Wchodzisz i wiesz

SpaceX planuje misję Crew-12 na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS). Rakieta wystartuje najwcześniej 15 lutego 2026 roku. Założono, że rakieta nośna zabierze czworo członków załogi: dwóch astronautów NASA, astronautkę Europejskiej Agencji Kosmicznej Sophie Adenot oraz kosmonautę Roskosmosu (rosyjskiej agencji kosmicznej) Olega Artemjewa.

Lot zapewne się opóźni ze względu na wykluczenie rosyjskiego kosmonauty. Według portalu The Insider, mężczyzna został przyłapany na fotografowaniu i zbieraniu poufnych dokumentów z ośrodka szkoleniowego SpaceX w Hawthorne w Kalifornii. Miał także fotografować sprzęt, między innymi silniki rakiety.

W sprawie wszczęto zostało międzynarodowe dochodzenie. Nie jest jeszcze jasne jakie motywy miał mężczyzna ani czy działał z czyjejś inspiracji.

Roskosmos ogłosił zmianę kosmonauty na 44-letniego Andrieja Fediajewa.

Zobacz też: Polski satelita wojskowy nie poleciał w kosmos. Start przełożony

3 grudnia 2025 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał skargę konstytucyjną dotyczącą wznowienia postępowania cywilnego wskutek wyroku zakresowego Trybunału Konstytucyjnego.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:

1. Art. 399 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2024 r. poz. 1568, ze zm.) w zakresie, w jakim wyłącza wniesienie skargi o wznowienie postępowania na podstawie art. 4011 tej ustawy odnośnie do postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 190 ust. 4 i art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Art. 4011 ustawy – Kodeks postępowania cywilnego w zakresie, w jakim nie stanowi podstawy do wznowienia postępowania w przypadku wydania przez Trybunał Konstytucyjny wyroku orzekającego o niezgodności z Konstytucją określonego znaczenia aktu normatywnego, jest niezgodny z art. 190 ust. 4 Konstytucji.

W pozostałym zakresie Trybunał  umorzył postępowanie.

Orzeczenie zapadło większością głosów.

Zdanie odrębne do wyroku złożył sędzia TK Michał Warciński.

STAN FAKTYCZNY SPRAWY

W dniu 23 maja 2013 r. skarżący zawarł wraz z innymi wspólnikami porozumienie o wystąpieniu ze spółki jawnej (dalej: spółka). Zgodnie z porozumieniem wspólników skarżący wystąpił ze spółki z dniem 1 czerwca 2013 r. Zmiany danych uwidocznionych w Krajowym Rejestrze Sądowym dokonano wpisem z dnia 5 lipca 2013 r..

W dniu 19 stycznia 2015 r. przeciwko spółce został wniesiony pozew o zapłatę.

Wyrokiem z 13 sierpnia 2015 r. sąd okręgowy zasądził od spółki na rzecz powoda dochodzoną w pozwie kwotę.

Postanowieniem z 29 sierpnia 2016 r. sąd okręgowy nadał klauzulę wykonalności swojemu wyrokowi z 13 sierpnia 2015 r. odnośnie do wspólnika spółki w całości oraz odnośnie do skarżącego w zakresie kwoty należności głównej. Zasądził także solidarnie od wspólnika spółki i skarżącego na rzecz powoda koszty postępowania.

Pismem z 4 października 2016 r. komornik sądowy zawiadomił skarżącego o wszczęciu postępowania egzekucyjnego.

Postanowieniem z 17 stycznia 2017 r. sąd apelacyjny oddalił zażalenie skarżącego i wspólnika spółki na postanowienie sądu okręgowego o nadaniu klauzuli wykonalności z 29 sierpnia 2016 r. i zasądził od skarżącego oraz wspólnika spółki solidarnie na rzecz powoda koszty postępowania.

Wyrokiem z 3 października 2017 r., sygn. SK 31/15 (OTK ZU A/2017, poz. 62) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że „[a]rt. 7781 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 1822, ze zm.) w zakresie, w jakim dopuszcza nadanie przez sąd tytułowi egzekucyjnemu, wydanemu przeciwko spółce jawnej, klauzuli wykonalności przeciwko byłemu wspólnikowi tej spółki, niebędącemu już wspólnikiem w chwili wszczęcia postępowania w sprawie, w której wydany został tytuł egzekucyjny przeciwko spółce jawnej, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”.

W dniu 2 stycznia 2018 r. skarżący wniósł skargę o wznowienie postępowania zakończonego postanowieniem sądu apelacyjnego z 17 stycznia 2017 r. 

