Wchodzisz i wiesz

Z początkiem 2026 roku zmienią się zasady przyznawania świadczenia wspierającego - uprawnionych do jego otrzymania będzie więcej osób. Obecnie świadczenie przysługuje wyłącznie osobom z niepełnosprawnością o najwyższym poziomie potrzeby wsparcia. Sprawdzamy, jakie konkretnie zmiany przewidziano w nowych przepisach.

Tradycyjna taca, czyli zbieranie ofiar pieniężnych od wiernych podczas mszy, być może już za kilka lat będzie tylko wspomnieniem. W wielu kościoła w Polsce księża idą z duchem czasu i umożliwiają wiernym "tacę bezgotówkową". W jaki sposób można złożyć ofiarę? Dlaczego księża a przede wszystkim proboszczowie parafii decyduję na taką formę tacy? Marta Kawczyńska

„Zgłoszenie o pożarze strażacy dostali w czwartek (25.12) około pierwszej. Ogień pojawił się na strychu trzypiętrowego budynku. Całkowicie spłonął dach i zniszczone jest poddasze. W budynku nikogo nie było i nikt nie wymagał ewakuacji” – poinformowało Polskie Radio Białystok. 

Wkrótce więcej informacji...

Niemałą awanturę wywołał premier Donald Tusk, publikując w mediach społecznościowych zdjęcia wskazujące na spora obniżkę cen paliw. Eksperci zwracają uwagę, że zaprezentowane przez premiera ceny są w Polsce odnotowywane, ale niezwykle sporadycznie. Warto w tym miejscu przypomnieć, z czego składa się cena paliwa na stacjach benzynowych.

W Boże Narodzenie, podobnie jak w Wigilię sklepy są zamknięte. Ratunkiem dla tych, którzy o czymś zapomnieli albo pilnie czegoś potrzebują, będą w te dni sklepy sieci Żabka. W jakich godzinach będą otwarte sklepy tej sieci w Boże Narodzenie? Marta Kawczyńska

Od stycznia 2026 zmieniają się zasady ortografii, wiele wyrazów zapiszemy inaczej. Ma być łatwiej, ale... czy na pewno? Sprawdź, czy uda ci się zdobyć chociaż połowę punktów. Beata Jasina-Wojtalak

Widziałam też najmniejszy pomnik Małego Księcia na świecie, jadłam rumuńską mamałygę i uzbecki pilaw, wspięłam się po drabinie na dzwonnicę monasteru. Podobało mi się.

"Heweliusz" od miesięcy był najbardziej wyczekiwanym polskim serialem. Opowiada o katastrofie tytułowego promu w 1993 roku na Bałtyku. Dramat katastroficzny w odcinkach przygotowała ekipa odpowiedzialna za polski hit serialowy Netflixa "Wielka woda". Od początku był więc właściwie murowanym hitem, ale jego sukces i tak przekroczył granice – wywołując narodową dyskusję o historii Polski. Piotr Kozłowski

Jan Englert to jeden z najbardziej cenionych polskich aktorów. Jaki jest w życiu codziennym? W dokumencie o artyście, który niedawno miał premierę, jego córka, Helena Englert uchyliła rąbka tajemnicy. Oto co m.in. opowiedziała o ojcu.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych zakończył wypłatę emerytur za grudzień jeszcze przed Wigilią. To jednak nie oznacza końca świadczeń w tym roku, ponieważ przed jego zakończeniem część emerytów otrzyma jeszcze jeden przelew lub przekaz. Dominika Górtowska

„Wesołych Świąt wszystkim, w tym radykalnym lewicowym szumowinom, które robią wszystko, co możliwe, by zniszczyć nasz kraj, ale poniosły druzgocącą porażkę” – napisał Trump we wpisie na swoim portalu społecznościowym Truth Social.

Jak dodał, dzięki jego rządom nie ma już „otwartych granic, mężczyzn w kobiecych sportach, transgenderyzmu dla wszystkich ani słabego egzekwowania prawa”. Podkreślił przy tym, „najniższy wskaźnik przestępczości od dekad” i brak inflacji oraz zaznaczył, że wprowadzone przez niego cła dały „biliony dolarów wzrostu i dobrobytu oraz najsilniejsze bezpieczeństwo narodowe, jakie kiedykolwiek mieliśmy”.

