Wchodzisz i wiesz

Koleje rosyjskie poinformowały, że wiadukt zawalił się „w rezultacie nielegalnej ingerencji w działalność transportową”. Według niektórych źródeł, fragment wiaduktu został wysadzony w powietrze. Trwa akcja ratunkowa.

Cytowana przez Associated Press rosyjska federalna agencja transportu drogowego Rosavtodor przekazała, że zniszczony wiadukt przebiegał nad torami kolejowymi i zawalił się w momencie przejazdu pociągu pasażerskiego, jadącego z Moskwy do miasta Klimow w obwodzie biełgorodskim.

ZOBACZ TAKŻE: Zderzenie tramwajów w Rosji. Szokujące nagranie z monitoringu [WIDEO]

Ofiary katastrofy

„Zawalenie się wiaduktu na tory kolejowe spowodowało 7 ofiar śmiertelnych. 30 osób rannych, w tym dwoje dzieci, zostało przewiezionych do ośrodków medycznych w rejonie Briańska. Dwie osoby ranne, w tym dziecko, są w stanie ciężkim” – napisał na Telegramie gubernator obwodu briańskiego Aleksander Bogomaz. „Ofiarom jest udzielana wszelka niezbędna pomoc” – dodał.

Zdjęcia przekazane przez władze pokazują zniszczone wagony leżące wśród betonowych elementów zniszczonego wiaduktu. Na zdjęciach umieszczonych w mediach społecznościowych widać natomiast zniszczony wiadukt i samochody, które w ostatniej chwili zdołały zatrzymać się przed walącym się wiaduktem.

Rosyjskie władze nie podały kogo uważają za winnego katastrofy, ale jak zauważa Associated Press, w przeszłości o podobne przypadki oskarżano „ukraińskich sabotażystów”. AP zastrzega, że większość informacji o podobnych przypadkach nie może być potwierdzona przez niezależne źródła.

ZOBACZ TAKŻE: Eksplozja w Rosji. Uszkodzony most kolejowy

Obwód briański znajduje się w pobliżu granicy z Ukrainą i od czasu rozpoczęcia przez Rosję pełnoskalowej inwazji na Ukrainę ponad trzy lata temu, był często atakowany przez siły ukraińskie, podobnie jak obwody kurski i biełgorodski.

Strona ukraińska nie ustosunkowała się dotychczas do tych informacji. 

Podział na 49 województw zaczął obowiązywać 1 czerwca 1975 roku. Utworzone wówczas województwo częstochowskie istniało 23 lata i 7 miesięcy.

W sobotę Trump ogłosił decyzję na swoim portalu Truth Social, podkreślając, że nominacja została wycofana „po dokładnym przeglądzie wcześniejszych powiązań” kandydata.

— Wkrótce ogłoszę nowego kandydata, który będzie zgodny z misją i postawi Amerykę na pierwszym miejscu w kosmosie — napisał były prezydent.

Jak donosi NYT, Jared Isaacman, znany z bliskiej współpracy z Elonem Muskiem, w przeszłości wspierał finansowo polityków Partii Demokratycznej. Wśród nich znalazł się m.in. były astronauta i obecny senator Mark Kelly.

Decyzja Trumpa zapadła tuż przed planowanym głosowaniem w Senacie, w którym — według wcześniejszych prognoz — Isaacman miał szansę na zatwierdzenie.

Czytaj również: Wizyta Merza w USA. Pierwsze spotkanie z Trumpem

NASA bez szefa na dłużej?

Wycofanie kandydatury może oznaczać kolejne miesiące bez pełnoprawnego dyrektora agencji. To szczególnie istotne w kontekście planowanych cięć budżetowych, które mogą wynieść nawet 25 proc. i poważnie wpłynąć na przyszłość programu Artemis — kluczowego projektu NASA, mającego na celu powrót ludzi na Księżyc i loty na Marsa.

Podczas przesłuchań w Senacie Isaacman otwarcie krytykował planowane redukcje środków na program kosmiczny. Jako były dowódca misji Inspiration4 — pierwszego w pełni cywilnego lotu orbitalnego SpaceX — zyskał renomę zarówno w sektorze prywatnym, jak i w kręgach astronautycznych.

Isaacman to także założyciel firmy szkolącej pilotów myśliwców i pasjonat lotnictwa. Bliskie relacje z Elonem Muskiem stawiały go w roli naturalnego kandydata do kierowania NASA w erze rosnącej roli prywatnych firm w eksploracji kosmosu.