Postanowieniem z 12 lutego 2018 r. sąd apelacyjny odrzucił skargę skarżącego o wznowienie postępowania zakończonego postanowieniem z 17 stycznia 2017 r. 

W uzasadnieniu postanowienia sąd wskazał, że postępowanie o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu ma charakter pomocniczy – nie zmierza bowiem do merytorycznego rozstrzygnięcia – natomiast w świetle art. 399 § 1 i 2 k.p.c. skarga o wznowienie postępowania nie może być wniesiona od prawomocnych postanowień kończących postępowanie pomocnicze. Ponadto sąd apelacyjny wskazał, że w świetle uchwały składu siedmiu sędziów SN z 17 grudnia 2009 r., sygn. akt III PZP 2/09 (OSNC 2010, nr 7-8, poz. 97), mającej moc zasady prawnej, orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego stwierdzające w sentencji niezgodność z Konstytucją określonej wykładni aktu normatywnego, które nie powoduje utraty mocy obowiązującej przepisu, nie stanowi podstawy do wznowienia postępowania przewidzianej w art. 4011 k.p.c. Tym samym sąd uznał, że okoliczności wskazane przez skarżącego nie wypełniają dyspozycji art. 4011 k.p.c. i nie mogą stanowić podstawy do wznowienia postępowania.

Postanowieniem z 23 marca 2018 r. sąd apelacyjny odrzucił zażalenie skarżącego na postanowienie tego sądu z 12 lutego 2018 r.

ISTOTA ZARZUTÓW SKARGI KONSTYTUCYJNEJ

Skarżący podniósł w szczególności, że został pozbawiony możliwości realizacji prawa podmiotowego wywodzonego z art. 190 ust. 4 Konstytucji w sposób arbitralny. Uniemożliwienie realizacji prawa do wznowienia postępowania, mimo orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny o niezgodności z Konstytucją aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie, nie znajduje w jego ocenie uzasadnienia w świetle wartości konstytucyjnych. Skarżący podniósł również, że doszło wobec niego do naruszenia konstytucyjnego prawa do dostępu do niezależnego, bezstronnego i niezawisłego sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji) poprzez brak możliwości uruchomienia odpowiednio ukształtowanej procedury sądowej, zgodnej z wymaganiami sprawiedliwości i jawności oraz prawa do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia w zakresie wznowienia postępowania po stwierdzeniu niezgodności z Konstytucją normy stanowiącej podstawę nadania przeciwko skarżącemu, jako byłemu wspólnikowi spółki jawnej, klauzuli wykonalności.

OCENA KONSTYTUCYJNOŚCI ART. 399 § 2 K.P.C.

W swoim orzecznictwie Trybunał Konstytucyjny konsekwentnie uznaje, że nadanie klauzuli wykonalności jest aktem sądowym, w którym sąd stwierdza, iż tytuł egzekucyjny przedstawiony przez wierzyciela nadaje się do wykonania i prowadzenie egzekucji przeciwko dłużnikowi jest dopuszczalne oraz że orzeczenie to podlega wykonaniu jako prawomocne lub natychmiast wykonalne. Nie budzi więc wątpliwości, że postanowienie sądu o nadaniu klauzuli wykonalności ma charakter orzeczenia sądowego – jest realizacją funkcji jurysdykcyjnej, a nie administracyjnej. Tym samym postępowanie związane z nadaniem tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności ma charakter autonomiczny zarówno w stosunku do postępowania rozpoznawczego, jak i do właściwego postępowania egzekucyjnego, którego celem jest przymusowe wyegzekwowanie świadczenia. Także Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu w wyroku z 4 kwietnia 2000 r. w sprawie Dewicka przeciwko Polsce uznał, że „zakończenie fazy głównej postępowania nie zawsze oznacza rozstrzygnięcie o prawie cywilnym w rozumieniu tego przepisu. Decyduje o tym moment, w którym dochodzone prawo staje się rzeczywiście skuteczne, a więc kiedy roszczenie cywilne jest ostatecznie zaspokojone. W sprawach takich jak ta, gdy strona cywilna musi wszcząć odrębne postępowanie egzekucyjne, należy uważać je za drugie stadium postępowania co do meritum i w rezultacie jego integralną część”.

Mając powyższe na uwadze, Trybunał stwierdził, że konstytucyjne prawo do sądu obejmuje zarówno prawo do wymiaru sprawiedliwości, czyli merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawach z zakresu praw jednostki, jak i – co należy podkreślić – prawo do sądowej kontroli aktów (czynności albo ich braku), które godzą w konstytucyjne prawa i wolności jednostki.