Czytaj też: Święty z Patary, czyli jak ewoluował kult Mikołaja

„Znów jesteśmy szanowani, być może jak nigdy dotąd” – dodał.

Składanie obraźliwych „życzeń” świątecznych swoim przeciwnikom politycznym jest już tradycją dla Trumpa. W swoich życzeniach wielkanocnych zawarł obelgi m.in. wobec „radykalnie lewicowych świrów”, oskarżając ich o celowe sprowadzanie do kraju morderców, „słabych sędziów” blokujących jego politykę oraz ludzi, którzy jego zdaniem sfałszowali wybory 2020 r. W ubiegłorocznych życzeniach bożonarodzeniowych krytykował też ówczesnego premiera Kanady Justina Trudeau (którego nazwał gubernatorem), obiecywał odebranie Kanału Panamskiego i odmówił złożenia życzeń przestępcom, którym Joe Biden złagodził wyroki śmierci. Zamiast tego Trump polecił im, by „poszli do piekła”.

Anastazja Jakubiak, żona zmarłego mistrza kuchni Tomasza Jakubiaka, podzieliła się emocjonalnym wpisem na Instagramie. To pierwsze święta, które spędzi razem z synem bez ukochanego męża. Beata Zatońska

– Dotychczasowe działania wywierają ogromną presję na prezydenta Wenezueli Nicolasa Maduro i istnieje przekonanie, że pod koniec stycznia kraj stanie w obliczu katastrofy gospodarczej, jeśli nie zgodzi się na znaczące ustępstwa wobec Stanów Zjednoczonych – powiedział urzędnik.

Dodał, że „chociaż opcje militarne wciąż istnieją, priorytetem jest wykorzystanie presji ekonomicznej poprzez egzekwowanie sankcji, aby osiągnąć rezultat, na którym zależy Białemu Domowi”.

Jak zauważył Reuters, oświadczenie to wskazuje, że perspektywa ataku lądowego sił amerykańskich na Wenezuelę, o której wielokrotnie wspominał prezydent USA Donald Trump, może zostać odsunięta w czasie.

Trump nie uznaje Maduro za prawowitego przywódcę Wenezueli, oskarżając go o kierowanie kartelem narkotykowym. Amerykańskie władze dokonują od kilku tygodni uderzeń w łodzie, które, według służb USA, transportują narkotyki do Stanów Zjednoczonych.

Czytaj też: Świat w 2025 roku: Not great, not terrible

Prezydent USA w poniedziałek ogłosił blokadę objętych sankcjami tankowców, które wpływają do portów Wenezueli i wypływają z nich. Oświadczył, że reżim Maduro to „zagraniczna organizacja terrorystyczna”.

Jak poinformował w środę Bloomberg, mimo zintensyfikowanych działań Amerykanów, tankowce z ropą nadal wypływają z wenezuelskich portów. Według portalu od czasu nasilenia w połowie grudnia blokady tankowców, w Wenezueli załadowano ropą 14 statków, z czego co najmniej 6 objętych było sankcjami.

Nie jest jasne, ile dokładnie jednostek wypłynęło w morze i do jakich portów zmierzały, bo zazwyczaj są to statki z tzw. floty cieni, które wyłączają sygnały śledzenia.

„Wall Street Journal” podał w ubiegłym tygodniu, że objęte amerykańskimi sankcjami tankowce odpowiadają za 70 proc. eksportu ropy z Wenezueli. Sprzedaż ropy odpowiada za ponad 90 proc. przychodów eksportowych w tym kraju.

Odpowiednio wcześniej Archanioł Gabriel pozdrowił Marię i przedstawił jej plan, który ona przyjęła słowami „niech mi się stanie wedle woli Pana mojego” – macierzyństwo w ewangelii św. Łukasza jest świadome, chciane i planowane. Nikt Marii nie zmusza, nie grozi, nie szantażuje, nie traktuje jak inkubator, nikt nią nie gardzi.