Zobacz też: Chiny o krok od rakiety przyszłości. Udany start Yuanxingzhe-1

Planowanie obiadowego menu to wyzwanie. Podpowiadamy pyszne dania. Zdrowe, tanie i eleganckie. Przygotowanie nie zabierze wiele czasu, a efekt będzie świetny. Domowe jedzenie nie ma sobie równych. Na niedzielę proponujemy soczystą pierś z kurczaka z patelni. Beata Zatońska

Podważenie wskaźnika WIBOR może skończyć się załamaniem systemu bankowego w Polsce i doprowadzić do potężnego kryzysu. To również promem dla zwykłych konsumentów - uważają eksperci. 11 czerwca w TSUE odbędzie się ważna rozprawa ws. kredytów wiborowych.

W niedzielę 1 czerwca ruszył nowy okres świadczeniowy na 800 plus. Aby uzyskać prawo do świadczenia z wyrównaniem od czerwca, trzeba złożyć wniosek do ZUS najpóźniej do końca miesiąca.

Dla kogo 800 plus?

Świadczenie wychowawcze w wysokości 800 zł miesięcznie przysługuje na każde dziecko, które nie skończyło 18 lat.

Wniosek o przyznanie świadczenia powinni złożyć rodzice, opiekunowie lub osoby sprawujące pieczę zastępczą. Jeżeli rodzic złoży wniosek do 30 czerwca 2025 r. – ZUS rozpatrzy go i wypłaci świadczenie z wyrównaniem za czerwiec – w terminie do 31 sierpnia 2025 r.

Natomiast jeśli wniosek zostanie poprawnie złożony po 30 czerwca 2025 r. – świadczenie wychowawcze będzie przysługiwało od miesiąca, w którym rodzic złoży wniosek. Oznacza to, że jeśli rodzice, czy opiekunowie spóźnią się z wnioskiem na nowy okres, to nie otrzymają już wyrównania. Pierwsze świadczenia, w czerwcu otrzymają osoby, które złożyły wniosek wraz z dokumentami w okresie od 1 lutego do 30 kwietnia.

ZUS przyjmuje tylko elektroniczne wnioski, a świadczenia wypłaca bezgotówkowo – na rachunki bankowe świadczeniobiorców. Wnioski można składać za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych (PUE)/eZUS, portalu Emp@tia, bankowości elektronicznej i bezpłatnej aplikacji mobilnej mZUS.

Czytaj także: Wystarczy kilka minut. Bez tego wniosku rodzice stracą pieniądze

Przyznawanie świadczenia 800 plus dla rodzin z Ukrainy

Dotychczas świadczenie wypłacane było rodzicom z Ukrainy na dzieci pod warunkiem przebywania w Polsce. Nowe przepisy dodatkowo uzależniają przyznawanie świadczenia 800 plus na dzieci obywateli Ukrainy od obowiązku edukacji w polskiej szkole.

Oznacza to, że aby wniosek został rozpatrzony pozytywnie, dziecko będzie musiało uczęszczać do polskiej szkoły, której zakres edukacji obejmuje: roczne przygotowanie przedszkolne w zerówce, obowiązek szkolny w szkole podstawowej i obowiązek nauki w szkołach ponadpodstawowych.

Od tej zasady wprowadzono jeden wyjątek: w roku szkolnym 2024/2025 uczniowie uczący się w klasie programowo najwyższej w szkole funkcjonującej w ukraińskim systemie oświaty nie będą objęci obowiązkiem uczęszczania do polskich szkół. Mogą dokończyć edukację w formule online. Zmiany nie dotkną również dzieci w wieku, w którym obowiązek szkolny ich nie dotyczy, albo obowiązek ten został im odroczony.

Przy ustalaniu prawa do świadczenia, ZUS na podstawie danych udzielonych we wniosku będzie weryfikował w Systemie Informacji Oświatowej, czy dziecko spełnia wymóg obowiązku edukacji.

W przypadku pytań lub jakichkolwiek trudności z obsługą platform elektronicznych można skorzystać z infolinii ZUS (22) 560 16 00 lub z pomocy doradców w placówkach terenowych.

Celem świadczenia jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka i opieką nad nim oraz poprawa warunków bytowych najmłodszych obywateli. Świadczenie przyznaje się niezależnie od dochodu rodziny, jest ono wolne od egzekucji komorniczej i nie podlega opodatkowaniu.

Czytaj również: Zmiany w programie 800 plus. Doszło nowe kryterium wypłaty świadczenia

Są teoretycznie wolni, ale boją się o siebie, boją się o bliskich, bo widmo starego kraju wciąż ich prześladuje. Macki północnokoreańskiego wywiadu sięgają wszędzie. Kto wie, może i w Warszawie — w której rozmawiamy, i gdzie w nieciekawej części Mokotowa mieści się ambasada KRLD. 

