Wchodzisz i wiesz

Prawa termodynamiki to jedne z najbardziej fundamentalnych zasad fizyki. Uczą nas, że energii nie da się stworzyć z niczego, a entropia — miara nieuporządkowania — zawsze rośnie. Te reguły świetnie sprawdzają się w świecie silników parowych, lodówek czy elektrowni. Ale co dzieje się wtedy, gdy próbujemy zastosować je do mikroskopijnego świata kwantów? Z tym właśnie problemem zmierzyli się naukowcy z Uniwersytetu w Bazylei, proponując nowe, spójne podejście do opisu pracy i ciepła w układach kwantowych. Patryk Rozmus

Tragedia Koepcke ukazuje siłę wiedzy oraz niezwykłej determinacji i stanowi jedną z najbardziej poruszających opowieści o przetrwaniu.

Świąteczna podróż do domu

Juliane Koepcke wychowywała się w Peru. Jej rodzice, niemieccy naukowcy i biolodzy, prowadzili badania nad amazońską fauną i florą, a dzieciństwo dziewczyny upływało w bliskim kontakcie z dżunglą. Od najmłodszych lat wiedziała, jak groźna, ale też precyzyjnie rządząca się swoimi prawami potrafi być przyroda. Nie była dla niej egzotyczną scenerią, lecz środowiskiem, które wymaga szacunku i wiedzy. W Wigilię 1971 roku Juliane wraz z matką, Marią Koepcke, wsiadły na pokład samolotu Lockheed L-188 Electra linii LANSA, lecącego z Limy do Pucallpy. Lot był opóźniony, a samolot – jak wykazały późniejsze ustalenia – nie powinien był wystartować ze względu na ekstremalnie złe warunki pogodowe. Nad Amazonią panowała silna burza tropikalna, z gwałtownymi prądami wznoszącymi i intensywnymi wyładowaniami atmosferycznymi. Mimo to maszyna wzbiła się w powietrze.

Czytaj też: Martwa kobieta na pokładzie samolotu. Rodzina zapewniała, że śpi

Piorun, dekompresja i rozpad w powietrzu

Około południa samolot wleciał w sam środek burzy. Pasażerowie musieli widzieć błyskawice uderzające w skrzydła. Chwilę później doszło do tragedii – piorun uderzył w maszynę, powodując poważną awarię i rozpad konstrukcji w powietrzu. Kadłub samolotu rozerwał się i rozpadł się na kawałki o godzinie 12:36, na wysokości około 6400 m ponad ziemią. Ludzie, siedzenia i fragmenty poszycia zaczęły spadać. W ciągu kilku sekund 91 osób znalazło się w stanie swobodnego spadania. Juliane Koepcke, przypięta do potrójnego rzędu foteli, wypadła z samolotu razem z fragmentem siedzeń. Straciła przytomność.

Nie cud, lecz nauka. Juliane przeżyła upadek z trzech kilometrów

To, co wydarzyło się później, do dziś analizowane jest przez lekarzy, fizyków i specjalistów od wypadków lotniczych. Sama Juliane Koepcke wielokrotnie podkreślała, że jej przetrwanie nie było cudem, lecz efektem splotu konkretnych, dających się wyjaśnić czynników. Dziewczyna spadła z ogromnej wysokości, jednak nie uderzyła bezpośrednio o twardą powierzchnię. Gęste, wielopiętrowe korony drzew amazońskiej dżungli zadziałały jak naturalny amortyzator, stopniowo wyhamowując prędkość spadania. Gałęzie, liście i liany przejęły znaczną część energii kinetycznej. Dodatkowo fakt, że Koepcke była przypięta do fragmentu siedzeń, ustabilizował jej pozycję ciała i zapobiegł chaotycznym obrotom w powietrzu. 17-latka doznała jednak poważnych obrażeń: złamanego obojczyka, urazów kręgosłupa, licznych ran ciętych, wstrząśnienia mózgu oraz infekcji pasożytniczych (w jej ranach zalęgły się owady). Były to jednak obrażenia, z którymi – mimo ogromnego bólu – można było przeżyć. Gdy odzyskała przytomność, była sama, w środku dżungli, bez jedzenia, bez mapy i bez jakiegokolwiek kontaktu ze światem.

