Wchodzisz i wiesz

Grupa Kino Polska doczekała się premiery swojej nowej produkcji oryginalnej. "Zajazd. Będzie się działo" to pierwszy taki polski serial, zapowiadany jako "pełen emocji" i osadzony w rodzinnym zajeździe. Widzowie wcześniej mogli zobaczyć przedsmak produkcji w teledysku do piosenki "Fortuna" popularnego zespołu Piersi. Gdzie i o której godzinie będzie można oglądać nowy serial? Piotr Kozłowski

O sprawie poinformował „Financial Times”, powołując się na źródła w amerykańskim wywiadzie. Według sześciu różnych osób z kręgów wywiadowczych, za rządów Joe Bidena zaawansowana technologia była rzekomo przekazana Chinom przez G42 – sztandarową spółkę Zjednoczonych Emiratów Arabskich zajmującą się sztuczną inteligencją. Wiedza ta została wykorzystana potem do ulepszenia chińskich pocisków dalekiego zasięgu powietrze-powietrze PL-15 i PL-17.

„G42 i ZEA dryfowały na orbitę Chin”

Firma G42 to spółka Microsoftu, Silver Lake i państwowego funduszu inwestycyjnego Zjednoczonych Emiratów Arabskich – Mubadala. Urzędnicy amerykańskich służb przyznali, że początkowo z dystansem podchodzili to informacji o związkach G42 i Chin, ale z biegiem czasu dane były coraz bardziej jednoznaczne – wskazywały, że więzi są coraz mocniejsze.

– Intel świecił na czerwono. G42 i ZEA dryfowały na orbitę Chin – powiedział „Financial Times” jeden z byłych urzędników administracji USA.

Zobacz także: Wielka wojna o chipy. Chińczycy gromadzą zapasy

Nie ujawniono dokładnie, o jaką dokładnie technologię chodzi. G42 zajmowała się sztuczną inteligencją, ale później rozszerzyła też swe zainteresowania na technologie geoprzestrzenne, lotnicze i satelitarne. Sprawa miała dotyczyć oprogramowania, które wpływało na optymalizację lotu pocisków.

Ultimatum dla szejka Thahnoona bin Zayeda al-Nahyana

Technologia miała trafić do Pekinu za pośrednictwem firmy Huawei, która w tym czasie współpracowała z G42. Podejrzenia miały doprowadzić do napięć między administracją Joe Bidena, a rządem Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Szejk Thahnoon bin Zayed al-Nahyan, który był ważną postacią w G42, miał ponoć usłyszeć ultimatum, że musi wybrać w zakresie sztucznej inteligencji, między USA i Chinami. Jak podkreślają jednak anonimowo amerykańscy urzędnicy, za każdym razem ZEA okazywały się lojalnym partnerem.

Spółka G42 poinformowała, że ​​jej współpraca z Huawei zakończyła się w październiku 2023 roku i ograniczała się do standardowej umowy, w ramach której Huawei działał „wyłącznie jako dostawca” infrastruktury chmurowej. Nie było żadnych transferów w drugą stronę.

Zobacz także: Wyścig na Księżyc z Chinami. NASA może wykluczyć firmę Muska

„W żadnym przypadku ani pod żadnymi okolicznościami G42 nie dostarczyło Huawei ani Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej żadnej zastrzeżonej ani chronionej technologii. Oskarżenia ujawniane obecnie w FT nie pojawiły się w 2022 roku ani w żadnym późniejszym momencie, na żadnym poziomie i są ewidentnie fałszywe” – napisali przedstawiciele G42 w oświadczeniu cytowanym przez „Financial Times”.

ZEA i Chiny utrzymują bliskie partnerstwo

Na żadnym etapie sprawy nie pojawiły się sugestie, że któraś ze stron złamała prawo. Administracja Donalda Trumpa utrzymuje świetne stosunki z ZEA. W zakresie sztucznej inteligencji podpisano umowy rozwijające projekt Stargate, warte 500 mld dolarów.

Urzędnicy ds. bezpieczeństwa twierdzą jednak, że obecna administracja USA ma obawy w kontekście dzielenia się zdobyczami AI ze Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi. Obawy te wynikają właśnie ze względu na powiązania tego kraju z Chinami.