Bliscy się cieszą, Józef Marii niczego nie zarzuca, nie porzuca, ale staje na wysokości zadania. Okazuje się opiekunem odpowiedzialnym, odważnym, przedsiębiorczym, bez którego nic by się nie wydarzyło, a przy tym skromnym, zawsze drugoplanowym. Świadkami narodzin są zwierzęta, ssaki, tak jak ludzie: osiołek, którego spokój kojąco działa na wszystkie inne stworzenia, pies związany z człowiekiem lojalnością i miłością, nie łańcuchem, owieczki – symbole niewinności.

Pastuszkowie prości, rezolutni i ewidentnie ciekawscy przybyli jako pierwsi. Pastuszkowie, nie strażnicy, widać nie było zapór, wrzasków „na pakę” albo „gleba, ku**a, gleba”. Nawet durnowaty gospodarz rozumie, że przed Herodem trzeba uciekać za granicę, tam, gdzie jego władza nie sięga i nie próbuje uchodźcom wmawiać, że państwo Heroda jest „bezpieczne”. Jest rozpraszająca ciemności i wskazująca kierunek gwiazda.

Czytaj też: PiS leci na łeb, na szyję, a prezydent obserwuje. W co gra Karol Nawrocki?

Prawa człowieka w szopce?

Tu, w stajence, zdają się rodzić prawa człowieka. Nie wynikają z tego, że ktoś jest obywatelem jakiegoś państwa, uprzywilejowanym przedstawicielem klasy, stanu, grupy politycznej, społecznej, finansowej czy narodowej. W szopce nikt nikogo nie upokarza, nikt nikim nie pogardza. Godnie jest traktowana Maria, godnie Józef, pasterze, dzieciątko i zwierzęta. Tak to działa, że jak jest się godnie traktowanym i innych traktuje się godnie. Dlatego zwierząt się nie je w wigilię. W wigilię mówią one ludzkim głosem.

Chrześcijaństwo właśnie dlatego stało się tak popularne, bo głosiło ustami św. Pawła, że „Nie ma już Żyda ani Greka, nie ma już niewolnika ani człowieka wolnego, nie ma już mężczyzny ani kobiety”. Różnice wynikające z kwestii, na które człowiek nie ma wpływu, czyli tego gdzie i w jakiej rodzinie się wychował, znikają. Wszyscy są równi i nie potrzebują władcy – szafarza przywilejów.

Oczywiście to utopia. Żeby ją utemperować, chrześcijaństwo stało się, mocą traktatu wydanego 27 lutego w Tesalonikach przez cesarzy Teodozjusza, Gracjana i Walentyniana, jedyną legalną, państwową religią Cesarstwa Rzymskiego – znowu to władca decydował, kto będzie kim, i co mu się będzie z tego tytułu należało.

Prawa człowieka to też utopia – tak przekonuje Samuel Moyn, profesor historii i prawa na Uniwersytecie Yale, a wcześniej Columbii, a jeszcze wcześniej Harvardu, który prawom człowieka poświęca kilka książek.

Choć idea praw człowieka rozpowszechniła się dopiero w latach 70. XX wieku, ziarna tej idei kiełkowały, jak wiadomo, w różnych czasach i okolicznościach. Oświeceniowa Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela ogłoszona 26 sierpnia 1789 roku w Paryżu opisywała wolności i sposoby ich zagwarantowania. Wolność osobista, własność, bezpieczeństwo i opór przeciwko uciskowi, wolność religijna i wolność wypowiedzi mają obowiązywać wszystkich, a ich granicą jest krzywda innego człowieka. Państwo jest po to, by te wolności gwarantować swoim obywatelom, w tym celu zbierane są podatki, które idą na administrację i wojsko.

Wyprzedziła ją deklaracja niepodległości Stanów Zjednoczonych w 1776 roku. Gwarancje określonych swobód, praw i przywilejów były nadawane szlachcie, mieszczanom czy Żydom przez kolejnych władców Rzeczpospolitej, absolutną władzę królewską w Anglii ograniczała od XIII wieku Magna Carta, św. Tomasz z Akwinu dowodził, że godność człowieka jest przyrodzona, bo w Genesis zapisano „I stworzył Bóg człowieka na obraz swój”. Król Persji Cyrus w roku 539 p.n.e. kazał wyryć na glinianym cylindrze informację o zniesieniu niewolnictwa i o wolności religijnej. W starożytnej Grecji stoicy uważali wolność za prawo naturalne, czyli niepochodzące od władcy, ale obdarzeni nią byli tylko obywatele.

