Wchodzisz i wiesz

Iga Swiątek, triumfatorka sześciu wielkoszlemowych turniejów, czterech w Paryżu, jednego w Nowym Jorku i tego ostatniego, wyjątkowego, na trawiastych kortach Wimbledonu. Najlepsza polska tenisistka w historii, w rozmowie w "Oko w oko" z Jackiem Kurowskim przyznała czy jest uzależniona od wygrywania, wymieniła niezbędne cechy wielkoszlemowej mistrzyni, wskazała najboleśniejszą porażkę w 2025 roku na ziemnej nawierzchni i opowiedziała na czym polega wyjątkowość zwycięstwa w Londynie. Padły słowa o presji, oczekiwaniach, zmianach, które zaszły w życiu mistrzyni w ostatnich latach ale także o słabości do sprzątania i jedzenia. Wątku świątecznego również nie zabrakło.

24 grudnia wchodzi w życie nowelizacja Kodeksu pracy, która zobowiązuje pracodawcę do podania informacji o wynagrodzeniu, jego początkowej wysokości lub jego przedziale opartym na obiektywnych, neutralnych kryteriach, w szczególności pod względem płci osoby ubiegającej się o zatrudnienie na danym stanowisku, a także odpowiednich postanowieniach układu zbiorowego pracy lub regulaminu wynagradzania w przypadku, gdy pracodawca jest objęty układem zbiorowym pracy lub obowiązuje u niego regulamin wynagradzania. 

Informacje będą prezentowane kandydatowi na stanowisko w ogłoszeniu o naborze. Przed rozmową kwalifikacyjną, jeżeli pracodawca nie ogłosił naboru na stanowisko albo nie przekazał tych informacji w ogłoszeniu. Przed nawiązaniem stosunku pracy, jeżeli pracodawca nie ogłosił naboru na stanowisko albo nie przekazał tych informacji w ogłoszeniu, albo przed rozmową kwalifikacyjną. 

Czytaj także: Bezrobocie w Polsce w listopadzie 2025

Pracodawca będzie zobowiązany do przedstawienia powyższych informacji w postaci papierowej lub elektronicznej z odpowiednim wyprzedzeniem, umożliwiającym kandydatowi zapoznanie się z nimi. Celem tego rozwiązania jest umożliwienie osobie ubiegającej się o zatrudnienie prowadzenia świadomych i przejrzystych negocjacji. 

Specjalista z zakresu prawa pracy, prof. dr hab. Arkadiusz Sobczyk, podkreślił, że ustawa pozostawia wybór co do momentu rekrutacji, w którym pracodawca powinien przedstawić kandydatowi kryteria. Zaznaczył, że językowa wykładnia nowelizacji pozwala pracodawcy podać informację zarówno przy ogłoszeniu, podczas rozmowy kwalifikacyjnej, jak i przed samym podpisaniem umowy, pod warunkiem zapewnienia czasu na przygotowanie do negocjacji. 

Zdaniem prof. Sobczyka z perspektywy teoretyczno-prawnej przepisy można interpretować inaczej. 

– Biorąc pod uwagę interes jednostki, która korzysta z jakiegoś prawa, jeżeli nie ma przeszkód, to obowiązek zapisany wobec niej w prawie musimy wypełnić jak najwcześniej. Oznacza to, że jeżeli nie ma istotnych przeszkód, to pracodawca powinien udostępnić te dane już w ogłoszeniu o pracy. Sądzę jednak, że praktyka będzie inna i większość pracodawców będzie informować o wysokości wynagrodzenia początkowego dopiero na etapie negocjacji – powiedział. 

Podkreślił jednak, że nowelizacja ułatwi kandydatom proces negocjowania warunków zatrudnienia. Wskazał na zapis, zgodnie z którym pracodawca przekazuje informacje z wyprzedzeniem umożliwiającym kandydatowi przeprowadzenie świadomych i przejrzystych negocjacji.

– Powyższe oznacza, że informacje o proponowanym wynagrodzeniu powinny być przekazane co najmniej z jednodniowym wyprzedzeniem przed rozpoczęciem rozmów o treści umowy o pracę – zaznaczył. 