Zobacz także: „Stracimy internet, jaki znamy”. Chiny dążą do pełnej kontroli

– ZEA i Chiny utrzymują bliskie partnerstwo technologiczne, a wiosną tego roku urzędnicy ZEA pogłębili więzi, odwiedzając Chiny – powiedział John Moolenaar, republikański przewodniczący komisji ds. Chin w Izbie Reprezentantów, cytowany prze „FT”.

Krąży zupełnie błędne przekonanie, że moda w PRL była szaro-bura i nieciekawa. Mieliśmy fantastycznych projektantki i projektantów i piękne modelki. Takie nazwiska jak Has, Hoff czy Antczak zapisały się złotymi zgłoskami w historii polskiej mody. Sprawdź w naszym QUIZIE, co wiesz o polskiej modzie czasów PRL. Beata Zatońska

Sekretarz Skarbu USA Scott Bessent potwierdził nazwiska pięciu kandydatów na szefa Rezerwy Federalnej. Po pierwszej rundzie rozmów kwalifikacyjnych lista została zawężona z 11 do 5 osób.  Ostateczna lista zostanie przedstawiona Donaldowi Trumpowi przed Dniem Dziękczynienia.

Policjanci z Wydziału Ruchu Drogowego Komendy Miejskiej Policji w Częstochowie podsumowali stan bezpieczeństwa na drogach naszego powiatu w miniony weekend.

– Podczas kontroli drogowych, mundurowi ujawnili 390 wykroczenia drogowych i zatrzymali prawo jazdy 4 kierującemu za przekroczenie dozwolonych limitów prędkości o ponad 51 km/h. Stróże prawa udaremnili też dalszą jazdę 3 kierującym, którzy odważyli się usiąść „za kółkiem” po alkoholu, a 3 kierujących nie miało uprawnień do kierowania pojazdem z uwagi na decyzję o ich cofnięciu – informuje podkom. Barbara Poznańska, oficer prasowy Komendy Miejskiej Policji w Częstochowie. – Stróże prawa od piątku do niedzieli wyjeżdżali do skutków 37 kolizji i 1 wypadku drogowego, w którym 1 osoba została ranna i trafiła do szpitala.

Źródło: KMP Częstochowa

Duże zmiany dla seniorów w 2026 roku. ZUS podniesie świadczenia nie tylko dzięki waloryzacji, ale i szeregowi nowych dodatków. Dodatek pielęgnacyjny i kombatancki przekroczą 364 zł, ryczałt energetyczny dobije do 302 zł, a stulatkowie otrzymają automatyczne wsparcie w wysokości ponad 6600 zł. Sprawdź, jak zaplanowane podwyżki i trzynastki oraz czternastki wzmocnią roczny budżet. Weronika Papiernik

Przygotowanie do emerytury to jeden z najważniejszych etapów w życiu zawodowym. Warto więc wiedzieć, jakie czynniki mają wpływ na emeryturę w 2025 roku, aby odpowiednio zaplanować swoją przyszłość finansową. Oto szczegóły. Anna Kot

Ponadto opracowany został zespołowy plan działań w celu zwalczania balonów przemytniczych; plan będą realizowały poszczególne ministerstwa i instytucje państwowe – dodała szefowa rządu w poniedziałek po posiedzeniu Komisji Bezpieczeństwa Narodowego.

„Konsultujemy się i komunikujemy również z naszymi sojusznikami i sąsiadami, Polską i Łotwą. Wszystkie nasze działania są z nimi koordynowane, nie jesteśmy oddzielnym państwem, jesteśmy częścią NATO i UE” – podkreśliła Ruginiene.

Z powodu wtargnięcia białoruskich balonów w przestrzeń powietrzną Litwy w ciągu tygodnia wileńskie lotnisko było zamykane cztery razy.

Czytaj też: Lotnisko w Wilnie kolejny raz zamknięte. Znów przez balony z Białorusi

Zgodnie z decyzją rodziny niezapomniany odtwórca roli Janosika został w sobotę symbolicznie pożegnany w mieście, które darzył głęboką sympatią i z którym był związany zarówno na płaszczyźnie prywatnej, jak i zawodowej. Urna z prochami artysty została przeniesiona z warszawskich Powązek na cmentarz świętego Rocha.