Wiara w postęp

Prawa człowieka wynikające nie z woli politycznej, ale z godności przyrodzonej zdawały się abstrakcją. A jednak, kiedy wreszcie zaczęło być o nich głośno, zostały przyjęte jako coś oczywistego, jakby cała historia naszej cywilizacji miała prowadzić właśnie do tego momentu – uznania niezbywalnej godności człowieka i wynikających z niej praw. Jakby wraz z wiarą w cywilizację, w rozwój, przyszła wiara w prawa człowieka, których zwerbalizowanie i wdrożenie po prostu musiało się wydarzyć.

Czytaj też: Polityka stadionowa z silnym rysem bandyckim

Samuel Moyn mówi, że nie musiało. Przecież nawet kiedy ogłaszano Powszechną Deklarację Praw Człowieka w 1948 roku, po wojnie, wydawało się – pisze Moyn w książce „The last utopia” – że to było nie tyle otwarcie nowej epoki, ile złożenie do grobu nadziei, które kiełkowały w czasie wojny na powszechny pokój, wynikły ze wstrząsu skalą zbrodni. Okazało się, że wyobraźnią wciąż rządziły ruchy emancypacyjne mas: komunizm i nacjonalizm – II wojna wcale nie położyła kresu tym fascynacjom.

W 1968 roku, w dwudziestą rocznicę ogłoszenia Deklaracji, USA zwołały konferencję w Teheranie, w Iranie, którym rządził wówczas szach Mohammad Reza Pahlavi, nastawiony na reformy, na demokratyzację, odsunięty od władzy jedenaście lat później przez rewolucję islamską. To on powołał się na perskiego króla Cyrusa i jego deklarację na glinianym wałku.

Dopiero dekadę później, kiedy przyszło rozczarowanie nacjonalizmem i komunizmem, prawa człowieka, mówiące o ochronie jednostki przed przemocą państwa zyskały prawdziwą popularność. W Polsce ROPCiO, czyli Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela, od marca 1977 roku działał jako druga po KOR-ze organizacja opozycyjna. Skupiała osoby ze środowisk chrześcijańskich i konserwatywnych. W Czechosłowacji Kartę 77 wzywającą władze do respektowania praw człowieka podpisało ponad dwieście osób, inicjatorem był między innymi Václav Havel i Jan Patočka.

W związku z tryumfem liberalizmu, prawa człowieka zostały zaliczone do osiągnięć myśli liberalnej. Samuel Moyn upatruje tymczasem ich nowoczesnego pojmowania w konserwatywnej myśli chrześcijańskiej z końca lat trzydziestych XX wieku. Przywołuje papieża Piusa XII i Jacques'a Maritaina.

To w środowiskach konserwatywnych i chrześcijańskich widziano w masowych ruchach początku XX wieku zagrożenie dla porządku europejskiego. Żeby zrozumieć ówczesne obawy, można zajrzeć do „Buntu mas” José Ortegi, który w 1930 r. opublikował książkę o zagrożeniu, jakie dla zachodniej, europejskiej cywilizacji wynika z masowej emancypacji. Dziś byśmy powiedzieli, że opisywał zagrożenie populizmem.

W każdym razie zagrożeniu miał zapobiec była właśnie idea przyrodzonej godności, źródła moralności, samodyscypliny, rozwoju, szacunku do wiedzy i umiejętności. Potrzeba było stu lat, by ten pomysł zdobył popularność, a kiedy już ją zdobył, polscy konserwatywni katolicy chcą go wyrzucić na śmietnik.

Czytaj też: Choinki naszych widzów i czytelników zachwycają kolorami

Tu jest Polska

Od lat żyjemy w spełnionym koszmarze Ortegi, w populizmie, na który szukamy rozmaitych metod. Jedną z nich jest zwalczanie populizmu populizmem, co jednak sprawia, że populizmu jest tylko coraz więcej, rosną rzesze antyszczepionkowców, sceptycyzm wobec UE, podatność na rosyjską propagandę, brutalność wobec innych.

W imię tego populizmu „ograniczamy czasowo i terytorialnie” prawa człowieka – nasze największe cywilizacyjne osiągnięcie i chwalimy ten wsteczny pomysł w całej Unii Europejskiej. Robią to zadeklarowani katolicy.