Profesor dodał, że w dyskusji publicznej ustawa często bywa źle nazywana. Zarówno z noweli, jak i z unijnej dyrektywy wynika, że płace nie będą jawne. 

– Powyższe akty dotyczą przede wszystkim ujawniania treści przepisów płacowych oraz kryteriów ustalania wynagrodzeń. Płace indywidualne nie będą ujawniane, jedynie średnie płace w kategoriach pracowników – powiedział. – Mimo to jest to rozwiązanie postępowe – uwaga ta dotyczy także procesu rekrutacji. Dotychczasowe przepisy tego nie gwarantowały – dodał. 

Czytaj także: E-mail zamiast papieru. Nowe przepisy dla rynku ubezpieczeń

Zgodnie z przepisami pracodawca nie będzie mógł żądać od kandydata na stanowisko przedstawienia informacji o wynagrodzeniu w obecnym stosunku pracy oraz w poprzednich stosunkach pracy. 

Przepisy zobowiązują również pracodawcę, aby ogłoszenia o naborze na wolne stanowisko oraz nazwy stanowisk były neutralne pod względem płci, a proces rekrutacyjny przebiegał w sposób niedyskryminujący. 

Wchodzące w życie przepisy częściowo wprowadzają do polskiego porządku prawnego regulacje unijnej dyrektywy w sprawie wzmocnienia stosowania zasady równości wynagrodzeń dla mężczyzn i kobiet za taką samą pracę lub pracę o takiej samej wartości za pośrednictwem mechanizmów przejrzystości wynagrodzeń oraz mechanizmów egzekwowania. 

Europoseł został zapytany o ostatni sondaż, w którym 25 proc. respondentów wskazało, że chce wyjścia Polski z Unii Europejskiej.

– Po pierwsze nie możemy ulegać emocjom, w sytuacji, którą mamy na naszym kontynencie, u naszych granic. Agresja Rosji skierowana jest ewidentnie przeciw całej Europie – odparł polityk. 

– Granie w tej chwili polexitem to największa zbrodnia, jeśli chodzi o polskie bezpieczeństwo i przyszłość, bo nie ma neutralności w obecnym świecie. Jest albo blok wschodni, czyli bycie w rosyjskiej strefie wpływów, albo w tej, którą nazywamy umownie Zachodem – podkreślił.

Halicki przyznał, że sam jest bardzo krytyczny wobec niektórych decyzji albo intencji UE.

– Natomiast kiedy zapytamy Polaków o tę alternatywę, o której mówiłem (...) to nie ma wątpliwości, że nawet ci sceptyczni i krytyczni też wybiorą Zachód – wskazał.

Czytaj też: Wolna Wigilia bez pracy. „Kontrole nie tylko 24 grudnia”

Kompozycja „All I Want For Christmas Is You” towarzyszy nam od przeszło 30 lat i regularnie w okresie przedświątecznym zajmuje czołowe miejsce na listach przebojów, co samej Carey pozwala – tylko w związku z popularnością tej piosenki – inkasować około 3 mln dolarów rocznie.

Jednak od miłości do nienawiści jest tylko jeden krok... Kawałek „All I Want For Christmas Is You” uchodzi też za jeden z najbardziej irytujących i znienawidzonych grudniowych przebojów. Potwierdza to zestawienie, które portal FinanceBuzz opracował na podstawie danych z Google Trends oraz ankiecie przeprowadzonej wśród 1250 dorosłych Amerykanów.

Na podium antyrankingu znalazły się także utwory „The Chipmunk Song (Christmas Don't Be Late)” z serialu „Alvin i Wiewiórki” – z piskliwymi głosami bajkowych bohaterów, oraz hiszpańsko-angielska piosenka portorykańskiego wokalisty Jose Feliciano – „Feliz Navidad”.

Kolejne miejsca na liście zajęły: „A Holly Jolly Christmas” Bury Ives, „Baby It's Cold Outside”, „Deck The Halls”, „Happy Xmas (War Is Over)” Johna Lennona i Yoko Ono i „White Christmas”. Zestawienie zamykają utwory „Wonderful Christmastime” Paula McCartneya i kawałek „Do You Hear What I Hear?”.