Zakres dopuszczalnych ograniczeń prawa do sądu wyznacza ponadto art. 77 ust. 2 Konstytucji. Jego znaczenie polega na wyłączeniu możliwości zamknięcia przez ustawę drogi sądowej w zakresie dochodzenia przez jednostkę jej konstytucyjnych wolności lub praw – chodzi tu zarówno o literalne brzmienie przepisu zawierającego taką normę, jak i o normę wyprowadzoną wskutek wykładni odnośnego przepisu w orzecznictwie sądowym.

Jak trafnie zwrócił uwagę Trybunał w wyroku z 3 lipca 2019 r., sygn. SK 14/18 (OTK ZU A/2019, poz. 35), postępowanie klauzulowe pozostaje w bardzo silnym związku z postępowaniem rozpoznawczym. Chodzi w nim bowiem o zapewnienie efektywności ochrony prawnej w zakresie oznaczonym w rozstrzygnięciu merytorycznym; podstawę egzekucji stanowi tytuł wykonawczy, tj. tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Co do zasady uzyskanie przez wierzyciela tytułu egzekucyjnego poprzedza jednak postępowanie rozpoznawcze, w którym sąd rozstrzygnął wiążąco spór między stronami. Przed uruchomieniem egzekucji tytułowi egzekucyjnemu musi dodatkowo zostać nadana klauzula wykonalności (art. 776 i n. k.p.c.), stanowiąca zezwolenie na zastosowanie przymusu państwowego w celu jego wyegzekwowania. W postępowaniu klauzulowym sąd stwierdza, że tytuł egzekucyjny nadaje się do wykonania, prowadzenie egzekucji przeciwko dłużnikowi jest dopuszczalne, a samo orzeczenie jest prawomocne lub natychmiast wykonalne. Nadanie klauzuli wykonalności następuje postanowieniem, na które przysługuje zażalenie. 

W kontekście powyższego Trybunał stwierdził, że postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności jest rozstrzygnięciem dotyczącym położenia prawnego jednostki, a zatem jest rozstrzygnięciem o jej prawach, wolnościach lub obowiązkach. To zaś implikuje uznanie, że zaskarżony art. 399 § 2 k.p.c. nie wyłącza wprost możliwości złożenia skargi o wznowienie postępowania klauzulowego. Jednakże wariant interpretacyjny (przyjęty przez sąd wobec skarżącego) pozbawia jednostkę prawa do uruchomienia w tym zakresie owego specjalnego postępowania sądowego, które stanowi implementację regulacji konstytucyjnej. Zamknięcie drogi do sądu polega tu na tym, że jednostka nie może dochodzić przed sądem obrony swych praw podmiotowych, tj. nie może „wymusić” innymi środkami prawnymi (z racji ich braku w k.p.c.) na sądzie prowadzącym postępowanie klauzulowe zrewidowania postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności przeciw niej, podczas gdy – wskutek wyroku negatoryjnego Trybunału Konstytucyjnego – odpadła podstawa prawna do wydania takiego rozstrzygnięcia.

W tym stanie rzeczy – w ocenie Trybunału Konstytucyjnego – aby prawo do wznowienia postępowania, o którym mowa w art. 190 ust. 4 Konstytucji, nie miało charakteru wyłącznie „fasadowego”, jednostka musi dysponować odpowiednimi środkami prawnymi, które – w razie ziszczenia się przesłanki wskazane w przywołanym przepisie ustawy zasadniczej – będzie mogła wykorzystać w celu obrony swoich praw w związku z odnośnym wyrokiem negatoryjnym Trybunału.

Trybunał przypomniał, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sądowokonstytucyjnym niedopuszczalne jest zamknięcie drogi do sądu, gdy w grę wchodzi ewentualne naruszenie konstytucyjnie chronionych wolności lub praw. Z taką sytuacją mamy zaś do czynienia w niniejszej sprawie, kiedy to skarżący nie miał skutecznej możliwości ochrony swoich praw majątkowych (tj. wznowienia postępowania klauzulowego w celu uchylenia nadanej przeciwko niemu klauzuli wykonalności w związku z wyrokiem TK z 3 października 2017 r., sygn. SK 31/15), albowiem sąd – wbrew literalnemu brzmieniu art. 399 § 2 k.p.c. – odmówił udzielenia skarżącemu ochrony w postaci rozpoznania skargi o wznowienie postępowania klauzulowego.