Ponowny akt pochówku to wyraz szacunku i pamięci oddający hołd wybitnemu aktorowi, ulubieńcowi widzów teatralnych i telewizyjnych.

Decyzją rodziny, artysta został pochowany na cmentarzu świętego Rocha, po wcześniejszym pochówku na warszawskich Powązkach.

– Zależało nam bardzo na tym, aby spełnić ostatnią wolę Marka Perepeczki. Prosiłem o wyrażenie zgody panią Agnieszkę, ponieważ od 20 lat był poza Częstochową. Udało się – pani Agnieszka wyraziła zgodę, co pozwoliło na zrealizowanie woli mieszkańców Częstochowy i jego przyjaciół, by jego miejsce spoczynku było tu, w naszym mieście – powiedział Antoni Długosz, biskup senior Archidiecezji Częstochowskiej.

W uroczystości pogrzebowej wziął udział zastępca prezydenta Częstochowy Ryszard Stefaniak, składając kwiaty w asyście Straży Miejskiej.

Perepeczko darzył Częstochowę głęboką miłością, a miasto odwdzięczało się mu tym samym. To tu spędził większość życia, zarówno na płaszczyźnie prywatnej, jak i zawodowej. W mieście znajduje się jego mural, ulica oraz ławka z pomnikiem. Jego miejsce pochówku zostało usytuowane w mieście z Teatrem, którego był aktorem i dyrektorem.

Marek Perepeczko – urodzony w 1942 roku w Warszawie, absolwent warszawskiej Szkoły Teatralnej, rozpoczął swoją karierę na scenie teatralnej, by wkrótce potem pojawić się na ekranie. Występował m.in. w filmach „Pan Wołodyjowski”, „Sara” oraz „13. posterunek”. Szczyt popularności przyniosła mu rola w serialu „Janosik”, która uczyniła go ikoną polskiego kina i telewizji. Zmarł w 2005 roku w swoim mieszkaniu w Częstochowie. Mimo upływu lat jego filmowe kreacje wciąż żyją w pamięci widzów.

Źródło: UM Częstochowy, fot. Grzegorz Skowronek/UM

W wieku 70 lat zmarł aktor Björn Andrésen, który jako 16-latek zagrał jedną z głównych ról w filmie "Śmierć w Wenecji". Młody Szwed stał się wówczas znany jako "najpiękniejszy chłopiec świata". Przysporzyło mu to problemów, co zostało ukazane w 2021 roku w filmie dokumentalnym pod takim właśnie tytułem. Piotr Kozłowski

Od momentu pojawienia się pierwszych telefonów komórkowych towarzyszy im jedno pytanie: czy są bezpieczne dla zdrowia? Wraz z rozwojem technologii i wprowadzeniem sieci 5G temat promieniowania i jego potencjalnego związku z rakiem powraca jak bumerang. Jednak przegląd badań naukowych jasno pokazuje – nie ma dowodów, by korzystanie z telefonów komórkowych zwiększało ryzyko zachorowania na nowotwory, zwłaszcza raka mózgu.

Czym jest promieniowanie z telefonu?

Telefony komórkowe działają dzięki falom radiowym, czyli niejonizującemu promieniowaniu elektromagnetycznemu. Oznacza to, że jego energia jest zbyt niska, by uszkadzać DNA czy wywoływać mutacje w komórkach. W przeciwieństwie do promieniowania rentgenowskiego czy gamma, fale radiowe – nawet w standardzie 5G (do ok. 80 GHz) – nie mają właściwości jonizujących.

Według National Cancer Institute (NCI) jedynym zauważalnym skutkiem biologicznym ekspozycji na fale radiowe jest niewielkie, lokalne podgrzanie tkanek w miejscu styku urządzenia z ciałem, np. w okolicach ucha. To zjawisko jest jednak tak słabe, że nie stanowi żadnego zagrożenia.

Czytaj także: „Polska język, genialna język”. Sztuczna inteligencja pokochała polszczyznę

Co pokazują badania naukowe?

