Wchodzisz i wiesz

W opublikowanym we wtorek corocznym raporcie EDA podała, że w 2024 r. wydatki na obronność 27 państw członkowskich UE osiągnęły bezprecedensową kwotę 343 mld euro. Było to o 19 proc. więcej niż w 2023 r. i stanowiło 1,9 proc. PKB.

Polska jest liderem tego zestawienia – według EDA jej wydatki obronne w ubiegłym roku sięgnęły ok. 3,75 proc. PKB.

Wzrost ten – zdaniem Agencji napędzany głównie rekordowymi poziomami zamówień na sprzęt i rosnącymi inwestycjami w badania i rozwój – odzwierciedla determinację państw członkowskich do wzmocnienia europejskich zdolności wojskowych w odpowiedzi na zmieniające się środowisko bezpieczeństwa.

W 2025 r. wydatki jeszcze się zwiększą

W tym roku wydatki na obronność mają wynieść jeszcze więcej – 381 mld euro – i osiągnąć 2,1 proc. PKB. Tym samym przekroczą wcześniejszy cel NATO, wynoszący 2 proc. PKB.

– Europa wydaje rekordowe kwoty na obronność, aby zapewnić bezpieczeństwo naszym obywatelom, i na tym nie poprzestaniemy. Inwestycje zostaną przeznaczone na wszystko, od badań i rozwoju po wspólne zamówienia i produkcję niezbędnych komponentów obronnych. UE wykorzystuje wszelkie dostępne środki finansowe i polityczne, aby wspierać państwa członkowskie i europejskie firmy w tych działaniach – powiedziała szefowa unijnej dyplomacji Kaja Kallas, która jest jednocześnie szefową EDA.

Czytaj też: Europejskie wojsko może trafić na Ukrainę. „Dość precyzyjny plan”

Dyrektor generalny EDA Andre Denk ocenił jako budujące, że państwa UE osiągają rekordowe poziomy wydatków na obronność.

– Osiągnięcie nowego celu NATO, wynoszącego 3,5 proc. PKB, będzie wymagało jeszcze większych nakładów, łącznie ponad 630 mld euro rocznie. Musimy jednak również ściśle współpracować, szukać korzyści skali i zwiększać interoperacyjność – podkreślił, cytowany w raporcie. Na czerwcowym szczycie NATO w Hadze państwa Sojuszu zobowiązały się do zwiększenia środków na obronność do 5 proc. PKB, w tym przeznaczenia 3,5 proc. PKB bezpośrednio na kwestie obronne, a 1,5 proc. na infrastrukturę, przemysł obronny czy obronę cywilną.

Z raportu EDA wynika, że w 2024 roku wydatki obronne w Unii ponownie wzrosły – 25 z 27 państw członkowskich zwiększyło budżet w ujęciu realnym. Oznacza to poprawę w porównaniu z 2023 rokiem. Szesnaście krajów odnotowało przyrost powyżej 10 proc., podczas gdy tylko dwa nieznacznie obniżyły swoje nakłady.

Wydatki per capita w przeliczeniu na jednego żołnierza zawodowego osiągnęły rekordowy poziom 249 tys. euro, wobec 211 tys. euro rok wcześniej i 138 tys. euro dekadę temu. Jednocześnie coraz więcej krajów kieruje środki na inwestycje – 24 państwa spełniły unijny benchmark 20 proc. udziału inwestycji w wydatkach obronnych, podczas gdy rok wcześniej było ich 20.

Zakupy sprzętu to ponad 80 proc. inwestycji obronnych

Największy wzrost odnotowano w zakupach sprzętu. Wydatki na ten cel wzrosły o 39 proc. i osiągnęły 88 mld euro. Prognozy na 2025 rok przewidują, że kwota ta przekroczy 100 mld euro, a trend wzrostowy będzie kontynuowany, m.in. dzięki dużym kontraktom zawartym w 2024 roku. Zakupy sprzętu stanowią ponad 80 proc. inwestycji obronnych.

Z raportu wynika, że badania i rozwój w sektorze obronnym zyskują na znaczenie. W 2024 roku wydatki na ten cel wzrosły o 20 proc., osiągając 13 mld euro, co stanowi znaczące przyspieszenie względem 6 proc. wzrostu odnotowanego rok wcześniej.