Obowiązująca Konstytucja wprowadza domniemanie drogi sądowej, wobec czego wszelkie ograniczenia sądowej ochrony interesów jednostki wynikać muszą z przepisów ustawy zasadniczej i są dopuszczalne w absolutnie niezbędnym zakresie, jeżeli urzeczywistnienie wartości konstytucyjnej kolidującej z prawem do sądu nie jest możliwe w inny sposób. W tym miejscu należy podkreślić, że ograniczenia prawa do sądu nie tylko muszą spełniać warunki wskazane w art. 31 ust. 3 Konstytucji, lecz także uwzględniać treść art. 77 ust. 2 Konstytucji. Przedmiot postępowania wywołanego skargą o wznowienie postępowania klauzulowego ma charakter „sprawy” w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji, a przez to wykładnia art. 399 § 2 k.p.c., która wyłączałaby wznowienie postępowania klauzulowego na zasadzie art. 190 ust. 4 Konstytucji, będzie podważać konstytucyjne prawo do sądu i stać w sprzeczności z konstytucyjnym zakazem zamykania drogi sądowej. Podstawowym prawem jednostki jest bowiem możliwość weryfikacji wydanych wobec niej orzeczeń przez niezależny i niezawisły sąd w razie wyeliminowania z obrotu prawnego podstawy prawnej ich wydania. Brak jest zaś konstytucyjnych wartości, które uzasadniałyby na gruncie k.p.c. in toto osłabienie pozycji prawnoprocesowej strony postępowania cywilnego w postaci zamknięcia jej drogi sądowej w zakresie ochrony jej prawa do wznowienia postępowania na podstawie wyroku negatoryjnego Trybunału Konstytucyjnego (in casu: nadania klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu przeciwko byłemu wspólnikowi spółki jawnej, niebędącemu już wspólnikiem w chwili wszczęcia postępowania w sprawie, w której wydany został tytuł egzekucyjny przeciwko spółce jawnej).

Wziąwszy pod uwagę powyższe ustalenia, Trybunał uznał, że art. 399 § 2 k.p.c. w zakresie, w jakim wyłącza wniesienie skargi o wznowienie postępowania na podstawie art. 4011 k.p.c. odnośnie do postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 190 ust. 4 i art. 77 ust. 2 Konstytucji.

OCENA KONSTYTUCYJNOŚCI ART. 4011 K.P.C.

Trybunał zwrócił uwagę, że art. 190 ust. 4 Konstytucji wskazuje na wyraźną wolę ustrojodawcy, aby sprawa już rozwiązana (rozstrzygnięta) na podstawie przepisu niezgodnego z Konstytucją, była poprawnie załatwiona, i to bez wykorzystania niezgodnego z Konstytucją przepisu. Istnieje bowiem prawo do kwestionowania rozstrzygnięć ukształtowanych na podstawie niezgodnych z Konstytucją przepisów przed wydaniem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, stwierdzającego taką okoliczność. 

Wola ustrojodawcy wyraźnie w art. 190 ust. 4 Konstytucji wskazuje, że nie tylko jest dopuszczalne rozpatrzenie sprawy w nowym stanie prawnym ukształtowanym w następstwie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, ale że możliwość taka jest ujęta jako podmiotowe, konstytucyjne prawo uprawnionego do ponownego rozpoznania sprawy. Brak jest zatem jakichkolwiek podstaw, aby spod działania art. 190 ust. 4 wyłączać en bloc jakiekolwiek sytuacje, odnoszące się do wyłączenia działania tych przepisów w zależności od tego, jakich działów prawa czy przedmiotu dotyczą. Nie ma więc w szczególności podstaw do tezy, że przepisy procedury czy przepisy o kosztach, na wypadek stwierdzenia ich niezgodności z Konstytucją – nie dają prawa do wznowienia postępowania. Unormowane w art. 190 ust. 4 Konstytucji prawo do ponownego rozpoznania sprawy ma odmienny charakter niż „zwykłe wznowienie”, które następuje z uwagi na nieuwzględnienie przez sąd okoliczności już istniejącej w momencie orzekania. Wznowienie, o którym mówi art. 190 ust. 4 Konstytucji następuje wtedy, gdy orzeczenie o niezgodności z Konstytucją następuje po wydaniu orzeczenia. Przepis ten rodzi konstytucyjne prawo – jeżeli rozstrzygnięcie oparto o przepis, co do którego w formalny sposób stwierdzono niezgodność z Konstytucją – zapewniające, aby ostateczny skutek wymierzenia sprawiedliwości był zgodny z Konstytucją, poprzez zastosowanie mechanizmu ukształtowanego w tym przepisie oraz w ustawach zwykłych, określających procedury: karną, cywilną, administracyjno-sądową i sądową.