Od ponad 30 lat prowadzone są badania obejmujące setki tysięcy użytkowników telefonów na całym świecie. Wyniki są jednoznaczne: nie zaobserwowano wzrostu zachorowań na raka mózgu czy inne nowotwory głowy w krajach, gdzie telefony są powszechnie używane.

W szeroko zakrojonym badaniu INTERPHONE, realizowanym przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) i Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem (IARC), nie wykazano istotnego związku między długoletnim korzystaniem z telefonu a występowaniem nowotworów. Niewielkie różnice zauważone w niektórych grupach mogły wynikać z błędów pomiarowych lub tzw. biasu pamięciowego uczestników.

Również U.S. Food and Drug Administration (FDA) potwierdza, że po trzech dekadach badań nie znaleziono wiarygodnych dowodów na szkodliwy wpływ promieniowania z telefonów na zdrowie. Podobne stanowisko zajmuje Centers for Disease Control and Prevention (CDC).

Skąd więc bierze się ten mit?

Lęk przed promieniowaniem ma długą historię. Dla wielu osób pojęcie „promieniowania elektromagnetycznego” brzmi groźnie – zwłaszcza, że mowa o czymś niewidzialnym, co znajduje się blisko naszej głowy. Internet i media społecznościowe dodatkowo wzmacniają te obawy, ponieważ proste i emocjonalne przekazy rozchodzą się szybciej niż rzetelne wyjaśnienia naukowe.

Nie pomaga też fakt, że nauka z reguły unika słowa „nigdy”. Dlatego w 2011 roku IARC sklasyfikowała promieniowanie radiowe jako „możliwie rakotwórcze dla człowieka” (grupa 2B) — czyli w tej samej kategorii, co np. kawa czy pikle. Oznacza to jedynie, że istnieje teoretyczna niepewność, ale brak jest solidnych dowodów na szkodliwość.

Czytaj także: Tajemnica Antarktydy rozwiązana. „Trafiliśmy na giganta”

Normy bezpieczeństwa i stanowisko Unii Europejskiej

Urządzenia dopuszczone do sprzedaży muszą spełniać surowe normy emisji promieniowania, ustalone z dużym marginesem bezpieczeństwa. FDA i inne agencje zdrowia publicznego nadal monitorują długofalowe skutki korzystania z telefonów, zwłaszcza w erze technologii 5G, ale obecnie nie ma podstaw do obaw.

Kwestia bezpieczeństwa promieniowania elektromagnetycznego znajduje się również w obszarze zainteresowania Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej. Unijne instytucje opierają swoje rekomendacje na wytycznych Międzynarodowej Komisji Ochrony przed Promieniowaniem Niejonizującym (ICNIRP) oraz na danych WHO.

W sprawozdaniu Parlamentu Europejskiego z 2021 roku dotyczącym „wpływu technologii 5G na zdrowie i środowisko” podkreślono, że dotychczasowe badania nie wykazały jednoznacznych dowodów na szkodliwy wpływ promieniowania z sieci komórkowych. Parlament wezwał jednak do dalszego monitorowania danych naukowych. Zapewnienia, że standardy bezpieczeństwa pozostaną zgodne z wytycznymi ICNIRP i WHO.

Fakty zamiast strachu

Po trzydziestu latach intensywnych badań nauka mówi jasno: korzystanie z telefonów komórkowych nie powoduje raka. Dostępne dowody nie wskazują na zwiększone ryzyko nowotworów mózgu ani innych tkanek głowy – podkreśla National Cancer Institute.

W rzeczywistości większym zagrożeniem niż promieniowanie z telefonów jest dezinformacja, która rozprzestrzenia się za ich pośrednictwem.

Czytaj także: Wiara w cuda a nauka. Odpowiedź znaleziono w mózgu

Ogławianie róż to jeden z podstawowych zabiegów, jakie wykonuje się w celu zapewnienia zdrowego, silnego wzrostu rośliny i dalszego obfitego kwitnienia. Jak prawidłowo ogławiać róże? Znajdź liść właściwy i tnij w poniżej opisany sposób. Do kiedy należy ogławiać róże? Felicja Mrzonka

Konwent odbędzie się w Warszawskim Domu Technika NOT przy ul. Czackiego 3/5. To jedno z najważniejszych wydarzeń w kraju poświęconych tematyce bezpieczeństwa ruchu drogowego, które co roku gromadzi przedstawicieli świata nauki, służb, administracji publicznej, prawników, edukatorów i ekspertów branżowych.