Czytaj też: 150 mld euro na program SAFE. „Bezpieczeństwo priorytetem Europy”

– Tam, gdzie jest nieprawidłowość, będzie bezwzględna moja reakcja. Ale równocześnie absolutne bezpieczeństwo dla uczciwych przedsiębiorców, których w Polsce jest wielu – powiedziała Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz w „Rozmowie Piaseckiego” TVN24. – Byli tacy i są tacy, którzy krzyczeli: „nie traktujmy naszych przedsiębiorców jak oszustów”. Ci sami ludzie, politycy nagle zaczęli żądać, […]

- Myślę, że tutaj akurat nasza polityka względem Konfederacji nie była właściwa i ja akurat jako osoba, która zdaje się, że tam podlegała zasadzie 9 sekund, wiem coś o tym. Mój wizerunek był niszczony bardzo często przez kierownictwo najwyższe TVP. Nie obserwowałem tego bardzo dokładnie, bo w ogóle telewizji za bardzo nie oglądam i nie oglądałem. Jeżeli podobne działania były prowadzone wobec Konfederacji, to nie dziwię się ich pretensjom - stwierdził Mateusz Morawiecki w Radiu Zet.

Po wejściu w życie planów ogólnych działki mogą znacząco stracić na wartości. To, czy w takiej sytuacji mieszkańcom będą należały się odszkodowania, kto będzie je wypłacał oraz jakie będą możliwe ścieżki, aby je otrzymać tłumaczy w rozmowie z Portalem Samorządowym radczyni prawna dr Agnieszka Grabowska-Toś, wspólniczka zarządzająca Kancelarii Radców Prawnych Kania Stachura Toś.

– Tutaj jest pan przewodniczący Mentzen, tutaj jest przewodniczący Adrian Zandberg, a ja idę drogą środka. Jeśli pan myśli, że z budżetem może być tak, że można wydawać wszystkie pieniądze, hulaj dusza i nie ma tam żadnych ograniczeń, rynki finansowe nigdy nie ukarzą takiego państwa, które ma dług na poziomie 65%, […]

– Ja już wiem, że jakieś nieprawidłowości są – powiedziała Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz w „Rozmowie Piaseckiego” TVN24, pytana o kontrole dotacji z KPO dla branży HoReCa. – Teraz tego nie powiem [ile było nieprawidłowości], dlatego że nie mam takiej pełnej wiedzy, a jestem odpowiedzialna, bo za każdą umową stoi człowiek i […]

– Trend bardzo zły, dynamika bardzo wysoka. My zadłużamy się w tempie szybszym niż Edward Gierek, trzy razy szybszym – stwierdził Mateusz Morawiecki w Radiu Zet.

– Minister Domański będzie grał do samego końca w orkiestrze na Titanicu, gdzie kapitanem jest Donald Tusk – stwierdził Mateusz Morawiecki w Radiu Zet.

- Wszystko jest możliwe, arytmetyka sejmowa pokazuje, że także i w tym Sejmie możliwy jest tzw. rząd gospodarczy. Podkreślam, gospodarczy, taki który koncentruje się na najważniejszych rzeczach. Ogłaszam alert budżetowy - stwierdził Mateusz Morawiecki w Radiu Zet.

To miał być tylko żart. Był 30 sierpnia, tuż przed godziną 23:00. To wtedy 11-letni chłopiec zadzwonił dzwonkiem do jednego z przypadkowych domów w Houston. Tego wymagało od niego zadanie z tiktokowego trendu, którego podjął się wraz z kolegami. Gdy odchodził spod drzwi, ze środka wyszedł mieszkający tam mężczyzna i strzelił do dziecka – podała lokalna policja.

Postrzelonego ​​11-latka zabrano do szpitala, gdzie stwierdzono zgon. Mieszkańcowi Racine Street grozi teraz nawet zarzut morderstwa. Śledczy analizują nagrania z monitoringu i przesłuchują świadków. Ale jak przekazał Michael Cass, detektyw do spraw zabójstw w departamencie policji w Houston, śmierć chłopca najwyraźniej nie była wynikiem samoobrony.

Zabawa w pukanie do przypadkowych drzwi, „ding dong ditch” – to żart, który w ostatnich latach zyskał na popularności dzięki mediom społecznościowym. Filmiki na TikToku często wykorzystują go jako wyzwanie dla dzieci i młodzieży.