Prawo podmiotowe jednostek do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania wskutek orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, ma charakter autonomiczny. Prawo to bowiem przyznaje Konstytucja w art. 190 ust. 4 i jego ograniczenie dopuszczalne jest tylko w wyjątkowych sytuacjach – wyłącznie po spełnieniu wymagań określonych w Konstytucji.

Na gruncie procedury cywilnej art. 40l1 k.p.c. jest jednym z instrumentów mogących służyć realizacji prawa podmiotowego określonego w art. 190 ust. 4 Konstytucji. Skoro zatem przepis ten w założeniu ustawodawcy służyć ma realizacji wolności i praw konstytucyjnych – jako wykreowane do tego narzędzie wzruszania orzeczeń sądowych – to nie może ten właśnie przepis, jako przepis ustawy zwykłej, ograniczać przepisu konstytucyjnego. Trybunał Konstytucyjny stwierdza jednak, że do takiego niezgodnego z Konstytucją skutku w postaci ograniczenia wolności i praw konstytucyjnych doszło poprzez nadanie art. 4011 k.p.c. uchwałą składu siedmiu Sądu Najwyższego w sprawie III PZP 2/09 określonego rozumienia w utrwalonej praktyce sądowej.

Trybunał przypomniał, że w swoim orzecznictwie wyjaśniał już relację, jaka zachodzi pomiędzy art. 190 ust. 4 Konstytucji a art. 4011 k.p.c. (zob. wyrok z 2 marca 2004 r. sygn. SK 53/03, OTK ZU 3A/2004, poz. 16) i uznał, że ustalenia te zachowują aktualność również na tle niniejszej sprawy. Kwestionowane w skardze konstytucyjnej rozumienie art. 4011 k.p.c. oparte jest na nieprawidłowym założeniu. Po pierwsze – dlatego, że dopuszcza możliwość wykładni zasady konstytucyjnej poprzez treść regulacji ustawy zwykłej (k.p.c.), co przeczy hierarchii źródeł prawa. Po drugie – pogląd ten pomija fakt, że Konstytucja formułuje cele, które muszą być osiągnięte w systemie prawa i obrocie prawnym, natomiast zadaniem systemu prawnego uformowanego przez akty legislacyjne i praktykę ich stosowania jest – zgodnie ze wskazaniem wynikającym w tym wypadku z reguły éffet utile – zakaz traktowania per non est norm konstytucyjnych (czy ich fragmentów), z uwagi na ograniczającą wykładnię przepisu ustawy zwykłej, jej braki lub luki.

Limitowanie możliwości skorzystania z prawa do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia poprzez utrwaloną przez Sąd Najwyższy wykładnię art. 4011 k.p.c. jest ograniczeniem prawa podmiotowego, wyznaczonego przez art. 190 ust. 4 Konstytucji, nie znajdującym uzasadnienia.

Wziąwszy pod uwagę powyższe ustalenia, Trybunał uznał, że art. 4011 ustawy – Kodeks postępowania cywilnego w zakresie, w jakim nie stanowi podstawy do wznowienia postępowania w przypadku wydania przez Trybunał Konstytucyjny wyroku orzekającego o niezgodności z Konstytucją określonego znaczenia aktu normatywnego, jest niezgodny z art. 190 ust. 4 Konstytucji.

SKUTEK WYROKU

Skutkiem wyroku Trybunału nie jest utrata mocy obowiązującej przez art. 399 § 2 oraz art. 4011 k.p.c., a tylko wyeliminowanie zakresów tych przepisów, które zostały wskazane w sentencji orzeczenia Trybunału jako niekonstytucyjne. Tym samym niedopuszczalne w świetle Konstytucji są normy prawne, które wyłączają: wniesienie skargi o wznowienie postępowania na podstawie art. 4011 k.p.c. odnośnie do postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu, jak też wznowienie postępowania na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego, w którym orzeczono o niezgodności z wzorcem kontroli części przepisu lub jego określonego rozumienia.

W odniesieniu do skarżącego wydany wyrok stanowi podstawę do wznowienia postępowania w przedmiocie wznowienia postępowania klauzulowego, stosownie do art. 190 ust. 4 Konstytucji.

Pełny skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: prezes TK Bogdan Święczkowski - przewodniczący, sędzia TK Michał Warciński - I sprawozdawca, sędzia TK Andrzej Zielonacki - II sprawozdawca.

Mowa o 90 mld euro, co miałoby pokryć dwie trzecie potrzeb Ukrainy na kolejne dwa lata.  

Odnosząc się do obaw Belgii, że propozycja uniemożliwi negocjacje w sprawie zakończenia wojny w Ukrainie, szefowa Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen oceniła, że pożyczka reparacyjna wzmocni pozycję Kijowa w tych rozmowach.