Tegoroczna edycja poświęcona będzie m.in. roli innowacji technologicznych, edukacji komunikacyjnej, mediacji w sprawach odszkodowawczych oraz projektowaniu bezpiecznej infrastruktury drogowej. Organizatorzy zaplanowali szereg paneli tematycznych z udziałem specjalistów z różnych dziedzin – od prawa i komunikacji społecznej po zdrowie i nowoczesne rozwiązania w transporcie.

Pierwszego dnia, 28 października, uczestnicy wysłuchają debat dotyczących m.in. mediacji w sprawach o odszkodowania po wypadkach drogowych, a także roli Policji i społecznego poczucia bezpieczeństwa na drogach. W części poświęconej edukacji zaprezentowane zostaną nowoczesne narzędzia wspierające naukę zasad ruchu drogowego wśród dzieci i młodzieży, w tym wykorzystanie technologii cyfrowych i sztucznej inteligencji. 

Uroczysta gala

Dzień zakończy uroczysta gala wręczenia statuetek: „Najbezpieczniejsze Województwo/Powiat/Miasto w Polsce 2024”, „Patron Bezpiecznych Dróg 2025” i „Zasłużony dla BRD”.

W programie artystycznym wezmą udział:

Izabela Kopeć – polska śpiewaczka, mezzosopranistka,

Agnes Violin Agnieszka Flis – wiolinistka „Diamentowe Skrzypce Elektryczne”,

Emilia „Chyża” Śliwińska – strażaczka, poetka,

Piotr Ciepał – polski projektant mody.

Galę poprowadzi polska aktorka Laura Łącz.

Drugi dzień konwentu

Drugi dzień konwentu, 29 października, skoncentruje się na tematach dotyczących infrastruktury, innowacji i zdrowia. Eksperci omówią m.in. projektowanie bezpiecznych dróg z perspektywy audytorów BRD, nowe technologie w zakresie zarządzania flotami pojazdów, aktywne przejścia dla pieszych oraz inicjatywy związane z eliminowaniem zagrożeń ze strony nietrzeźwych kierowców. Poruszony zostanie także aspekt zdrowia i psychologii w ruchu drogowym, w tym udzielania pierwszej pomocy i profilaktyki wypadków.

Czytaj też: 14-latek wjechał hulajnogą elektryczną do rzeki

Prezes Prawa i Sprawiedliwości, Jarosław Kaczyński, pobiera emeryturę w wysokości przeszło 11 tysięcy złotych, co znacząco przewyższa przeciętną emeryturę w Polsce, która obecnie wynosi 3 700 złotych. Oto oświadczenie majątkowe Jarosława Kaczyńskiego. Anna Kot

Każdego dnia publikujemy setki tekstów, nasza strona zmienia się bardzo dynamicznie. W tym miejscu zbieramy najważniejsze wiadomości dnia.

– Powinien zakończyć wojnę (na Ukrainie). Wojna, która miała trwać tydzień, wkrótce wejdzie w czwarty rok. To właśnie powinien robić, zamiast testować rakiety – powiedział Trump dziennikarzom na pokładzie Air Force One w drodze do Japonii.

Reakcja Trumpa dotyczyła niedzielnego komunikatu Kremla o pomyślnym teście rakiety Buriewiestnik, co w języku rosyjskim oznacza ptaka zwiastującego burzę. Putin określił ją jako „unikatową broń, której nikt inny na świecie nie posiada”. Według szefa rosyjskiego sztabu generalnego Walerija Gierasimowa, podczas ostatniej próby pocisk spędził w powietrzu około 15 godzin, pokonując dystans 14 tys. km, co – jak podkreślił – „nie jest granicą” jego możliwości.

Trump przekonany o sukcesie negocjacji z Chinami

Jednocześnie Trump wyraził duży optymizm w sprawie relacji z Pekinem. Zapowiedział, że Stany Zjednoczone i Chiny są na drodze do zawarcia przełomowej umowy handlowej. Prezydent, który w tym tygodniu ma spotkać się z przywódcą Chin Xi Jinpingiem, wyraził przekonanie o sukcesie negocjacji.