Odwaga, z jaką mówią o koszmarze reżimu, jest ogromna, jednak jeszcze większy jest bagaż doświadczeń i ciężar wyczynu, na który się porwali — ucieczkę z najbardziej odizolowanego kraju świata, gdzie głód, tortury, kula w łeb, łamanie kręgosłupów (dosłownie i w przenośni) to codzienność.

Czytaj też: Wystarczyło kilka słów. Kim Dzong Un wyjaśnił, dlaczego pomaga Rosji

Sharon: dziewczyna z kopalni

Pochodzi z mieściny przyklejonej do kopalni węgla. To tu zesłano jej dziadka, żołnierza armii Korei Południowej, jeńca po kampanii w 1953 roku. Po wojnie i odsiedzeniu lat w niewoli, reżim Kimów zafundował mu „wyzwolenie”, przymusowe prace właśnie w kopalni i zniewolił na północy. W węglowym pyle kolejne pokolenia jej rodziny żyły i wychowywały się. Ileż można żyć w niewoli? Najpierw uciekła matka. Sharon udało się w 2011 roku. Przez rok podróżowała przez Chiny, Laos i Tajlandię, by osiąść wreszcie w Korei Południowej. 

Sharon Jang mówi, że tęskni i boi się o młodszego brata, który wciąż żyje w KRLD. Czuje się obywatelką Korei Południowej, ale Północna jest jej domem. I to się nigdy nie zmieni. Kraj, w którym się urodziła, wraca do niej najczęściej nocą — budzą ją koszmary, z którymi za dnia radzi sobie uczęszczając na terapię, by wyzbyć się traumy. Ale podczas krótkiej wizyty w Polsce, gdzie promowała swoją książkę, czuje się dobrze i swobodnie. Nawet zdążyła zrobić sobie zdjęcie przed niesławną ambasadą KRLD. 

Jako uchodźczyni z kraju Kimów, jednym z najczęstszych pytań, na które musi odpowiadać — i nie inaczej było teraz — jest to, czy wierzy w zjednoczenie obu Korei. Wierzy, musi, choć ostatnio relacje pomiędzy dwoma Koreami się pogorszyły. Mimo upływu lat to wciąż jej życzenie i marzenie — wierzy, że pozwoli jej to w końcu ujrzeć brata.

Ken: żołnierz, który zrzucił mundur

Znaczenie armii w operetkowej parodii socjalizmu, jaką od lat utrzymuje ród Kimów, jest nie do przecenienia. To ona pilnuje porządku, pochłania większość zasobów biedniutkiej gospodarki, legitymizuje władzę i jest kluczowym narzędziem kontroli i dyplomacji – wszystkie testy rakiet czy wojskowe parady, to sygnały wysyłane zarówno do wewnątrz (zobaczcie, jak pręży się nasze zbrojne ramię!) i w świat (ono może sięgnąć także naszych wrogów!). 

Po latach służby i indoktrynacji w Koreańskiej Armii Ludowej uciec udaje się niewielu. Jednym z nich jest Ken Eom. Decyzję podjął 13 listopada 2010 roku. Po odsłużeniu dekady w wojsku zjechał do domu, tylko nikogo tam prawie nie było. Członkowie jego rodziny zaginęli, a część uciekła. Mimo że reżimowa propaganda maluje Koreę jako kraj możliwości i równych szans dla każdego, z taką rodzinną historią nie ma mowy o dobrej pracy czy mieszkaniu, nawet po latach służby i pozornym uprzywilejowaniu żołnierzy. Pozostało uciec. Ryzykując życie, najpierw przez Chiny — cudem, bo prawie dwa razy skończyłoby się to wykryciem. To nie jest tak, że wszyscy od razu współczują, pomagają i rozkładają ramiona. Dobry los tym razem zadziałał. Ken, który osiadł w Korei Południowej, czuje się bezpiecznie i ceni sobie warunki, które zapewnili mu sąsiedzi z południa. Udało mu się nawet skończyć Uniwersytet, choć ciągle ma w pamięci koszmar, w którym wraca na Północ, gdzie rozprawia się z nim służba bezpieczeństwa i armia. Życie w demokratycznym kraju nauczyło go wiele – także wiary, że zjednoczenie jest możliwe, i historycznych alegorii — bo skoro udało się w Niemczech, w latach 90., dlaczego nie da się skleić obu państw na Półwyspie Koreańskim?