– Przesłanie dla Rosji jest takie, że pożyczka reparacyjna, czy zaciągnięcie pożyczki przez UE – jedno z dwóch rozwiązań (zaproponowanych w środę przez KE – red.) – zwiększa koszty wojny dla Rosji i zachęca Rosję do przystąpienia do stołu negocjacyjnego, aby w końcu znaleźć pokój – przekonywała.

Pytana, czy KE uzgodniła tę propozycję ze Stanami Zjednoczonymi, które w negocjacjach pokojowych miały forsować alternatywne wykorzystanie rosyjskich aktywów, von der Leyen powiedziała, że rozmawiała na ten temat z sekretarzem skarbu USA Scottem Bessentem.

Czytaj też: Putin grozi Europie. „Rosja jest gotowa już teraz”

– Zostało to przyjęte pozytywnie – odparła. Jak dodała, poinformowała o tym również inne kraje, które przechowują zamrożone rosyjskie aktywa. – Nasza konstrukcja prawna zachęca innych do przyłączenia się – podkreśliła von der Leyen.

Według niej propozycja prawna w sprawie użycia zamrożonych aktywów Rosji dla wsparcia Ukrainy nie wymaga jednomyślności, a jedynie większości kwalifikowanej wśród krajów UE.  

Alternatywą, z którą w środę wyszła KE, ma być zaciągnięcie długu przez państwa UE. Dług ten byłby zabezpieczony unijnym budżetem. Wprowadzenie tego rozwiązania wymagałoby jednomyślności 27 stolic.

„Rada postanowiła obniżyć stopy procentowe NBP o 0,25 pkt proc. do poziomu: stopa referencyjna 4 proc. w skali rocznej; stopa lombardowa 4,50 proc. w skali rocznej; stopa depozytowa 3,50 proc. w skali rocznej; stopa redyskontowa weksli 4,05 proc. w skali rocznej; stopa dyskontowa weksli 4,10 proc. w skali rocznej ”– poinformował bank centralny.

NBP dodał, że obniżki stóp wejdą w życie w czwartek, 4 grudnia.

Była to szósta obniżka stóp procentowych w tym roku. Od początku roku stopy banku centralnego spadły łącznie o 1,75 pkt proc. Główna stopa procentowa NBP, stopa referencyjna, została obniżona z 5,75 proc. do 4 proc. 

Zobacz też: Dobra informacja dla kredytobiorców. Raty kredytów w dół

Airbus powiadomił, że kontrole poszycia w przedniej części samolotów dotyczą ograniczonej liczby maszyn typu A320. Zastrzegł, że nie oznaczają one, iż problemy dotyczą wszystkich z nich.

Agencja Reutera poinformowała, że łączna liczba samolotów wymagających zbadania wynosi 628, zaś 168 spośród nich jest użytkowanych.

Wykryto również, że w niektórych panelach w części tylnej występuje podobny problem, ale nie dotyczy to żadnych maszyn, które są obecnie użytkowane.

W minionym tygodniu Airbus poinformował, że zlecił zmianę oprogramowania w ponad połowie światowej floty maszyn typu A320, czyli w około 6 tys. samolotów. Powodem był incydent, który ujawnił negatywne oddziaływanie promieniowania słonecznego na dane mające kluczowe znaczenie dla układu sterowania lotem.

Według informacji z poniedziałku, tylko mniej niż 100 samolotów typu A320 pozostaje wyłączonych z lotów ze względu na problem z oprogramowaniem. Aktualizacja trwa od 2 do 3 godzin.

Zobacz też: Airbusy A320 uziemione i do poprawki. Winne... promieniowanie słoneczne

Rozporządzenie o usługach płatniczych (Payment Services Regulation – PSR) dąży do ujednolicenia zasad świadczenia usług płatniczych w całej Unii i do wzmocnienia ochrony przed oszustwami, obejmując banki, instytucje płatnicze, operatorów pocztowych, dostawców usług technicznych oraz – w określonych przypadkach – operatorów platform internetowych i dostawców usług łączności elektronicznej.

Z kolei trzecia dyrektywa o usługach płatniczych (PSD3) koncentruje się na zapewnieniu uczciwej konkurencji między dostawcami usług płatniczych oraz na poprawie dostępu do gotówki, zwłaszcza na obszarach słabiej zaludnionych.

Jeżeli dostawca usług płatniczych (PSP) nie wdroży właściwych zabezpieczeń antyfraudowych, będzie zobowiązany do pokrycia strat swoich klientów. PSP będą musiały upewnić się, że nazwa odbiorcy i jego unikalny identyfikator są zgodne. Jeśli wystąpi niezgodność – transakcja ma zostać odrzucona, a płacący poinformowany.