Czytaj także: „Jestem waszym głosem”. Biały Dom z mocnym debiutem na TikToku

Nie pierwsza taka śmierć

Wypadek z Houston to nie jedyny raz, gdy zabawa przyniosła nieoczekiwane, dramatyczne skutki.

Pod koniec lipca podejmujący wyzwanie na przedmieściach Dallas 18-latek, został postrzelony przez mężczyznę, który słysząc dobijanie się do środka, otworzył drzwi z użyciem broni. Został aresztowany pod zarzutem napaści z użyciem przemocy.

W maju z kolei uczeń ostatniej klasy liceum w Wirginii został zabity podczas filmowania tiktokowego wyzwania. Nastolatka zastrzelił mieszkaniec, który został później oskarżony o morderstwo drugiego stopnia.

W 2020 roku zginęło aż trzech 16-latków, gdy wjechał w nich samochód. Kierowca chciał w ten sposób ukarać ich za psikusa dzwonienia do jego drzwi.

Czytaj także: Dzieci i social media: między swobodą a zagrożeniami. Co na to prawo UE?

Pomyśl, zanim spróbujesz

Policja ostrzega dzieci i młodzież oraz rodziców przed niebezpiecznym trendem z TikToka, który może skończyć się tragicznie. Władze w całym kraju wyraziły swoje zaniepokojenie wyzwaniem. Ostrzegają one zarówno przed potencjalnym niebezpieczeństwem, jak i konsekwencjami prawnymi dla zaangażowanych w zabawę osób.

„Myślisz, że to zabawne walić w drzwi i uciekać? Pomyśl jeszcze raz” – pisało choćby Biuro Szeryfa Hrabstwa Hamilton w Indianie. „To, co wydaje się tylko żartem, może prowadzić do poważnych kłopotów prawnych, zniszczenia mienia, a nawet – czyjegoś zranienia”.

„To dobry sposób, żeby skończyć martwym, szczególnie na Florydzie” – powiedział z kolei Mike Chitwood z biura szeryfa hrabstwa Volusia w lipcu po aresztowaniu 13-letniej dziewczynki i 15-letniego chłopca za kopanie w drzwi jednego z mieszkańców.

Czytaj także: Z maczetą po kebab. Orientalną ucztę zakończył za kratkami

Kontrole na granicy powodują pewne ograniczenia psychologiczne. Wiemy, że będziemy kontrolowani, obawiamy się korków, więc rzadziej jedziemy do Niemiec. I tak jest też w drugą stronę - alarmują przedsiębiorcy. ich zdaniem, kontrole powinny przebiegać możliwie sprawnie i nie zabierać więcej czasu.

– Tak [chętnie zostanę premierem w rządzie z Konfederacją] – stwierdził Mateusz Morawiecki w Radiu Zet.

Toyota Yaris Cross to najtańszy SUV japońskiej marki. Pod maską pracuje najnowszy klejnot inżynierów – mocna hybryda z silnikiem benzynowym 1.5, która zaskakuje niskim zużyciem paliwa. Do tego jest lepsze wyciszenie kabiny oraz bogatsze wyposażenie. Ceny? Tomasz Sewastianowicz

– Teraz szef MSZ leci specjalnie na wydarzenie, na konferencję związaną z opozycją kubańską, bo wie, że być może będzie tam Marco Rubio i być może złapie go za rękaw, żeby chwilę móc z nim porozmawiać. Żenujące – stwierdził Mateusz Morawiecki w Radiu Zet. – Tak, mam swoje wiewiórki na Florydzie i wiem, […]

W przeprowadzonych kontrolach dotacji z KPO dla przedsiębiorców z branży HoReCa wykryto dwa rodzaje nieprawidłowości - poinformowała ministra funduszy i polityki regionalnej Katarzyna Pełczyńska- Nałęcz przekazała na antenie TVN24 w programie "Rozmowa Piaseckiego". Odniosła się także, do wzbudzających kontrowersje dotacji na przedsięwzięcia artystyczne.