Czytaj też: „Last Christmas” i cała reszta. Największe świąteczne przeboje w historii

Tragedia Koepcke ukazuje siłę wiedzy oraz niezwykłej determinacji i stanowi jedną z najbardziej poruszających opowieści o przetrwaniu.

Juliane Koepcke wychowywała się w Peru. Jej rodzice, niemieccy naukowcy i biolodzy, prowadzili badania nad amazońską fauną i florą, a dzieciństwo dziewczyny upływało w bliskim kontakcie z dżunglą. Od najmłodszych lat wiedziała, jak groźna, ale też precyzyjnie rządząca się swoimi prawami potrafi być przyroda. Nie była dla niej egzotyczną scenerią, lecz środowiskiem, które wymaga szacunku i wiedzy. W Wigilię 1971 roku Juliane wraz z matką, Marią Koepcke, wsiadły na pokład samolotu Lockheed L-188 Electra linii LANSA, lecącego z Limy do Pucallpy. Lot był opóźniony, a samolot – jak wykazały późniejsze ustalenia – nie powinien był wystartować ze względu na ekstremalnie złe warunki pogodowe. Nad Amazonią panowała silna burza tropikalna, z gwałtownymi prądami wznoszącymi i intensywnymi wyładowaniami atmosferycznymi. Mimo to maszyna wzbiła się w powietrze.

Czytaj też: Martwa kobieta na pokładzie samolotu. Rodzina zapewniała, że śpi

Około południa samolot wleciał w sam środek burzy. Pasażerowie musieli widzieć błyskawice uderzające w skrzydła. Chwilę później doszło do tragedii – piorun uderzył w maszynę, powodując poważną awarię i rozpad konstrukcji w powietrzu. Kadłub samolotu rozerwał się i rozpadł się na kawałki o godzinie 12:36, na wysokości około 6400 m ponad ziemią. Ludzie, siedzenia i fragmenty poszycia zaczęły spadać. W ciągu kilku sekund 91 osób znalazło się w stanie swobodnego spadania. Juliane Koepcke, przypięta do potrójnego rzędu foteli, wypadła z samolotu razem z fragmentem siedzeń. Straciła przytomność.

To, co wydarzyło się później, do dziś analizowane jest przez lekarzy, fizyków i specjalistów od wypadków lotniczych. Sama Juliane Koepcke wielokrotnie podkreślała, że jej przetrwanie nie było cudem, lecz efektem splotu konkretnych, dających się wyjaśnić czynników. Dziewczyna spadła z ogromnej wysokości, jednak nie uderzyła bezpośrednio o twardą powierzchnię. Gęste, wielopiętrowe korony drzew amazońskiej dżungli zadziałały jak naturalny amortyzator, stopniowo wyhamowując prędkość spadania. Gałęzie, liście i liany przejęły znaczną część energii kinetycznej. Dodatkowo fakt, że Koepcke była przypięta do fragmentu siedzeń, ustabilizował jej pozycję ciała i zapobiegł chaotycznym obrotom w powietrzu. 17-latka doznała jednak poważnych obrażeń: złamanego obojczyka, urazów kręgosłupa, licznych ran ciętych, wstrząśnienia mózgu oraz infekcji pasożytniczych (w jej ranach zalęgły się owady). Były to jednak obrażenia, z którymi – mimo ogromnego bólu – można było przeżyć. Gdy odzyskała przytomność, była sama, w środku dżungli, bez jedzenia, bez mapy i bez jakiegokolwiek kontaktu ze światem.