Pozwoliliśmy sobie na prowokacyjne pytanie — choć to niemożliwe, ale gdyby Ken, choć na chwilę, zamienił się z Kim Dzong Unem rolami, co by zrobił? Odpowiedział — na pewno nie wysyłałby żołnierzy KAL na Ukrainę. Jako były wojskowy wie, z czym prości żołnierze mogą się spotkać, walcząc na nieswojej wojnie, którą wykorzystuje Kim, by zarobić, i porozpychać się geopolitycznie. Każdy przypadek wzięcia koreańskiego żołnierza do niewoli to horror dla rodziny takiego nieszczęśnika. Z pewnością zostaną oni ukarani. Śmierć albo zsyłka. Choć ciężko w to uwierzyć, z pełną powagą, Ken podkreśla, że lepszym rozwiązaniem jest samobójstwo — w końcu karasz tylko siebie. Tego uczy „zawsze zwycięska Koreańska Armia Ludowa”. 

Songmi: 11 lat w ukryciu

Nie ma chyba nigdy dobrego momentu, aby zostać opuszczonym przez matkę. A tak się wydarzyło w przypadku Songmi Han. Dokładnie w 2005 roku, dwa dni przed jej 12. urodzinami, mama zakomunikowała jej, że wyjeżdża, ale wróci. Nie wróciła — świat się zawalił — ale znalazła siłę, by uciec, przez niesławną rzekę Jalu, na chińsko-koreańskim pograniczu. Mimo postrzelenia i pobicia podczas ucieczki, tułaczki przez Chiny, Laos i Tajlandię, miesiące poszukiwań i beznadziei skończyły się, gdy w 2011 roku odnalazła mamę i osiadły na południu. Przez 11 lat ukrywała swoją tożsamość, uciekinierki z Północy. To dlatego, kiedy dostała swój dowód osobisty w Korei Południowej, rozpłakała się. W końcu poczuła się, że ktoś traktuje ją jak człowieka. 

Ale ucieczka nie zamyka wszystkiego, to ciężar, którego nie da się tak łatwo pozbyć. Zespół stresu pourazowego — PTSD, załamanie bliskie próbie samobójczej, ciężka depresja. Wszystkie te doświadczenia nauczyły Songmi twardego stąpania po ziemi — jak podkreśla, nie wierzy w całościowe zmienianie świata, nie zagłębia się w dyskusje zjednoczeniowe, nie przechodzą jej przez gardło nawet imiona i nazwiska dyktatorów z Północy. Skupia się na swoich możliwościach i jak sama mówi: „swoich kawałkach puzzli”. Jednym z takich puzzli, było wyjście do ludzi, jej książka, rozmowy — takie jak tu — dzielenie się swoją historią, przemyśleniami, piętnowaniem zła, które udało się jej zostawić za mroczną rzeką Jalu.

Czytaj też: Dyktator szykuje się na wojnę. „Najważniejsze zadanie armii”

Zaklęty krąg 

W Korei Północnej żyje około 26 milionów ludzi. To szacunki ONZ, bo władze nie dzielą się oficjalnymi danymi, a jeśli to robią, naginają je na swoją korzyść. Te trzy osoby — z różnymi drogami życiowymi i wspomnieniami — którym udało się uciec, dostały od nas jedno pytanie — jak pomóc tym, którzy ciągle tam żyją i cierpią?

Sharon uważa, że bezcenna jest pomoc uchodźcom, którzy zdecydowali się na ten krok. Songmi wierzy w siłę słowa i dawania świadectw przez tych, którzy wiedzą, co dzieje się za kurtyną reżimu. Ken marzy o tym, by więcej ludzi zaangażowało się w walkę o prawa człowieka w KRLD i bardzo martwi się o pobratymców, wysłanych na front w Ukrainie.

Według nich pewne jest jedno. Wszystko, co dzieje się w Korei, jest podporządkowane przedłużeniu władzy. Każda pomoc materialna — czy to jedzenie, leki, pieniądze, trafia w łapska reżimu, który obdziela uprzywilejowanych bądź odsprzedaje z zyskiem dla wtajemniczonych. To szczelny krąg, który czasem tylko uchyla drzwi, by załatwić coś pasującego Kimowi, bądź zapobiec epidemii chorób czy głodu.

Bezcenne jest — jak mówią uciekinierzy — samo podnoszenie problemów na agendach międzynarodowych takich jak UE, ONZ czy parlamenty wolnego świata: łamania praw człowieka, totalnej kontroli i indoktrynacji, wszechobecnych barier informacyjnych, braku wolności jednostek, wyniszczającego terroru, obozów pracy.

Dziękujemy za pomoc w przeprowadzeniu wywiadów Kołu Naukowemu Socjologii Publicznej Uniwersytetu Warszawskiego.