- To jest właśnie przyczyna tego, że prezydent Nawrocki ma szanse w różnych obszarach negocjować z prezydentem Trumpem, a obecny premier, mój następca, nie jest w stanie w ogóle tam zapukać do drzwi Białego Domu. Mamy szereg argumentów, mamy deficyt handlowy z USA, a cała ta awantura światowa, jeśli mogę tak powiedzieć, na temat ceł, taryf, kontyngentów, różnego rodzaju ograniczeń, wzięła się z tego, że większość krajów, w tym Niemcy w szczególności, ale nie tylko, ma nadwyżki handlowe z USA - stwierdził Mateusz Morawiecki w rozmowie z Bogdanem Rymanowskim w Radiu Zet. - To punkt pierwszy, punkt drugi - mamy oczywiście bardzo wysokie wydatki na zbrojenia, najwyższe w NATO w relacji do PKB. Punkt trzeci - atom, który był budowany do czasu, kiedy zakończyliśmy nasze rządy, a teraz został de facto wstrzymany. To realne argumenty wobec prezydenta Trumpa. Wierzę w negocjacje, prezydent Trump jest dealmakerem - mówił dalej.

Sondażowe zestawienie otwiera Koalicja Obywatelska z wynikiem 28,5 proc. To o 2,7 pkt proc. więcej niż w poprzednim, czerwcowym badaniu. Poparcie dla Prawa i Sprawiedliwość wyniosło 28,3 proc. Partia Jarosława Kaczyńskiego straciła więc 2,2 pkt proc.

Najnowszy sondaż poparcia. Cztery partie poniżej progu wyborczego

Trzecią pozycję zajmuje Konfederacja z 14,4 proc. wskazań (-2,4 pkt proc.). Do Sejmu dostałaby się jeszcze Lewica z wynikiem 8,1 proc. (+2 pkt proc.).

Kolejne cztery formacje uwzględnione w badaniu nie przekroczyły 5-proc. progu wyborczego. To odpowiednio: Razem z 4,2 proc. (+0,3 pkt proc.), Polskie Stronnictwo Ludowe z 4,1 proc. (+0,1 pkt proc.), Konfederacja Korony Polskiej z 3,4 proc. (-1,7 pkt proc.) oraz Polska 2050 z 2,3 proc. (-2,3 pkt proc.). Pozostałe 6,7 proc. uczestników wybrało odpowiedź „nie wiem/trudno powiedzieć”.

40 proc. Polaków nie poszłoby na głosowanie

W wyborach do Sejmu i Senatu, gdyby odbyły się w najbliższą niedzielę, mogłoby zagłosować ponad 56 proc. Polaków. Na pytanie o udział w wyborach odpowiedź „zdecydowanie tak” wybrało 39,6 proc. ankietowanych, a „raczej tak” 16,7 proc. Wariant „raczej nie” to wybór 15,3 proc. badanych, a „zdecydowanie nie” 25,4 proc. Odpowiedź „nie wiem/trudno powiedzieć” wskazało 3 proc. respondentów.

Badanie przeprowadził Instytut Badań Rynkowych i Społecznych IBRiS 29 i 30 sierpnia na ogólnopolskiej próbie 1069 osób. Sondaż realizowano metodą telefoniczną, wykorzystując standaryzowane wywiady kwestionariuszowe wspomagane komputerowo (CATI).

CZYTAJ TEŻ: Ponad połowa Polaków chce silniejszej władzy prezydenta

Prime Video ujawniło nowe informacje odnośnie zapowiadanego już w czerwcu ubiegłego roku filmu dokumentalnego o Wojciechu Szczęsnym – jednym z najwybitniejszych polskich bramkarzy w historii. Kamery towarzyszyły gwieździe futbolu także w historycznym momencie dołączenia do legendarnej FC Barcelony. Kiedy premiera filmu i jaki będzie jego tytuł? Piotr Kozłowski

66,4 proc. ankietowanych uważa, że Kościół nie powinien zabierać głosu w sprawie nowego przedmiotu szkolnego edukacja zdrowotna, przeciwnego zdania jest 25,7 proc. - wynika z sondażu przeprowadzonego przez IBRiS dla Radia ZET, którego wyniki opublikowano we wtorek. Aneta Malinowska

66,4 proc. ankietowanych uważa, że Kościół nie powinien zabierać głosu w sprawie nowego przedmiotu szkolnego edukacja zdrowotna, przeciwnego zdania jest 25,7 proc. - wynika z sondażu przeprowadzonego przez IBRiS dla Radia ZET, którego wyniki opublikowano we wtorek. Aneta Malinowska