Kordon sanitarny wokół populistycznych i coraz bardziej skrajnych, faszyzujących partii potrafią tworzyć te państwa w Europie, gdzie silna jest chadecja. Może jest ona silna właśnie dlatego, że pamięta, skąd się wziął pomysł na prawa człowieka, jaka idea i jaka trwoga za nimi stała.

Katolicyzm polski różni się od zachodniego, a czym – to najlepiej oddaje prezydencka szkopka na Krakowskim Przedmieściu. Jest Maria, Józef, dzieciątko, osiołek, pastuszkowie, owce i pies z lipowego drewna. Jest choinka. A na ścianie za plecami tej grupy wybija się jaskrawo czerwona tarcza z białym orłem – herb województwa małopolskiego. Jawny dysonans estetyczny, ale i symboliczny.

Choć mit jest uniwersalny, ta szopka mówi o politycznym sojuszu konkretnego, populistycznego obozu politycznego z konkretnym, populistycznym kościołem. Razem próbują nam wmówić, że Jezus nie tylko był Polakiem i jasnoskórym blondynem, jak go na rozmaitych przedstawieniach widzimy, ale może nawet Góralem. To jest „najszość” do potęgi.

Może polscy konserwatywni, ale demokratyczni zarazem katolicy, wyciągając ze składzika bożonarodzeniową szopkę, popatrzą na nią jeszcze raz, na nowo. Sto lat dojrzewała idea praw człowieka. Wtedy, przed II wojną światową, była fantazją garstki intelektualistów, nie mogła zatrzymać katastrofy. Dziś ma ludzi, organizacje, instytucje. Może nie warto jej wyrzucać, kiedy faszyzm rośnie i grozi nam powtórka z historii?

W sytuacjach kryzysowych dla nauczycielek i nauczycieli będę rozmawiała z ministrem finansów, żeby ich wspierać – zapewniła we wtorek szefowa MEN Barbara Nowacka, odpowiadając na sugestię, że planowana podwyżka dla nauczycieli może być w obliczu rosnącej inflacji niewystarczająca. Agnieszka Maj

Zastanawiasz się, czy masz bogaty zasób słów? Ten quiz to zweryfikuje. Podajemy słowo, a Ty wybierz jego właściwe znaczenie. Niektóre z nich są dość rzadko używane, inne powinien znać każdy. Powodzenia! Justyna Topolska

Osoba, która osiągnęła wiek emerytalny 60 lat i ma zaledwie 10 lat stażu pracy, staje przed pytaniem o przysługującą jej emeryturę z ZUS. Sam wiek nie wystarczy do zagwarantowania minimalnej emerytury; kluczowa jest także odpowiednia długość okresu zatrudnienia. Jakie dokładnie świadczenie może uzyskać taka osoba po dekadzie pracy? Oto szczegóły. Anna Kot

W sytuacjach kryzysowych dla nauczycielek i nauczycieli będę rozmawiała z ministrem finansów, żeby ich wspierać – zapewniła we wtorek szefowa MEN Barbara Nowacka, odpowiadając na sugestię, że planowana podwyżka dla nauczycieli może być w obliczu rosnącej inflacji niewystarczająca. Agnieszka Maj

Na jednej z platform streamingowych można już oglądać – i to bezpłatnie! – wszystkie odcinki serialu "Marzycielka – stając się Karen Blixen". Produkcja przedstawia życie duńskiej pisarki po jej powrocie z Kenii. Skupia się więc na tym etapie jej biografii, który nie został pokazany w kultowym filmie z Meryl Streep "Pożegnanie z Afryką". Gdzie można oglądać serial? Piotr Kozłowski

Szkoły, gminy i organizacje pozarządowe z mniejszych miejscowości mogą zdobyć pieniądze na organizację zimowego wypoczynku. Fundacja LOTTO im. Haliny Konopackiej uruchamia program "odLOTTOwe ferie 2026". Na realizację stacjonarnych obozów dla uczniów podstawówek można otrzymać 10 tys. lub 17 tys. zł. Nabór wniosków rusza etapami od 3 stycznia 2026 roku, a o przyznaniu wsparcia decyduje m.in. kolejność zgłoszeń. Olga Skórko