– Mam wielki szacunek dla prezydenta Xi i myślę, że wyjdziemy z tego z umową – stwierdził. Dodał, że ostateczne porozumienie w sprawie TikToka może zostać podpisane już w czwartek. Tego dnia ma odbyć się spotkanie przywódców dwóch największych gospodarek świata w kuluarach szczytu Wspólnoty Gospodarczej Azji i Pacyfiku (APEC). Oczekuje się, że dojdzie do sfinalizowania porozumienia handlowego.

Podczas tej samej rozmowy prezydent USA nie wykluczył przedłużenia swojej azjatyckiej podróży w celu spotkania z przywódcą Korei Północnej, Kim Dzong Unem. Trump oświadczył, że „bardzo chciałby” z nim porozmawiać, sygnalizując otwartość na kolejną rundę rozmów dyplomatycznych.

Trump w poniedziałek rozpoczął wizytę w Japonii. We wtorek spotka się z premier Sanae Takaichi. W środę uda się do Korei Płd., gdzie spotka się m.in. z prezydentem Li Dze Mjungiem.

Czytaj też: Chińskie bombowce w pobliżu Tajwanu. Pokaz siły przed spotkaniem Xi-Trump

"Nasilające się incydenty z wykorzystaniem balonów meteorologicznych, które wlatują w litewską przestrzeń powietrzną z Białorusi, stanowią atak hybrydowy" – oświadczyła premierka Litwy Inga Ruginiene. "W reakcji Litwa zamyka na czas nieokreślony naziemne przejścia graniczne z Białorusią" – dodała polityczka. Piotr Kozłowski

Zgodnie z amerykańskim planem pokojowym państwa arabskie i partnerzy międzynarodowi mieliby wysłać do Gazy siły stabilizacyjne, które będą wspierać palestyńskie służby bezpieczeństwa. Hamas ma się rozbroić i zrezygnować z władzy politycznej. Abdullah II zaznaczył jednak, że Jordania i Egipt są gotowe jedynie szkolić Palestyńczyków.

– Pokojowe utrzymanie porządku oznacza wsparcie, nie patrolowanie ulic z bronią – powiedział.

Król podkreślił, że jego kraj nie wyśle wojsk do Gazy, ponieważ „Jordania jest zbyt blisko politycznie tej sytuacji”. Ponad połowa mieszkańców kraju to osoby pochodzenia palestyńskiego.

„To, co widziałem, było szokujące”

Jordania uczestniczy w dostarczaniu pomocy humanitarnej do Gazy i ewakuacji chorych dzieci. Król Abdullah osobiście wziął udział w kilku misjach zrzutu pomocy.


– Zniszczenia, które widziałem, były szokujące. Jak świat może na to pozwalać, to niewyobrażalne – powiedział monarcha. Na prośbę króla Stany Zjednoczone pomogły w ewakuacji setek chorych dzieci z Gazy. 253 z nich trafiło do Jordanii, a ponad 5 tys. do innych krajów regionu.

Królowa Rania: „Świat zawiódł”

W wywiadzie dla BBC Panorama królowa Rania, pochodzenia palestyńskiego, ostro skrytykowała społeczność międzynarodową za bezczynność wobec wojny.

– Przez dwa lata świat patrzył, jak palestyńskie dzieci cierpią, i nic nie zrobił – powiedziała.

Jednocześnie pochwaliła prezydenta Trumpa za wysiłki na rzecz zawieszenia broni. – Był pierwszym prezydentem, który naprawdę wywarł presję na Izrael. Mam nadzieję, że pozostanie zaangażowany w ten proces – stwierdziła. Królowa Rania podkreśliła, że mimo ogromu cierpienia wciąż wierzy w możliwość współistnienia Izraelczyków i Palestyńczyków.

– Nadzieja nie jest naiwna. To jedyna droga, która nie zaprzecza człowieczeństwu – powiedziała.