Referencyjna stopa procentowa wynosi - zgodnie z ostatnia decyzją Rady Polityki Pieniężnej 5,25 proc. Na raty kredytów bezpośredni wpływ ma jednak WIBOR, który różni się od stawki NBP. Z czego wynikają te różnice i jak reagują kredyty? Wyjaśniamy.

O godz. 7.00 w niedzielę rozpoczęło się głosowanie w II turze wyborów prezydenckich 2025.Do momentu zamknięcia lokali trwa cisza wyborcza. Artur Sadziński

Woda z cytryną to ceniony napój, często określany mianem "eliksiru zdrowia". Pomimo jego licznych zalet, należy mieć świadomość także ewentualnych negatywnych skutków. Oto właściwości wody z cytryną. Kto i dlaczego nie powinien sięgać po ten napój? Oto szczegóły. Anna Kot

Przed Tobą quiz ortograficzny na cały miesiąc. Znajdziesz tu pytania o bardzo różnym poziomie trudności. Ale jedno jest pewne – komplet 30 punktów, czyli tylu, ile dni liczy czerwiec, zdobędzie tylko mistrz. Powodzenia! Piotr Kozłowski

Czerwiec 2025 zapowiada się jako intensywny czas dla serca i umysłu. Energia zodiakalnych Bliźniąt i Raka zachęca do otwartości na ludzi, ale też do ugruntowania emocji. Karty astrologiczne podpowiadają: teraz warto podejmować decyzje z głową i sercem. Helena Tarotis

- Środowisko oceniło wkład Michała Bilewicza w naukę jako znaczący i poparło wniosek. To powinno rozstrzygać sprawę - mówi wiceprzewodniczący Rady Doskonałości Naukowej, prof. Grzegorz Węgrzyn.

Codziennie miliony Polaków wykonują przelewy bankowe. Choć większość z tych transakcji wydaje się całkowicie rutynowa, niektóre z nich mogą wzbudzić zainteresowanie skarbówki. Banki i fiskus monitorują nie tylko pojedyncze przelewy na wysokie kwoty, ale również regularne wpłaty na mniejsze sumy. Problemem mogą stać się także nietypowe tytuły oraz niezgłoszone darowizny. Jakie limity obowiązują i na co zwraca uwagę skarbówka? Jakub Laskowski

Niedziela 1 czerwca to czas przejścia – między majowym zwolnieniem a czerwcową aktywnością. Układ planet inspiruje do planowania, refleksji i zadbania o siebie oraz bliskich. Dzień sprzyja tworzeniu wewnętrznej równowagi. Helena Tarotis

Czy dzisiaj, 1 czerwca 205 roku, jest niedziela handlowa? Czy tego dnia uda się zrobić zakupy np. w większych supermarketach lub galeriach handlowych? Czy w czerwcu 2025 roku któraś niedziela jest handlowa? Czy wszystkie są niehandlowe? Oto szczegóły. Anna Kot

Choć nie wiadomo, kiedy zakończy się wojna w Ukrainie, to wiadomo, że odbudowa tego kraju pochłonie setki miliardów euro. Do czyjej kieszeni trafią te pieniądze i czy w tym gronie znajdą się firmy budowlane z Polski? Branża na razie dość ostrożnie podchodzi do ewentualnego wejścia na ukraiński rynek. Przedstawiciele spółek kalkulują sobie, czy bardziej kusi ich wizja zysku, czy bardziej zniechęcają obawy przed korupcją, możliwym wzrostem cen oraz niepewnością związaną z finansowaniem robót.

Kierowcy będą zaskoczeni. Unia Europejska w trybie pilnym zatwierdziła zmiany w regulacjach dotyczących emisji dwutlenku węgla z samochodów z silnikiem Diesla oraz benzynowym. Przepisy wejdą w życie 20 dni od opublikowania rozporządzenia. Tomasz Sewastianowicz

Jaka pogoda w niedzielę, 1 czerwca 2025 roku? Zapowiada się, że będzie to dzień pełen kontrastów pogodowych. Synoptycy przewidują zarówno momenty ze słońcem, jak i gwałtowne zjawiska atmosferyczne, w tym burze z gradem oraz intensywne opady deszczu. Mimo letnich temperatur, które mogą sięgnąć nawet 28 stopni Celsjusza, lokalnie należy spodziewać się ulew. Anna Kot

Przydomowe instalacje wiatrowe zdobywają coraz większą popularność w miksie energetycznym. Wielu beneficjentów programu "Moja Elektrownia Wiatrowa" zapomina, że do budowy mikroinstalacji potrzebne jest pozwolenie. Wolna amerykanka oznacza nawet karę więzienia.