Dziesięć dni samotnej walki o życie w amazońskiej dżungli

Juliane miała zaledwie 17 lat, lecz wiedza wyniesiona z domu naukowców pozwoliła jej przetrwać. Doskonale zdawała sobie sprawę, że w amazońskiej dżungli bezczynność bywa śmiertelna, a paniczne ruchy prowadzą do zagubienia. Pamiętała jedną z podstawowych zasad przetrwania w tym środowisku: strumienie i rzeki prowadzą do ludzi. Ruszyła więc wzdłuż wody, mimo bólu, gorączki i skrajnego wyczerpania. Po drodze odnalazła resztki samolotu i trzy kobiety, które nie przeżyły upadku, wciąż przytwierdzone pasami do foteli. Przez dziesięć dni żywiła się jedynie drobnymi resztkami, które miała przy sobie, piła wodę z potoków, zmagała się z ranami pełnymi larw much, spała na ziemi, narażona na atak dzikich zwierząt oraz owady. Za dnia przez wiele godzin spędzała brodząc w wodzie, by nie stracić orientacji w terenie. W końcu natrafiła na opuszczony obóz drwali. Tam, kierując się instynktem i wiedzą biologiczną, użyła benzyny, by wypłukać larwy z rany. Jak opisywała później w autobiografii, w opuszczonym obozie drwali użyła benzyny znalezionej na miejscu, by wypłukać larwy z rany – ryzykowny, ale w realiach amazońskiej dżungli konieczny zabieg. Był to krok bardzo ryzykowny, ale skuteczny. Jak później oceniali lekarze, właśnie to działanie prawdopodobnie uratowało jej życie.

Jedyna ocalała z katastrofy lotniczej. Życie Juliane po tragedii

Jedenastego dnia Juliane została odnaleziona przez lokalnych mieszkańców i przetransportowana do placówki medycznej. W tym samym czasie ratownicy potwierdzili najgorsze: wszyscy pozostali pasażerowie i członkowie załogi zginęli. Juliane Koepcke była jedyną osobą, która przeżyła katastrofę lotu LANSA 508. Dziewczyna straciła matkę. Dla 17-latki był to dopiero początek długiego i trudnego procesu powrotu do życia. Gdy trafiła do szpitala w Pucallpie, lekarze byli zaskoczeni nie tylko faktem, że przeżyła upadek z takiej wysokości, ale także tym, w jakim była stanie. Miała wysoką gorączkę, była skrajnie wyczerpana, odwodniona i cierpiała na poważne zakażenia. Przez wiele dni jej stan pozostawał niestabilny. Dopiero po czasie Juliane dowiedziała się o pełnej skali katastrofy. Informacja, że jest jedyną ocalałą, a jej matka zginęła, była dla niej ciosem, który – jak sama później przyznawała – był trudniejszy do uniesienia niż sama walka o przetrwanie w dżungli. Przez długi czas zmagała się z poczuciem winy, które często towarzyszy jedynym ocalałym z masowych tragedii.

Zobacz też: Groźny wypadek w Tatrach. Turysta walczy o życie

Po powrocie do Niemiec stała się obiektem ogromnego zainteresowania mediów. Jej historia była opisywana w prasie, zapraszano ją do programów telewizyjnych, próbowano nadać jej przeżyciu sensację lub wymiar nadprzyrodzony. Koepcke reagowała na to niechęcią. Unikała wywiadów, odmawiała udziału w programach, które upraszczały jej doświadczenie do „cudu” lub „boskiej interwencji”. Trauma powracała przez lata. Juliane cierpiała na koszmary senne, lęki i objawy zespołu stresu pourazowego, choć w tamtym czasie rzadko używano jeszcze tej diagnozy. Dźwięki burzy, zapach paliwa lotniczego czy nagłe błyski światła potrafiły wywołać gwałtowne reakcje. Przez długi czas nie była w stanie wsiąść do samolotu.