Juliane miała zaledwie 17 lat, lecz wiedza wyniesiona z domu naukowców pozwoliła jej przetrwać. Doskonale zdawała sobie sprawę, że w amazońskiej dżungli bezczynność bywa śmiertelna, a paniczne ruchy prowadzą do zagubienia. Pamiętała jedną z podstawowych zasad przetrwania w tym środowisku: strumienie i rzeki prowadzą do ludzi. Ruszyła więc wzdłuż wody, mimo bólu, gorączki i skrajnego wyczerpania. Po drodze odnalazła resztki samolotu i trzy kobiety, które nie przeżyły upadku, wciąż przytwierdzone pasami do foteli. Przez dziesięć dni żywiła się jedynie drobnymi resztkami, które miała przy sobie, piła wodę z potoków, zmagała się z ranami pełnymi larw much, spała na ziemi, narażona na atak dzikich zwierząt oraz owady. Za dnia przez wiele godzin spędzała brodząc w wodzie, by nie stracić orientacji w terenie. W końcu natrafiła na opuszczony obóz drwali. Tam, kierując się instynktem i wiedzą biologiczną, użyła benzyny, by wypłukać larwy z rany. Jak opisywała później w autobiografii, w opuszczonym obozie drwali użyła benzyny znalezionej na miejscu, by wypłukać larwy z rany – ryzykowny, ale w realiach amazońskiej dżungli konieczny zabieg. Był to krok bardzo ryzykowny, ale skuteczny. Jak później oceniali lekarze, właśnie to działanie prawdopodobnie uratowało jej życie.

Jedenastego dnia Juliane została odnaleziona przez lokalnych mieszkańców i przetransportowana do placówki medycznej. W tym samym czasie ratownicy potwierdzili najgorsze: wszyscy pozostali pasażerowie i członkowie załogi zginęli. Juliane Koepcke była jedyną osobą, która przeżyła katastrofę lotu LANSA 508. Dziewczyna straciła matkę. Dla 17-latki był to dopiero początek długiego i trudnego procesu powrotu do życia. Gdy trafiła do szpitala w Pucallpie, lekarze byli zaskoczeni nie tylko faktem, że przeżyła upadek z takiej wysokości, ale także tym, w jakim była stanie. Miała wysoką gorączkę, była skrajnie wyczerpana, odwodniona i cierpiała na poważne zakażenia. Przez wiele dni jej stan pozostawał niestabilny. Dopiero po czasie Juliane dowiedziała się o pełnej skali katastrofy. Informacja, że jest jedyną ocalałą, a jej matka zginęła, była dla niej ciosem, który – jak sama później przyznawała – był trudniejszy do uniesienia niż sama walka o przetrwanie w dżungli. Przez długi czas zmagała się z poczuciem winy, które często towarzyszy jedynym ocalałym z masowych tragedii.

Zobacz też: Groźny wypadek w Tatrach. Turysta walczy o życie

Po powrocie do Niemiec stała się obiektem ogromnego zainteresowania mediów. Jej historia była opisywana w prasie, zapraszano ją do programów telewizyjnych, próbowano nadać jej przeżyciu sensację lub wymiar nadprzyrodzony. Koepcke reagowała na to niechęcią. Unikała wywiadów, odmawiała udziału w programach, które upraszczały jej doświadczenie do „cudu” lub „boskiej interwencji”. Trauma powracała przez lata. Juliane cierpiała na koszmary senne, lęki i objawy zespołu stresu pourazowego, choć w tamtym czasie rzadko używano jeszcze tej diagnozy. Dźwięki burzy, zapach paliwa lotniczego czy nagłe błyski światła potrafiły wywołać gwałtowne reakcje. Przez długi czas nie była w stanie wsiąść do samolotu.

Koepcke w dorosłym życiu ukończyła studia biologiczne i, podobnie jak rodzice, poświęciła życie badaniom przyrody. Przez wiele lat unikała mediów, nie chcąc, by jej historia stała się sensacją oderwaną od faktów. Z czasem zdecydowała się jednak opowiedzieć ją własnymi słowami – w autobiograficznej książce oraz w filmie dokumentalnym Wernera Herzoga „Wings of Hope”. Konsekwentnie podkreślała w nich jedno: jej przetrwanie nie było aktem nadprzyrodzonym, lecz rezultatem praw fizyki, biologii oraz racjonalnego działania w ekstremalnych warunkach. Jej zdaniem mówienie o cudzie zaciera odpowiedzialność za decyzje, które doprowadziły do katastrofy, i odwraca uwagę od realnych mechanizmów, które decydują o życiu i śmierci.

Sprawdź też: 熊 japońskim słowem roku. Wiąże się z nim seria zgonów