Czytaj również: Rosyjski handel w tarapatach. Opóźnienia w dostawach żywności do sklepów

Imbir to nie tylko aromatyczna przyprawa o pikantnym smaku, ale również cenny dar natury o bogatych właściwościach zdrowotnych. Od wieków stosowany w medycynie naturalnej i kuchni wielu kultur, świeży imbir zyskuje coraz większą popularność w dzisiejszym świecie. Poznaj jego najważniejsze właściwości. Anna Kot

Droga od Los Angeles na światowe sceny

System Of A Down narodził się w 1994 roku w Los Angeles. Czterech muzyków o ormiańskich korzeniach – Serj Tankian, Daron Malakian, Shavo Odadjian i John Dolmayan (który zastąpił kontuzjowanego w 1997 roku pierwszego perkusistę Andy’ego Khachaturiana) – spotkało się, by stworzyć coś, co początkowo miało być eksperymentem, a z czasem stało się jednym z najważniejszych głosów metalu alternatywnego.

Ich wspólne pochodzenie i doświadczenia związane z życiem w ormiańskiej diasporze w USA odcisnęły silne piętno na twórczości – od charakterystycznych motywów muzycznych po zaangażowane politycznie i historycznie teksty.

Debiutancki album z 1998 roku pokazał światu, że mamy do czynienia z czymś wyjątkowym. Zespół łączył metalową agresję z nagłymi zmianami tempa, nieoczekiwanymi melodiami i elementami muzyki etnicznej. Prawdziwy przełom przyszedł jednak w 2001 roku wraz z płytą „Toxicity”.

To właśnie z niej pochodzą ikoniczne dziś „Chop Suey!”, „Aerials” czy tytułowe „Toxicity” – utwory, które na trwałe weszły do historii muzyki rockowej i wciąż są odtwarzane przez miliony ludzi.

Kolejne wydawnictwa tylko umocniły ich pozycję. „Steal This Album!” z 2002 roku, mimo że początkowo traktowany jako zbiór odrzutów, szybko został uznany za pełnoprawny i wartościowy album.

Z kolei dwupłytowy projekt z 2005 roku – Mezmerize i Hypnotize – udowodnił, że zespół potrafi połączyć komercyjny sukces z ambitnym i zaangażowanym przekazem.

Zawieszenie działalności – zespół w impasie

Mimo rosnącej popularności, już rok po wydaniu „Hypnotize” grupa ogłosiła zawieszenie działalności. Przyczyn było wiele. Najważniejszą z nich były różnice artystyczne pomiędzy Serj'em Tankianem i Daronem Malakianem.

Tankian, zafascynowany polityką i filozofią, chciał tworzyć muzykę ambitną i pełną społecznych treści. Malakian natomiast pragnął większej swobody twórczej, eksperymentów i mocniejszego brzmienia. Te rozbieżności sprawiły, że wspólna praca nad kolejnym albumem stawała się coraz trudniejsza. Do tego dochodziło zmęczenie wieloletnimi trasami koncertowymi i presja wytwórni, która oczekiwała kolejnych hitów.

W rezultacie muzycy postanowili się rozstać, choć nigdy oficjalnie nie ogłosili rozwiązania zespołu.

Od tamtej pory System Of A Down powraca jedynie okazjonalnie – na festiwale, trasy koncertowe lub specjalne wydarzenia. Jedynym nowym materiałem, jaki nagrali, były dwie piosenki z 2020 roku, wydane w geście solidarności z Armenią w obliczu wojny o Górski Karabach.

CZYTAJ TEŻ: „Sending You Light”. Zalewski i Organek wystąpią na koncercie dla Gazy

Solowe ścieżki po zawieszeniu działalności

Rozpad działalności zespołu na długie lata nie oznaczał końca artystycznych ambicji jego członków. Serj Tankian rozpoczął solową karierę, której owocem były takie albumy jak „Elect the Dead”, „Imperfect Harmonies” czy „Harakiri”. Jego muzyka, znacznie bardziej eklektyczna niż w SOAD, łączy rock z elektroniką, jazzem i muzyką symfoniczną.

Tankian zaangażował się również w komponowanie muzyki filmowej, a poza sceną dał się poznać jako aktywista polityczny walczący o prawa człowieka i uznanie ludobójstwa Ormian.