Koepcke w dorosłym życiu ukończyła studia biologiczne i, podobnie jak rodzice, poświęciła życie badaniom przyrody. Przez wiele lat unikała mediów, nie chcąc, by jej historia stała się sensacją oderwaną od faktów. Z czasem zdecydowała się jednak opowiedzieć ją własnymi słowami – w autobiograficznej książce oraz w filmie dokumentalnym Wernera Herzoga „Wings of Hope”. Konsekwentnie podkreślała w nich jedno: jej przetrwanie nie było aktem nadprzyrodzonym, lecz rezultatem praw fizyki, biologii oraz racjonalnego działania w ekstremalnych warunkach. Jej zdaniem mówienie o cudzie zaciera odpowiedzialność za decyzje, które doprowadziły do katastrofy, i odwraca uwagę od realnych mechanizmów, które decydują o życiu i śmierci.

Sprawdź też: 熊 japońskim słowem roku. Wiąże się z nim seria zgonów

Już dziś telewidzowie będą mieli wyjątkową okazję obejrzeć jedną z najgłośniejszych i najbardziej utytułowanych polskich produkcji ostatnich lat. Chodzi o "Boże Ciało" w reżyserii Jana Komasy. Gdzie i o której godzinie będzie można obejrzeć film, który zdobył uznanie zarówno w kraju, jak i na arenie międzynarodowej, i zapewnił jego twórcy światową rozpoznawalność? Piotr Kozłowski

Zastanawiasz się nad wysokością Twojej emerytury przy 60 latach i 20 latach stażu pracy? Dobra wiadomość dla kobiet - taki staż uprawnia Cię do gwarantowanej emerytury minimalnej! Jaka to kwota? A co z mężczyznami? Oto szczegóły. Anna Kot

Dobrze znasz polskie kolędy i pastorałki? Sprawdź się w QUIZIE, podczas śpiewania nie pomylisz żadnej zwrotki. Beata Jasina-Wojtalak

Komputery kwantowe i ultrabezpieczna komunikacja od lat rozpalają wyobraźnię naukowców i inżynierów. Jednym z kluczowych elementów tych technologii jest strumień pojedynczych fotonów — idealnie uporządkowany, przewidywalny i pozbawiony zakłóceń. Teraz badacze z Uniwersytetu Iowa proponują sprytny sposób, jak taki strumień „oczyścić”, wykorzystując… to, co dotąd było problemem. Patryk Rozmus

Szukasz pracy w innym mieście i przerażają Cię koszty wynajmu? Bon na zasiedlenie to bezzwrotna pomoc finansowa dla osób bezrobotnych, która w 2025 roku wynosi około 17 000 zł. Urząd pracy wypłaca te środki na pokrycie kosztów mieszkania i transportu. Dowiedz się, jakie warunki musisz spełnić, aby otrzymać wsparcie. Olga Skórko

Wigilia to ten dzień, kiedy chętnie słuchamy kolęd. Koncerty kolęd w telewizji to już tradycja. Każda ze stacji przygotowała na ten dzień specjalny program telewizyjny. Koncerty kolęd 2025 będzie można zobaczyć w TVP, TVN, Polsacie a także w TV Republika. O której i gdzie koncerty kolęd pokażą stacje telewizyjne. Oto dokładny program. Marta Kawczyńska

Piernik gotowy? Świetnie! A czy wiesz, że w ubiegłym roku w prestiżowym rankingu TasteAtlas szarlotka została wybrana najlepszym ciastem na świecie? Ale Polska słynie też z innych pysznych wypieków. Znasz je wszystkie? Sprawdź się! Piotr Kozłowski

