przestrzenią dla dzieci, miejscem na bagaż i z placem zabaw.

Będą mogły także wyjeżdżać poza granice Polski, np. do Niemiec czy Czech. Zaplanowano wagony 1 i 2 klasy, zarówno przedziałowe, jak i bezprzedziałowe, a także specjalne wagony dzienno-nocne, które będą mogły zostać w łatwy sposób zaadaptowane do podróży nocnych. Kontrakt obejmuje również 38 nowych wagonów restauracyjnych, co świadczy o tym, że PKP Intercity nie ma w planach rezygnacji z usług gastronomicznych w swoich pociągach.

Przeczytaj także: Niemcy mają dość. Ponad jedna trzecia pociągów ze spóźnieniem

Zamówienia za blisko 1 mld zł PKP Intercity zleciło firmie Pesa Bydgoszcz i Pesa Mińsk Mazowiecki. Firma ma dostarczyć 16 lokomotyw hybrydowych elektryczno-spalinowych za 554 mln zł. Pozwolą one, podobnie jak dwunapędowe, na kursowanie pociągów na trasach niezelektryfikowanych.

 

Pod koniec 2023 r. PKP Intercity zleciło również własnemu zakładowi naprawczemu PKP Intercity Remtrak naprawę z modernizacją 150 wagonów za 1,5 mld zł. Także zakłady w Opocznie i Opolu modernizują kolejne 105 wagonów. Przewoźnik policzył, że łączna wartość tych kontraktów to ponad 2,5 mld zł brutto. 

Kontrowersyjne piętrusy. „Przetarg wygrali Niemcy”

 

PKP Intercity przygotowuje się do gigantycznego przetargu na zakup co najmniej 42 piętrowych elektrycznych zespołów trakcyjnych za kwotę blisko 10 mld zł z utrzymaniem przez 30 lat. Zamówienie ma zawierać prawo opcji na kolejne 30 szt. pociągów piętrowych, co zwiększyłoby wartość zamówienia do rekordowych 17 mld zł. To będzie największe zamówienie w historii przewoźnika.

 

W październiku 2024 r. ogłoszono postępowanie w trybie dialogu konkurencyjnego, a zainteresowanie wykazali wyłącznie producenci zagraniczni: Stadler, konsorcjum z Siemens Mobility na czele i Alstom. Opozycja skrytykowała resort i PKP Intercity, zarzucając wykluczenie polskich producentów. Zamawiający, wydając ogromne pieniądze publiczne, oczekuje, że dostawca będzie miał doświadczenie w produkcji minimum 5 takich pociągów mogących rozpędzić się do 200 km/h.. PKP chce sprawdzonych i niezawodnych konstrukcji, a nie prototypów.

 

W przestrzeni publicznej pojawiły się zarzuty, że „przetarg wygrali Niemcy”, zgarniając polskim producentom sprzed nosa tak tłusty kontrakt. PKP Intercity wyjaśniało, że „warunki postępowania nie mają charakteru dyskryminującego i są adekwatne do przedmiotu zamówienia, a także podlegały zgodnie z przepisami ustawy Prawo zamówień publicznych możliwości zaskarżenia”. Newag ją zaskarżył, jednak po wyjaśnieniach PKP się wycofał.

 

Zdaniem prezesa PKP Intercity Janusza Malinowskiego, nowe pociągi piętrowe będą rewolucją na polskich torach na miarę tej sprzed 10 lat, kiedy w Polsce zaczęło kursować Pendolino. Gdyby PKP IC zdecydowało się na prawo opcji, kupi łącznie aż 72 pociągi piętrowe za kwotę prawie 17 mld zł. W minionych latach przewoźnik chciał kupić 38 pociągów push-pull, ale zakup unieważniono z powodu przekroczenia budżetu o ponad 2 mld zł. Zdaniem PKP IC, elektryczne zespoły trakcyjne są tańsze w eksploatacji i zużywają mniej energii.

 

„Piętrusy” mają wozić pasażerów na popularnych trasach, m.in. z Warszawy do Gdańska, Łodzi, Olsztyna, Wrocławia, Krakowa, Białegostoku czy Terespola. Jeden skład będzie mógł pomieścić nawet 500 pasażerów, a składy będzie można łączyć, dzięki czemu PKP IC będzie mogło przewieźć więcej pasażerów w porównaniu do klasycznych składów tej samej długości, złożonych z lokomotywy i wagonów. 

Superszybkie pociągi, czyli Pendolino bis

 

PKP Intercity planuje także zakup 26 szybkich pociągów podobnych do Pendolino, z ewentualnym prawem opcji na 20 kolejnych pojazdów. Obecnie przewoźnik przygotowuje dokumentację przetargową. Wstępnie zakładano, że prędkość maksymalna takich pociągów będzie wynosić 250 km/h, czyli tyle, ile wynosi prędkość maksymalna Pendolino kupionego 10 lat temu przez PKP Intercity.