Daron Malakian z kolei skupił się na projekcie Scars on Broadway, w którym mógł w pełni realizować swoją wizję muzyczną. Albumy „Scars on Broadway” z 2008 roku i „Dictator” z 2018 roku przypominały brzmieniem SOAD, ale dawały Malakianowi większą swobodę i możliwość eksperymentowania. Z kolei krążek „Addicted to the Violence” to już inny klimat, który mocno pokazuje, że grupa Malakiana idzie własną scieżką.

Shavo Odadjian obrał bardziej różnorodną drogę. Zajął się reżyserią teledysków, tworzył projekty zahaczające o hip-hop i elektronikę, w tym AcHoZeN we współpracy z legendą Wu-Tang Clanu, RZA. Obecnie prowadzi swój projekt pod nazwą Seven Hours After Violet.

John Dolmayan natomiast dołączył do Scars on Broadway, z którym nagrał tylko jeden album. Później powołał do życia projekt These Grey Men, w którym nagrywał alternatywne covery znanych utworów. Obecnie zajmuje się także prowadzeniem swojego sklepu z komiksami.

Zespół, który nie unikał kontrowersji

System Of A Down od zawsze był formacją, która mówiła rzeczy wprost, bez owijania w bawełnę. Krytykowali wojnę w Iraku i politykę George’a W. Busha w utworze „B.Y.O.B.”, piętnowali konsumpcjonizm, przemoc i manipulację medialną. Ich teksty często wzbudzały kontrowersje.

Najbardziej znanym przykładem jest „Chop Suey!”, które po zamachach 11 września zostało tymczasowo zakazane w wielu rozgłośniach radiowych ze względu na odniesienia do samobójstwa.

Paradoksalnie to właśnie te kontrowersje przysporzyły im jeszcze większej popularności, a także uczyniły ich głosem sprzeciwu wobec niesprawiedliwości i absurdu współczesnego świata.

Dlaczego SOAD wciąż są tak popularni?

Zastanawiające jest, dlaczego zespół, który od 2005 roku nie wydał pełnoprawnego albumu, nadal przyciąga tak ogromną publiczność. Odpowiedź tkwi w kilku elementach.

Po pierwsze – unikalny styl. Nie ma innej grupy, która brzmiałaby jak System Of A Down. Nagłe zmiany tempa, mieszanka agresji i melodii oraz nietypowe wokale Tankiana i Malakiana czynią ich muzykę niepowtarzalną.

Po drugie – ponadczasowość utworów. „Toxicity” czy „Aerials” nie zestarzały się ani trochę, a dzięki internetowi trafiają do kolejnych pokoleń.

Po trzecie – przesłanie. Ich teksty, nasycone polityką, społeczną krytyką i filozofią, wciąż są aktualne, a czasem nawet bardziej zrozumiałe dziś niż dwie dekady temu.

Nie można też pominąć czynnika legendy. Brak nowych albumów sprawia, że każdy koncert staje się wyjątkowym wydarzeniem, a sama grupa funkcjonuje w świadomości fanów jako zespół „zawieszony w czasie”.

Do tego dochodzi ogromna siła mediów społecznościowych – „Chop Suey!” stało się hitem na TikToku, a młodzi słuchacze odkrywają twórczość zespołu jakby była czymś zupełnie nowym.

System Of A Down to nie tylko zespół muzyczny, ale także zjawisko kulturowe. Choć od blisko dwóch dekad nie nagrali nowej płyty, ich utwory nie przestały być słuchane, a przesłanie nie utraciło mocy.

Historia SOAD dowodzi, że czasem wystarczy kilka albumów, by zapisać się w historii muzyki na zawsze. Dziś są legendą, która wciąż żyje – na koncertach, w internecie, w świadomości fanów i w emocjach, jakie wywołuje ich twórczość.

Już 18 i 19 lipca 2026 roku, będzie można zobaczyć SOAD na żywo, grupa pojawi się na PGE Narodowym w Warszawie. Z pewnością, będzie to idealna okazja, by usłyszeć największe hity czwórki Ormian z Los Angeles.

CZYTAJ TEŻ: Geniusz, który odszedł zbyt wcześnie. Jego śmierć wciąż budzi emocje