Z Wigilią związanych jest wiele dawnych zwyczajów. Zalicza się do nich tradycja postnych dań na stole, a także powstrzymanie się od jedzenia pokarmów mięsnych przez cały dzień. Czy jednak post tego dnia rzeczywiście jest obowiązkowy? Biskupi mają zalecenia w tej sprawie, ale nie są one obowiązkowe. Agnieszka Maj

Życzenia na Święta Bożego Narodzenia to wyraz naszej pamięci o bliskich i przyjaciołach, z którymi nie będziemy mogli się spotkać osobiście w tym czasie. Oto najpiękniejsze i najbardziej wzruszające świąteczne wierszyki od serca. Sprawdź nasze propozycje! Anna Kot

Rok 2025 w branży transportu drogowego był podobnie trudny jak poprzednie, ale jednocześnie inny. Oto ocena minionych 12 miesięcy z perspektywy największych na rynku transportu drogowego graczy.  W naszej sondzie wypowiadają się top-menedżerowie Grupy Raben, Girteki, Kuźni Trans, Eurowagu. Jest też głos organizacji pracodawców Transport i Logistyka Polska.

W dniu 2 stycznia 2026 r. wejdzie w życie nowelizacja Kodeksu wykroczeń oraz Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Nowe przepisy zaostrzają kary za wypalanie traw, rozniecanie ognia oraz inne zachowania stwarzające zagrożenie pożarowe w miejscach publicznych, terenach leśnych i zurbanizowanych (także np. palenie tytoniu poza wyznaczonymi miejscami). Najważniejsze zmiany to znaczący wzrost maksymalnych grzywien (do 30 tys. zł), wyższe mandaty oraz wprowadzenie kary ograniczenia wolności. oprac. Paweł Huczko

Od 25 grudnia grozi nawet 2000 zł kary za naruszenie przepisów, które wprowadzają ograniczenia dotyczące tysięcy kierowców. Tego dnia zmieniają się zasady obowiązujące na drogach w Polsce. To szczególnie ważne dla osób jadących w dłuższą trasę… Tomasz Sewastianowicz

Jaka pogoda czeka dzisiaj warszawiaków? Czego możemy się spodziewać? Do Polski zacznie spływać siarczyste powietrze. Przyniesie ono ujemne temperatury. Weronika Papiernik

Nowy powód konfiskaty samochodu stał się faktem. Do tego prawo jazdy będzie można stracić dożywotnio. Prezydent podpisał nowelizację przepisów przygotowaną przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Ostrzejsze zasady już na początku 2026 roku zaskoczą kierowców... Tomasz Sewastianowicz

- Niektóre z planowanych oszczędności w wydatkach na leczenictwo - mających zasypać bezprecedensową dziurę w finansach NFZ - niosą ze sobą bardzo poważne zagrożenia dla pacjentów - przyznaje w rozmowie z Portalem Samorządowym ekspert ochrony zdrowia dr Jerzy Gryglewicz z Uczelni Łazarskiego.

W tym quizie podajemy trzy nazwiska a zadaniem jest odgadnięcie imienia, które je łączy. Wiele osób będzie miało zagwozdkę na pytaniu nr 4. Będziesz jedną z nich? Sprawdź! Marta Kawczyńska

19 pytań i 19 szybkich odpowiedzi. Ten quiz z wiedzy ogólnej zajmie Ci tylko chwilę. Sprawdź się i zdobądź komplet punktów. To jest możliwe! Michał Ignasiewicz

Przygotuj się na piekielny poziom trudności. Nasz quiz z wiedzy ogólnej nie bierze jeńców. Te pytania zmiotą Cię z planszy. Jak uda Ci się zdobyć 4/10 to już będzie sukces. Powodzenia! Michał Ignasiewicz