Czytaj także: Nowe regulacje dla rynku kryptowalut. Surowsze kary i większy nadzór KNF

Nowe przepisy wymagają również stosowania silnego uwierzytelniania klienta oraz przeprowadzania oceny ryzyka każdej transakcji. Europosłowie dopilnowali dodatkowo, aby dostawcy usług oferowali limity wydatków i mechanizmy blokowania transakcji, które mogą zmniejszyć ryzyko nadużyć.

W przypadku, gdy oszust rozpocznie lub zmieni płatność, będzie ona traktowana jako transakcja nieautoryzowana, a pełna odpowiedzialność finansowa spadnie na PSP. Ponadto odbierający PSP będzie musiał zamrozić płatność, jeśli uzna ją za podejrzaną.

Aby zabezpieczyć klientów przed powszechnym oszustwem polegającym na podszywaniu się pod pracownika banku lub PSP, dostawca usług będzie musiał w całości zwrócić klientowi środki, o ile ten zgłosi sprawę policji i poinformuje swojego dostawcę usług.

Czytaj także: „Oszustwo na wielką skalę”. Klienci Cinkciarza odzyskają pieniądze?

Platformy internetowe będą odpowiedzialne wobec PSP za szkody, jeśli nie usuną treści wskazanych jako oszukańcze. To rozwiązanie uzupełnia przepisy Aktu o usługach cyfrowych (DSA).

Reklamodawcy usług finansowych będą musieli wykazać dużym platformom internetowym oraz wyszukiwarkom, że są prawnie uprawnieni do oferowania takich usług w danym kraju, lub że reklamują je w imieniu podmiotu, który ma takie uprawnienia.

Posłowie zagwarantowali, że klienci będą mieli dostęp nie tylko do chatbotów, lecz także do realnego personelu wsparcia.

Przed zatwierdzeniem płatności klienci powinni otrzymać jasne informacje o wszystkich opłatach, w tym o kosztach przewalutowania czy stałych opłatach za wypłatę gotówki z bankomatu – niezależnie od tego, kto nim zarządza.

Aby poprawić dostępność gotówki – zwłaszcza na terenach wiejskich lub oddalonych – sklepy detaliczne będą mogły oferować wypłaty gotówki do 150 euro, ale nie mniej niż 100 euro, bez konieczności dokonywania zakupu.

Czytaj także: Atak na klientów ogólnopolskiego banku. Pieniądze znikają z kont

Negocjatorzy zdecydowali o ograniczeniu przeszkód dla rozwoju tzw. otwartego bankowania (open banking), obejmującego usługi inicjowania płatności oraz dostępu do informacji o rachunkach.

Zakaz dyskryminacji ze strony banków

Instytucje prowadzące rachunki (ASPSP), zazwyczaj banki, nie będą mogły dyskryminować uprawnionych dostawców usług otwartego bankowania. Lista przeszkód w dostępie do danych została wyraźnie określona w przepisach.

Panel kontroli danych dla użytkowników

Użytkownicy otrzymają dashboard, dzięki któremu będą mogli z łatwością zarządzać zgodami na dostęp do swoich danych.

Wymogi dla producentów urządzeń i dostawców usług elektronicznych

Producenci urządzeń mobilnych oraz usługodawcy cyfrowi będą musieli umożliwić aplikacjom i interfejsom użytkownika przechowywanie i przesyłanie danych niezbędnych do obsługi płatności na uczciwych i niedyskryminujących zasadach.

Czytaj także: Klienci kantoru internetowego oszukani. Pierwszy podejrzany trafił do aresztu

Autorzy porozumienia przewidzieli uproszczoną, ale jednocześnie solidną procedurę udzielania zezwoleń dla instytucji płatniczych, opartą na przejrzystych wymogach kapitałowych, dokładnych prognozach i jednolitych harmonogramach.

Dostawcy usług związanych z kryptowalutami, którzy są już autoryzowani w ramach Rozporządzenia w sprawie rynków kryptoaktywów (MiCA), skorzystają z uproszczonych procedur – pod warunkiem zachowania odpowiednich zabezpieczeń ryzyka.

Posłowie z Parlamentu Europejskiego naciskali, aby wszystkie PSP były zobowiązane do udziału w pozasądowych procedurach rozwiązywania sporów, jeśli klient zdecyduje się z takiej drogi skorzystać.