Zobacz też: Wskoczył na niemiecki pociąg, bo przegapił koniec postoju. „Miałem tam bagaż”

Przewoźnik zastanawia się jednak, czy lepszym pomysłem będzie zakup szybszych składów, nawet zdolnych rozpędzić się do 300 km/h. Takie pociągi mogłyby swoje możliwości wykorzystać na linii dużych prędkości, projektowanej w ramach Centralnego Portu Komunikacyjnego. Decyzję w tej kwestii spółka ma podjąć jeszcze w tym roku. Warto dodać, że w przypadku budowy takich pociągów, polscy producenci także nie mają doświadczenia, więc wszystko wskazuje na to, że do gry o zamówienie przystąpią tylko zagraniczni producenci, ewentualnie w konsorcjach z polskimi firmami. 

W tym quizie sprawdzamy Waszą wiedzę na temat życia codziennego czasów PRL. Pamiętacie jak to było? Często małe, ciasne, ale własne mieszkanie, zdobywane cudem produkty żywieniowe albo artykuły gospodarstwa domowego, robienie czegoś z niczego. Sprawdźcie się w naszym quizie. Marta Kawczyńska

W przedszkolach w woj. śląskim rodzice i dzieci zderzyli się ostatnio z nieoczekiwaną decyzją o odwołaniu zajęć dodatkowych. Wywołała ona falę oburzenia wśród rodziców i ogromne rozczarowanie u dzieci - a stoją za nią przepisy, które dotkną całej Polski.

Podczas wykonywania prac załadunkowych załoga śmieciarki doświadczyła nieszczęśliwego wypadku, który zakończył się śmiercią jednego z pracowników.

– Dyżurny makowskiej policji otrzymał zgłoszenie dotyczące nieszczęśliwego wypadku podczas wykonywanych prac w miejscowości Mamino na terenie gminy Sypniewo – powiedziała w rozmowie z TVP3 Warszawa podkom. Monika Winnik, oficer prasowy Komendy Powiatowej Policji w Makowie Mazowieckim.

Jak podkreśliła, „na miejsce natychmiast skierowano policjantów”.

– Policjanci ustalili na miejscu zdarzenia, załoga śmieciarki wykonywała prace dotyczące zbierania odpadów. W trakcie kierowca śmieciarki, chcąc zweryfikować usterkę w aucie, położył się pod samochodem. Niestety auto stoczyło się i przejechało go – powiedziała podkom. Winnik.

Mężczyzna został przewieziony do szpitala, gdzie zmarł. 

CZYTAJ TAKŻE: Tragiczny wypadek w Warszawie. Śmieciarka potrąciła kobietę

Czarny piątek w powiecie makowskim

Jak podaje TVP3 Warszawa, tego samego dnia w tym samym powiecie doszło do pożaru drewnianego domu jednorodzinnego w Niesułowie. W budynku znajdował się 70-letni mężczyzna, który nie zdołał się ewakuować. Jego życia nie udało się uratować. 

"UWAGA! Dnia 19.01 prognozowana jest zła jakość powietrza w zakresie pyłu zawieszonego PM10 (SMOG). Zrezygnuj z aktywności na zewnątrz" – apeluje na portalu X Rządowe Centrum Bezpieczeństwa. Aneta Malinowska

Lubisz sprawdzić, jak szeroka jest Twoja wiedza? Przygotuj się na intelektualną przygodę! Nasz quiz sprawi, że Twój mózg zacznie pracować na pełnych obrotach. Pytania z różnych dziedzin sprawią, że poczujesz się jak w telewizyjnym show! Gotowy na wyzwanie? Powodzenia! Anna Kot

Od 2018 r. obowiązują przepisy, na podstawie których gminy mogą obciążać tzw. podatkiem od deszczu właścicieli działek o powierzchni co najmniej 3500 m kw. Tyle teorii, bo w praktyce, gminy po pierwsze niechętnie przystępowały do zbierania tych danin. Po drugie, obowiązujące prawo okazuje się bardziej skomplikowane, niż mogło się wydawać. Zaś w przypadku sporów sądy administracyjne często stają po stronie tych, którzy płacić nie chcą.

Pani Ewelina mieszka z rodzicami, kupuje ubrania z drugiej ręki, nie jada na mieście. Pan Marcin zastanawia się, czy musi wyjechać z kraju. Obydwoje marzą o własnym mieszkaniu. Młodzi Polacy mają problem, by się usamodzielnić i kupić własne M. Eksperci nie wykluczają spadków cen, jednak bardziej prawdopodobne jest utrzymanie obecnych poziomów. Kuleje budownictwo komunalne, a Polska wciąż jest poniżej średniej unijnej, jeśli chodzi o liczbę mieszkań. Staramy się znaleźć odpowiedź na pytanie, co czeka nas na rynku nieruchomości w 2025 roku.

Polski Związek Działkowców przyjął nowy statut. Jednym z jego najważniejszych elementów jest wprowadzenie Jednostek Rejonowych - fakultatywnych struktur, które będą mogły funkcjonować tam, gdzie zajdzie taka potrzeba.