Czytaj także: Ułatwienia w opłatach publicznych. Teraz możesz użyć karty

Sprawozdawca rozporządzenia René Repasi (S&D, Niemcy) podkreślił, że „konsumenci skorzystają z nowych, ujednoliconych zasad dotyczących regulacji usług płatniczych”. – Obowiązkowe środki zapobiegające oszustwom będą stosowane, co przełoży się na mniejszą liczbę nadużyć. Banki będą musiały ponosić większą część odpowiedzialności, jeśli nie wykonają swojej części obowiązków. – dodał.

Sprawozdawca dyrektywy Morten Løkkegaard (Renew, Dania) zaznaczył, że „to porozumienie jest ważnym krokiem w kierunku bardziej otwartego i odpornego jednolitego rynku płatności. Aktualizując przestarzałe przepisy, zapewniamy, że Europa pozostanie konkurencyjna w szybko zmieniającym się sektorze finansowym”.

Porozumienie musi jeszcze zostać formalnie przyjęte przez Parlament Europejski i Radę UE, zanim nowe przepisy zaczną obowiązywać.

Czytaj także: Polska przestała być największym beneficjentem UE

Faworyt tego meczu mógł być tylko jeden. Polonia Bytom to jedna z rewelacji Betclic 1. Ligi. Beniaminek spisuje się nad wyraz dobrze. Tuż przed przerwą zimową bytomianie zajmują 3. miejsce, tuż za strefą dającą bezpośredni awans do elity.

W samo południe w Świdniku na początku wszystko przebiegało zgodnie z planem. Jako pierwsza cios zadała Polonia. W 6. minucie Jakub Arak został powalony w polu karnym rywala, a rzut karny na gola spokojnym uderzeniem zamienił Kacper Michalski.

Avia odpowiedziała niedługo później, po świetnie przeprowadzonym kontrataku. W finałowej fazie Michał Zuber znakomicie przymierzył zza karnego i Axel Holewiński musiał wyciągać piłkę z siatki.

Chwilę po przerwie było już 2:1 dla miejscowych. Głową z bliskiej odległości uderzył Marcin Pigiel, a niefortunną interwencję zaliczył golkiper bytomian, który przepuścił futbolówkę do bramki.

W 57. minucie przyjezdni wyrównali stan spotkania. Po centrze z rzutu wolnego, najprzytomniej w szesnastce gospodarzy zachował się Matej Matić. Chorwat potężnie huknął pod poprzeczkę.

Ostatnie słowo należało jednak do drużyny Wojciecha Szacona. Najpierw jedenastkę pewnym strzałem wykorzystał Paweł Uliczny, a już w doliczonym czasie gry do pustej bramki piłkę skierował Patryk Małecki.

Wraz z końcowym gwizdkiem w Świdniku rozpoczęło się wielkie święto. Avia awansowała do ćwierćfinału Pucharu Polski, wyrównując osiągnięcie sprzed 40 lat. 

Podczas wystąpienia w parlamencie Tsai wyjaśnił, że Chiny monitorują „każdy okręt” wpływający do cieśniny, a czasami „mobilizują także swoje siły powietrzne do przeprowadzania symulowanych ataków, aby zademonstrować swoją obecność wojskową i roszczenia do kontroli nad Cieśniną Tajwańską”.

Poinformował, że od początku roku okręty ośmiu państw, w tym Stanów Zjednoczonych, Francji i Japonii, dokonały 12 rejsów przez ten akwen.

Pekin uważa tę cieśninę, będącą jednym z najważniejszych szlaków handlowych świata, za swoje wody terytorialne. Stanowisku temu sprzeciwiają się Waszyngton i jego sojusznicy, którzy uznają ją za wody międzynarodowe.

Szef tajwańskiego wywiadu podkreślił, że Tajpej dzieli się informacjami na temat chińskiej aktywności ze swoimi „międzynarodowymi partnerami”, gdy ich jednostki znajdują się w regionie.

Czytaj więcej: Cieplej na linii USA – Chiny. Trump rozmawiał z Xi

Incydenty te wpisują się w kampanię rosnącej presji militarnej i dyplomatycznej, jaką Pekin wywiera na demokratycznie rządzony Tajwan a także między innymi Japonię. Chiny systematycznie przygotowują narzędzia logistyczne i operacyjne niezbędne do przeprowadzenia operacji desantowej na dużą skalę. Stale przeprowadzają też prowokacyjne manewry.

Chiny uważają niepodległy Tajwan za „zbuntowaną prowincję” i swoje terytorium. Nie wykluczają użycia siły w celu przejęcia nad nim kontroli. W odpowiedzi na zagrożenie prezydent Tajwanu Lai Ching-te zapowiedział zwiększenie wydatków na obronność.